- 1 56 mln zł kary dla wykonawcy T. Kaszubskiej (79 opinii)
- 2 Samolot z radarem lata nad Trójmiastem (75 opinii)
- 3 Zmarł 23-latek, który topił się w Jeziorze Otomińskim (116 opinii)
- 4 Auto blokuje chodnik? Pieszy ma wskazać (250 opinii)
- 5 Dorośli, którzy mieszkają z rodzicami (486 opinii)
- 6 Ten punkt uratował wakacje 386 osobom (46 opinii)
Walka z kurem, czyli o gaszeniu ognia w Gdańsku
Gdańskie ladacznice w średniowieczu nie miały łatwego życia, gdyż gasić musiały nie tylko pożary męskich namiętności. Za to ci, którzy lubili podpalać, szybko mogli skończyć na szubienicy. Z kolei przedwojenni strażacy nie zawsze gasili wszystko i wszędzie. Oto historia gdańskiej straży pożarnej i pożarów.
Gdańszczanie jednak dzielnie starali się stawić czoło żywiołowi. Już w 1451 roku rajcy miejscy wydali zarządzenie, by w każdych dziesięciu domach działały tzw. "roty przeciwogniowe" pod dowództwem rotmistrza. Cztery lata później wyszło kolejne zarządzenie, mówiące, że dachy domów w Gdańsku mogą być pokrywane wyłącznie dachówką.
Mieszkańcy zobowiązani byli do trzymania w gotowości sprzętu gaśniczego: skórzanych wiader, drabin, lin, siekier czy bosaków. Na wieżach kościołów zawsze dyżurowali obserwatorzy, którzy wywieszaniem flag czy biciem w dzwony sygnalizowali, że na mieście "się pali". Do służby przeciwpożarowej obowiązkowo wprzęgano też łaziebników, tragarzy i... prostytutki. Trudniący się tymi zawodami musieli porzucać swoje zajęcia i natychmiast biec tam, gdzie się pali i czynnie uczestniczyć w akcjach gaśniczych.
Podpalenie dawnymi czasami uważano za bardzo srogie przestępstwo, a podpalaczy przeważnie karano śmiercią. W zapisach historycznych przetrwało kilku z nich, m.in. zbój Szymon Mattern (lub Materna)(o jego zbójeckich dokonaniach czytaj w artykule "Krwawi bracia na gdańskim gościńcu"), pewien złodziej, który podpalił Kościół Mariacki czy sługa Jana Heweliusza, który w 1679 roku, ponoć z zemsty, podpalił dom słynnego astronoma, puszczając z dymem obserwatorium i bogaty księgozbiór.
W XVII wieku urządzenie gaśnicze mieszczanie trzymali w Wielkiej Zbrojowni. Zachwycał się nim podróżnik z Włoch, który dokładnie opisał je w relacji z podróży do Gdańska w 1652 roku. "Jest tam również urządzenie z brązu na czterech kołach ustawione i przypominające wielką kadź. Napełnia się je wodą, w środku ma olbrzymią sikawkę albo rurę z brązu, która obraca się na wszystkie strony, wodę z siebie wyrzucając" pisał zachwycony działaniem pompy Włoch.
Zawodową straż pożarną w Gdańsku powołano jednak do życia dopiero 1 lipca 1859 roku. Wtedy to w mieście utworzono pięć zespołów strażackich. Dodatkowo kilku strażaków pracowało też na przedmieściach.
Wraz z rozwojem i rozbudową miasta zwiększała się też liczba zawodowych strażaków. O ile w pierwszych latach funkcjonowania straż kosztowała miejską kasę ok. 60 tys. marek, to pod koniec XIX wieku kwota ta wzrosła do ponad 200 tysięcy.
W czasach Wolnego Miasta Gdańska w mieście istniały trzy duże strażnice - na Głównym Mieście przy ul. Ogarnej 1 (dawny Dwór Miejski, dziś Dom Harcerza), przy ul. Sosnowej 2 (także dziś siedziba strażaków) oraz przy obecnej ul. Kasztanowej w Nowym Porcie (mniej więcej w tym miejscu stoi dziś komisariat policji).
Przedwojenni gdańszczanie wiedzieli, że od ognia należy się obowiązkowo ubezpieczyć. Tym, którzy polisy nie posiadali, straż pożarna wystawiała słone rachunki za akcje gaśnicze. A w przypadku pożaru parceli, która nie miała właściciela, gdy ogień nie zagrażał innym budynkom, strażacy tylko pilnowali, by ogień się nie rozprzestrzeniał.
Największa i najpopularniejsza ubezpieczalnia "od ognia" mieściła się przy dzisiejszej ulicy Wały Jagiellońskie 36, gdzie dziś znajdziemy Prokuraturę Okręgową. Budynek ten ocalał z pożaru Gdańska w 1945 r., a tak to opisał Gunter Grass w Blaszanym Bębenku: "Tylko budynek Zachodniopruskiego Towarzystwa Ubezpieczeń od Ognia z czysto symbolicznych względów nie chciał spłonąć."
Ćwierć wieku później gmach ten miał mniej szczęścia, bo - już jako siedziba KW PZPR - został podpalony i częściowo spłonął w grudniu 1970 roku.
Wiosną 1945 roku szalejących pożarów nikt nie próbował nawet gasić. Wśród wielu wspomnień z tego okresu jest także to, w którym pojawia się fragment o straży pożarnej. Pisał o tym w niepublikowanych wspomnieniach Stefan Piskorski, który wraz z rodziną przybył do Gdańska na początku kwietnia 1945 roku. "Wśród zniszczonego i porzuconego na ul. Grunwaldzkiej sprzętu wojskowego czy samochodów, szczególną uwagę przyciągał straszliwie postrzelany samochód strażacki, stojący na wysokości Willi Uphagena. Ledwo się można było domyślić, że auto to było kiedyś czerwone".
Do zniszczonego miasta już na początku kwietnia przybyli też pierwsi zawodowi strażacy. Jako pierwsza w Trójmieście służbę rozpoczęła 23-osobowa grupa pożarników z Piotrkowa Trybunalskiego. W latach powojennych stopniowo tworzono kolejne strażnice. Obecnie na terenie miasta znajduje się pięć jednostek ratowniczo-gaśniczych.
Pierwszą, ochotniczą straż pożarną na terenie Gdyni powołano do życia w 1912 roku w majątku rolnym Grabowo. Druhowie ochotnicy mieli do dyspozycji wóz konny i ręczne sikawki. Zawodowa straż pożarna powstała w Gdyni w październiku 1933 roku.
Jednostka straży znajdowała się przy ul. Władysława IV. W 1937 roku gdyńskich strażaków uznano za najlepiej wyszkolonych w Polsce. Oprócz nowoczesnych samochodów gaśniczych FIAT, strażacy z gdyńskiego portu mieli też najdłuższą w Polsce drabinę - 45 metrów. Jako pierwsi wykorzystywali też radiostacje. W 1939 roku gdyńscy strażacy aktywnie uczestniczyli w obronie miasta, za co zostali wysiedleni lub trafili do niewoli. Po wojnie, W kwietniu 1945 roku, działalność straży reaktywował Leon Korzenkwajec, przedwojenny komendant straży pożarnej.
Przygotowując tekst, korzystałem m.in. z "Bedekera Gdańskiego" Jerzego Sampa oraz materiałów Komendy Miejskiej PSP w Gdańsku.
- Marek Gotardm.gotard@trojmiasto.pl
Opinie (57) 4 zablokowane
-
2010-09-13 06:16
Wiosna 1945,spalony doszczętnie Gdańsk (5)
Sowiecka armia przerosła mistrzów w podpalaniu miast i wsi,Niemcy mogli by się na nowo uczyć od nich. :/
- 89 8
-
2010-09-13 09:26
Niemcy nie mieli interesu w paleniu Gdańska, (2)
w końcu 80% ludności miasta to byli Niemcy lub niemieckojęzyczni, wiec dlaczego mieli by palić domy swoich ? Zresztą, Gdańsk miał być wg Niemców wcielony do III Rzeszy więc tym bardziej nie było sensu go niszczyć.
- 8 3
-
2010-09-13 09:52
Faszyści mieli interes w paleniu.. (1)
Tuż przed wkroczeniem Sowietów do Oliwy spalono budynek na rogu Piastowskiej i Grunwaldzkiej w którym mieściła się miejska siedziba NSDAP oraz pałac Opatów i budynak Szafarni przy Cystersów 16 gdzie składowane były dokumenty okresu nazistowskiego. Budynek na rogu Kwietnej i Stary Rynek oraz obok sali gimnastycznej Gimnazjum nr 23 a także za byłą restauracją Oliwska spalili żołnierze ze wschodu bo nie mieli na czym zagrzać tuszonki.
- 9 0
-
2010-09-13 11:26
haniebna karta gdańskich strażaków
Nie zapominajmy o tych strażakach, którzy 1 września 1939 wzięli udział w podpaleniu gmachu Poczty Polskiej.
- 10 0
-
2010-09-13 09:45
po co w gdyni wtedy najdłuższa drabina jak oni żadnych budynków tam nie mieli tylko jakies chałupy ? (1)
- 9 11
-
2010-09-13 23:29
chałupy ? tam były wtedy same chlewy i stodoły , a ludzie mieszkali wraz z zwierzętami
- 3 2
-
2010-09-13 06:28
no wlasnie... (2)
więcej napiszcie o tych szalejacych pozarach wiosna 45 r. Niech mlodzi , wyksztalceni dowiedza sie prawdy....
- 48 8
-
2010-09-13 08:06
mlodzi niemcy?
.
- 0 9
-
2010-09-13 09:22
młodzi wykształceni
wiedzą kto spalił Gdańsk. Gorzej ze starymi niewykształconymi, którym komuna przez lata wciskała kit.
- 14 3
-
2010-09-13 07:00
"Pan tu, panie Pogorzelski, duby smalone autorowi pleciesz a ja gorę!" :-) (3)
- 20 2
-
2010-09-13 07:52
(1)
to nie był żaden Kazimierz Rudzki tylko koń, który mówi czyli Władysław Hańcza
- 3 3
-
2010-09-13 20:20
zgadza się to był Kargul
PS większość młodych i w średnim wieku nie wie o co w ogóle chodzi...
- 1 0
-
2010-09-13 08:31
albo coś w ten deseń..
Pan tu panie Pogorzelski dziewuchy na sianie ten teges, a ja gorę!
- 2 0
-
2010-09-13 07:17
(3)
Akurat na 3 zdjęciu płona kamienice przy Podwalu Grodzkim, a nie Wałach jagiellońskich.
- 1 5
-
2010-09-13 08:08
A jezeli mozna zapytac, to po czym wnosisz? (2)
He??? Gdyz ciekaw jestem bardzo w koncu-li to prowokacyja jawna?
- 1 1
-
2010-09-13 18:32
(1)
Kamienice na Wałach Jagiellońskich wciąż stoją, na Podwalu nie :-)
- 1 1
-
2010-09-13 21:19
Po prostu większość ludzi, w tym pan Gotard, nie wie, gdzie się kończy Podwale Grodzkie a zaczynają Wały . ;-)
A z tymi stojącymi kamienicami, to nie był zbyt trafy argument. Poza budynkiem biurowym (późniejszym komitetem wojewódzkim PZPR) na Wałach Jagiellońskich po stronie Starego Miasta jest jeszcze tylko JEDNA kamienica przedwojenna - zresztą pozbawiona przez wojnę ostatniego piętra, dachu i wieżyczek, pozostałe domy po te stronie ulicy powstały po 1945 r.- 1 1
-
2010-09-13 07:20
Bardzo ciekawe sa te artykuly, tak trzymac :)
- 21 1
-
2010-09-13 07:21
No cóż, morał jest taki: (3)
Trzeba mieć sikawkę wielką, by z żywiołu zmierzyć sie potęgą.
- 14 4
-
2010-09-13 08:25
Trzeba wielką mieć sikawę, żeby dobrym być w tę sprawę ;)
- 4 0
-
2010-09-13 08:41
Trzeba mieć sikawkę TĘGĄ, by z żywiołu zmierzyć się potęgą.
- 6 0
-
2010-09-13 09:47
Nic to, że sikawka tęga,"fest", kiedy w środku pusta jest.
- 6 1
-
2010-09-13 07:28
A czemu nie ma o pożarze św. Katarzyny?
- 3 8
-
2010-09-13 07:56
(1)
"Ćwierć wieku później gmach ten miał mniej szczęścia, bo - już jako siedziba KW PZPR - został podpalony i częściowo spłonął w grudniu 1970 roku."
Szczyl byłem, ale pamiętam te dymy.- 11 2
-
2010-09-14 12:15
ja też pamiętam spalony budynek KW, w niedzielę matka zabrała mnie i moje siostry, żeby nam pokazać ten budynek.
W tunelu w Gdańsku gaz łzawiący tak gryzł w gardło i szczypał w oczy, że wyszliśmy wszyscy spłakani. Miałem wtedy 7 lat. Do dzisiaj mam gazety ze stycznia 71 opisujące strajki.
- 0 0
-
2010-09-13 08:28
(7)
a ja miałem wtedy 18 lat i tam byłem
śpiewaliśmy mniej więcej tak:
"jadą budy kolorowe z gliniarzami
hey stoczniowcy nap.... kamieniami
może kamień spadający los odmieni
coś tam cos tam nie pamiętam tralala
cichy wieczór, noc grudniowa, raichstag płonie..."- 14 29
-
2010-09-13 08:33
(2)
Czyli co, do partii wstąpiłeś dopiero po tych akcjach, tak?
- 14 7
-
2010-09-13 08:43
(1)
zainteresuj się swoją polską zjednoczoną platformą oszustów
- 10 16
-
2010-09-13 11:51
Ile lat byłeś w partii?
- 5 2
-
2010-09-13 08:56
kogo to obchodzi ?
- 8 7
-
2010-09-14 05:31
Pffhjehjehje (1)
G@lux jaki stary PRYK! PFUJ!
- 1 2
-
2010-09-14 12:20
domyślam się, że tobie lat nie przybywa tylko g@lluxowi
- 1 0
-
2013-03-28 22:20
może sobie przypomnisz jak to leciało dalej ja jestem bardzo ciekaw
- 0 0
-
2010-09-13 08:53
Fajny artykul
..."Do służby przeciwpożarowej obowiązkowo wprzęgano też... prostytutki"...
Ha, ha, zeby to zrobic, musialyby byc zarejestrowane- teraz panienkom to juz nie grozi.
..."Przedwojenni gdańszczanie wiedzieli, że od ognia należy się obowiązkowo ubezpieczyć"...
Cos podobnego?
Gdy obecnie mowi sie o obowiazkowym ubezpieczeniu od np. powodzi, to od razu podnosi sie wielki krzyk.- 21 2
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.