Tragedia na wielkim ekranie. Recenzja filmu "Smoleńsk"

Tomasz Zacharczuk

9 września 2016 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (531)

Sześć lat po pamiętnych kwietniowych wydarzeniach tragedia smoleńska znów rozgrzewa opinię publiczną. Po kilku nieudanych podejściach film Antoniego Krauzego wreszcie ujrzał światło dzienne. Podczas gdy śmierć pary prezydenckiej i 94 pozostałych osób potrafiła choć na chwilę zjednoczyć Polaków, tak filmowy "Smoleńsk" może jedynie pogłębić różnice i podziały, prezentując do tego dość marny poziom artystyczny.

To, co zdarzyło się 10 kwietnia 2010 roku w lesie w okolicach Smoleńska na stałe zapisało się na kartach polskiej historii i głęboko wryło się w serca milionów Polaków. Śledzenie dramatycznych doniesień z Rosji, a później oglądanie pogrzebowych uroczystości na przemian napawało smutkiem, szokiem i niedowierzaniem. I w takim też tonie utrzymany jest film Antoniego Krauzego. Sporo tu jednak dodatkowej goryczy, żalu i desperackiej próby wyjaśnienia okoliczności smoleńskiej tragedii.

Twórcy filmu od niemal pierwszego kadru konsekwentnie trzymają się obranego kursu i punkt po punkcie odhaczają na ekranie kolejne argumenty na poparcie tezy o zamachu w Smoleńsku. Brakuje jednak przeciwwagi czegoś, co pozwoli widzowi samodzielnie wyciągnąć wnioski i skonfrontować ze sobą często sprzeczne sygnały. Taka jednak była wizja reżysera, który miał pełne prawo nadać filmowej historii autorskich kształtów i nasycić ją własnymi przekonaniami. W efekcie dostajemy przeraźliwie jednostronny i płytki emocjonalnie obraz posmoleńskiej rzeczywistości.

Nina (Beata Fido) drogą dziennikarskiego śledztwa próbuje rozwikłać okoliczności katastrofy smoleńskiej. Stopniowo staje się zwolenniczką teorii o zamachu.

Mnożące się z każdą minutą wątki polityczne i kontrowersje wokół śledztwa niestety w przygniatający sposób tłumią ludzkie, indywidualne dramaty. Niewiele jest w "Smoleńsku" momentów refleksji i zadumy nad portretem ofiar, które potraktowane zostały bardzo ogólnikowo. Społeczny i polityczny przekrój, jaki prezentowali pasażerowie pechowego Tupolewa, mógłby stanowić grunt pod interesujące pojedyncze filmowe historie. Szumnie zapowiadana przez producentów filmu rekonstrukcja relacji między prezydentem a pierwszą damą nijak ma się do ekranowej rzeczywistości. Para prezydencka i specyficzna więź łącząca małżonków gubi się w reżyserskim chaosie. Postać Lecha Kaczyńskiego pojawia się zresztą dopiero w połowie filmu. Ekranowej Marii Kaczyńskiej w filmie jest jeszcze mniej. Antoni Krauze spektakularnie zmarnował potencjał psychologicznej analizy tragicznie zmarłych w Smoleńsku. Szkoda tym większa, że reżyser w "Czarnym Czwartku" doskonale potrafił oddać osobiste dramaty swoich bohaterów na tle dramatycznych wydarzeń na Wybrzeżu.

Sporo niechlujstwa i nieładu znajdziemy w warstwie technicznej filmu. Niezłe zdjęcia Michała Pakulskiego nikną w montażowym rozgardiaszu. Film jest niemiłosiernie pocięty, nieznośnie fragmentaryczny i przeładowany liczbą scen. Nie trzeba być wprawionym kinomanem, żeby bez problemu zauważyć, że "Smoleńsk" przeszedł kilka etapów montażowych, a każdy z nich nadzorowała chyba inna osoba. W rezultacie dochodzi do absurdalnych sekwencji, w których bohaterowie wymieniają między sobą po jednym zdaniu i następuje bezmyślne cięcie. Problem z finansowym dopięciem przedsięwzięcia widać gołym okiem w podrzędnej jakości efektach specjalnych, które przyprawiają o ból głowy.

Doświadczonemu filmowcowi, jakim jest Antoni Krauze, nie wypadało całkowicie oblać testu z reżyserskiego fachu, toteż znajdziemy w "Smoleńsku" kilka porządnie skręconych sekwencji, przykrytych jednak nadmiarem materiałów telewizyjnych. Zwłaszcza początek filmu przypomina bardziej dokumentalny reportaż z posmoleńskich wydarzeń aniżeli fabularną opowieść o kulisach tragedii. Swoją robotę bez zarzutu wykonał za to Michał Lorenc, któremu kolejny raz udało się stworzyć nienachalną, ale bardzo klimatyczną ścieżkę dźwiękową, która w odpowiednich momentach intonowała smutną melodię ekranowych dramatów.

Postać prezydenta Lecha Kaczyńskiego (Lech Łotocki) pojawia się dopiero w połowie filmu. Tak naprawdę niewiele dowiadujemy się o tej postaci.

Uzupełnieniem artystycznej (warte podkreślenia) porażki "Smoleńska" jest z jednej strony przerysowane, a z drugiej zaś jałowe aktorstwo. Paradoksalnie najlepiej prezentują się tu odtwórcy dalszoplanowych ról (Aldona Struzik jako Generałowa czy obiecujący Lech Łotocki w roli prezydenta Kaczyńskiego). Kreacje Redbada Klynstry (Redaktor) czy Jerzego Zelnika (Dyplomata) zakrawają już o niezamierzony komizm i karykaturalne przeładowanie. Prawdziwym aktorskim nieszczęściem, jakie przydarzyło się filmowi jest jednak Beata Fido w głównej roli telewizyjnej reporterki. Fatalne umiejętności (bądź ich brak) widoczne są w każdym posągowym geście i bezuczuciowym słowie wypowiadanym przez bohaterkę. To zatrważający przykład anty-aktorstwa spod znaku produkcji typu "W-11" lub "Szpital", zupełnie nieadekwatny do tragicznej historii wokół której bazuje "Smoleńsk".

W pogoni za chęcią udowodnienia swoich tez za wszelką cenę Krauze traci wyczucie ekranowej historii, która ciągnie widza na poboczne tory, odrywając go od rodzinnych i indywidualnych dramatów ofiar katastrofy smoleńskiej i ich bliskich. Największego ładunku emocjonalnego dostarczają archiwalne zdjęcia telewizyjne, podczas gdy ekranowe postaci snują się jedynie po fabularnej osi opowieści. W konsekwencji "Smoleńsk" paradoksalnie nie wzbudza aż takich emocji, jakich moglibyśmy się spodziewać. Wątek dziennikarskiego śledztwa urywa się w martwym punkcie, pozostawiając jałową dziennikarkę samą sobie. Z kolei poprawnie zrealizowanym zabiegiem było fragmentaryczne ukazanie tragicznego lotu Tupolewa. Nie dostajemy od razu na tacy finalnej katastrofy. Dwuwarstwowa narracja prezentuje nam kulisy reporterskiego dochodzenia, a gdzieś pomiędzy kadrami skrywa się historia, która dzieje się na pokładzie samolotu.

Filmowy "Smoleńsk" swoją kiepską artystycznie jakością nie współgra z ogromem tragedii z jaką musieli zmierzyć się nie tylko bliscy ofiar smoleńskich, ale i wszyscy Polacy. Przesiąknięta polityczną agitacją opowieść z pewnością oddaje hołd zmarłym, ale tylko po to, by stanowić wyjściową bazę do przemycania kolejnych teorii na temat katastrofy. A przecież para prezydencka, ale również doświadczeni politycy, wojskowi, stewardessy czy piloci zasługują na to, by opowiedzieć ich historię w godny i wielopłaszczyznowy sposób. Taki, który pozwoli widzowi pomyśleć, a nie tylko stworzy okazję do jeszcze głębszych podziałów. Pozostaje mieć nadzieję, że nigdy więcej nie będziemy świadkami takich wydarzeń ani takich filmów.

OCENA: 3/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

5.5

51 ocen

Opinie (531) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:14

ile?!!!!!!!!

3/10 ?!?!?! ile?!
zwiększam skale ocen do 100 i daję 1. na zachętę :)
może w drugim odcinku (bo mam nadzieję, że to był dopiero pierwszy) będzie lepiej: coś o helu może, rozpylonej mgle lub ataku Marsjan.
No bo przecież nie będzie nic o komendach odejścia, intruzach w kokpicie pilotów, presji prezydenta (śp), rozmowie bliźniaków, złamaniu wszelkich procedur, braku warunków pogodowych, złym rozpoznaniu, braku uprawnień pilotów, którym kazano złamać przepisy wojskowe etc, etc.

POlaKOD
7 lat
- 37 8
Twoja opinia

Zmień treść

3/10 ?!?!?! ile?! zwiększam skale ocen do 100 i daję 1. na zachętę :) może w drugim odcinku (bo mam nadzieję, że to był dopiero pierwszy) będzie lepiej: coś o helu może, rozpylonej mgle lub ataku Marsjan. No bo przecież nie będzie nic o komendach odejścia, intruzach w kokpicie pilotów, presji prezydenta (śp), rozmowie bliźniaków, złamaniu wszelkich procedur, braku warunków pogodowych, złym rozpoznaniu, braku uprawnień pilotów, którym kazano złamać przepisy wojskowe etc, etc.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:18

A to komedia czy film rysunkowy?

Pytam , bo sam nie widziałem , ale po wyjściu z kina publiczność była rozbawiona i słychać było głośne śmiechy.

kinoman
7 lat
- 24 9
Twoja opinia

Zmień treść

Pytam , bo sam nie widziałem , ale po wyjściu z kina publiczność była rozbawiona i słychać było głośne śmiechy.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:18

to już lepszy

film urwał się mojemu kumplowi po wódce !

enej
7 lat
- 22 7
Twoja opinia

Zmień treść

film urwał się mojemu kumplowi po wódce !
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:20

hicior

należy nakazać w szkołach żeby poszli oglądać na siłę, potem żołnierze, policja, służby a potem urzędnicy...........niech się im zwróci

Leszek
7 lat
- 10 7
Twoja opinia

Zmień treść

należy nakazać w szkołach żeby poszli oglądać na siłę, potem żołnierze, policja, służby a potem urzędnicy...........niech się im zwróci
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:21

Zastanawiam się, co nasza obecna władza czyni. Jak to się dzieje, że takie straszne wydarzenie, jak katastrofa samolotu prezydenckiego i śmierć wielu osób może być tak absurdalnie i komicznie traktowana. Z pewnością zmarli nie zasługiwali, aby robić sobie dowcipy z apeli smoleńskich, komisji śledczych czy teraz filmu. Ale czy w oparach absurdu można zachować powagę? Przecież gdyby nie te wszystkie żałosne, polityczne, może nawet szalone wydarzenia, które z każdym miesiącem odżywają (teraz za sprawą filmu), jak na nowo otwierająca się rana, pamięć zmarłych byłaby zdecydowanie bardziej upamiętniona i czczona. To jest naprawdę smutne, w jaki sposób można doprowadzić do śmieszności coś, co w rzeczywistości było tragiczne. Kiedy w końcu wrócimy do normalności, aby dwa razy w roku: 10 kwietnia i 01 listopada uczcić pamieć zmarłych, a pozostałe dni żyć teraźniejszością?

7 lat
- 37 10
Twoja opinia

Zmień treść

Zastanawiam się, co nasza obecna władza czyni. Jak to się dzieje, że takie straszne wydarzenie, jak katastrofa samolotu prezydenckiego i śmierć wielu osób może być tak absurdalnie i komicznie traktowana. Z pewnością zmarli nie zasługiwali, aby robić sobie dowcipy z apeli smoleńskich, komisji śledczych czy teraz filmu. Ale czy w oparach absurdu można zachować powagę? Przecież gdyby nie te wszystkie żałosne, polityczne, może nawet szalone wydarzenia, które z każdym miesiącem odżywają (teraz za sprawą filmu), jak na nowo otwierająca się rana, pamięć zmarłych byłaby zdecydowanie bardziej upamiętniona i czczona. To jest naprawdę smutne, w jaki sposób można doprowadzić do śmieszności coś, co w rzeczywistości było tragiczne. Kiedy w końcu wrócimy do normalności, aby dwa razy w roku: 10 kwietnia i 01 listopada uczcić pamieć zmarłych, a pozostałe dni żyć teraźniejszością?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:25

Tak, tragedia! (1)

Ten film to tragedia!

7 lat
- 32 11
Twoja opinia

Zmień treść

Ten film to tragedia!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 18:19
  
  no raczej nie komedia :)
  
  7 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  no raczej nie komedia :)
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:29

Jaki zamach?

Gdyby Tupolewem poleciał Jarosław z Lechem to na Wawelu pochowano by pilota , a na krypcie widniał by napis "Wdzięczny Naród". A tak mamy farsę i "poległych". Więcej "poległych" jest rocznie na przejściach dla pieszych.

JP Czeci
7 lat
- 49 18
Twoja opinia

Zmień treść

Gdyby Tupolewem poleciał Jarosław z Lechem to na Wawelu pochowano by pilota , a na krypcie widniał by napis "Wdzięczny Naród". A tak mamy farsę i "poległych". Więcej "poległych" jest rocznie na przejściach dla pieszych.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:32

Nawet bez tego filmu ! (4)

Dla mnie osobiscie to byl zamach !!! I zadna farsa I propaganda w wykonanie bylego rzadu I dzialaczy z PO mnie nie przekona ! Dla mnie osobiscie ci ludzie to szubrawcy !!! Prawda I tak wyjdzie na swiatlo dzienne !!!

7 lat
- 22 54
Twoja opinia

Zmień treść

Dla mnie osobiscie to byl zamach !!! I zadna farsa I propaganda w wykonanie bylego rzadu I dzialaczy z PO mnie nie przekona ! Dla mnie osobiscie ci ludzie to szubrawcy !!! Prawda I tak wyjdzie na swiatlo dzienne !!!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-09 21:57
  
  nie wyjdzie, już prezes o to zadba (1)
  
  7 lat
  - 12 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2016-09-09 23:14
    
    A ja myśle, ze prezes jednak nie da rady
    
    7 lat
    
    2 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-11 00:24
  
  Weź szable i z.apierdalaj na koniu na kreml
  
  Marszałek
  7 lat
  - 4 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-12 14:33
  
  palant
  
  7 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  palant
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:32

(2)

Dlaczego rosjanie nie oddaja wraku samolotu od ponad 6 lat..... Przecież to była katastrofa..... Czy wyobrazacie sobie że w Polsce rozbija się rosyjski samolot, putinek by czołgami po niego wiechał nastepnego dnia.

7 lat
- 29 7
Twoja opinia

Zmień treść

Dlaczego rosjanie nie oddaja wraku samolotu od ponad 6 lat..... Przecież to była katastrofa..... Czy wyobrazacie sobie że w Polsce rozbija się rosyjski samolot, putinek by czołgami po niego wiechał nastepnego dnia.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-09 21:58
  
  ale lecieli ruskim siamaliotem
  
  trzeba było lecieć polskim
  
  7 lat
  - 0 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  trzeba było lecieć polskim
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-09 23:16
  
  Znajdź inny prostszy sposob
  
  By podzielić i destabilizować wrogi kraj...
  
  7 lat
  - 5 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  By podzielić i destabilizować wrogi kraj...
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:38

Pytanie do tych którzy już widzieli film.

Czy jest tam również scena pokazujący jak Bohaterski Antoni spierniczał z Rosji gdy tylko dowiedział się o katastrofie?

bo jak nie ma to nie idę
7 lat
- 30 11
Twoja opinia

Zmień treść

Czy jest tam również scena pokazujący jak Bohaterski Antoni spierniczał z Rosji gdy tylko dowiedział się o katastrofie?
Regulamin dodawania opinii