• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Groby różnych wyznań na naszych cmentarzach

Marcin Stąporek
1 listopada 2013 (artykuł sprzed 10 lat) 
Nagrobek jednego z żołnierzy francuskich pochowanych na Suchaninie. Nagrobek jednego z żołnierzy francuskich pochowanych na Suchaninie.

Nie tylko katolicy i luteranie leżą w grobach największych trójmiejskich nekropolii. Baczny obserwator na nagrobkach znajdzie inskrypcje prawosławne, symbole unitów, a nawet Tatarów, z koranicznymi wersetami i znakiem półksiężyca z gwiazdą.



Dominującą religią w Gdańsku i okolicach było w czasach nowożytnych wyznanie ewangelicko-augsburskie (luterańskie), jednak współistniało ono z innymi wyznaniami chrześcijańskimi: kalwińskim, czyli ewangelicko-reformowanym (którego rola od początku XVII wieku systematycznie jednak malała) i rzymsko-katolickim.

Katolicyzm, choć w XVI wieku utrzymał się w zasadzie tylko w klasztorach i w należących do nich posiadłościach - które, w przypadku opactwa oliwskiego, były całkiem rozległe - stopniowo wzrastał na sile w miarę napływu do Gdańska, a potem także do Sopotu i Gdyni, ludności z wiejskich terenów Kaszub i Kociewia. Gdy więc obecnie myślimy o trójmiejskich cmentarzach, pamiętamy przede wszystkim o tych najbardziej znanych: katolickich, a w dalszej kolejności o zlikwidowanych, ale często oznaczonych w terenie, cmentarzach ewangelickich.

Rzadziej pamięta się o zmarłych należących za życia do innych kościołów i związków wyznaniowych. A przecież nie brak i takich. W XX wieku pojawili się w Trójmieście wyznawcy prawosławia: najpierw, po przewrocie bolszewickim w Rosji, niemała grupa uchodźców zadomowiła się w Wolnym Mieście Gdańsku. Po zakończeniu II wojny światowej, przybyli kolejni prawosławni wysiedleni z dawnych kresów wschodnich Rzeczypospolitej. Groby tych pierwszych, przeważnie mocno zaniedbane, można odnaleźć np. na cmentarzu przy ul. Dąbrowskiego w Gdańsku (potocznie zwanym "cmentarzem garnizonowym"). Najnowsze pochówki w obrządku prawosławnym dokonywane są na terenie wyodrębnionej kwatery na Cmentarzu Łostowickim. Wyróżniają się one charakterystycznym znakiem krzyża o trzech belkach, z dolną ukośną.

Z powojenną falą wysiedleńców z Kresów pojawili się w Trójmieście także wierni obrządku grecko-katolickiego ukraińsko-bizantyjskiego, w dawnej Polsce nazywani "unitami". Często identyfikują się oni z mniejszością ukraińską w Polsce. Ich świątynią jest dawny kościół św. Bartłomieja na gdańskim Starym Mieście, a za miejsce pochówków służy im od kilkunastu lat własna kwatera na Cmentarzu Łostowickim, tuż obok kwatery prawosławnej. Unici także używają znaku krzyża o trzech belkach, jednak w odróżnieniu od krzyża prawosławnego, dolna jest pozioma.

Działająca w Gdańsku gmina wyznaniowa żydowska jest stosunkowo nieliczna i nie posiada do tej pory wyznaczonego miejsca składania zmarłych. Pod jej opieką znajdują się jednak historyczne cmentarze żydowskie w Gdańsku i Sopocie. Gdański cmentarz położony na Chełmie, sięgający początkami XVII wieku, przez wiele lat był bezmyślnie dewastowany, na szczęście kilka lat temu został odnowiony i obecnie możliwe jest już ponowne użytkowanie go jako miejsca pochówku zmarłych wyznania mojżeszowego. Na razie można podziwiać odnowione kamienne stele (macewy) z religijnymi symbolami i napisami w alfabecie hebrajskim, czasem dodatkowo także w języku niemieckim.

Wspominając o tych, dla których Trójmiasto stało się nowym miejscem na ziemi po opuszczeniu - z wyroku Stalina - dawnych Kresów Wschodnich RP, nie sposób pominąć polskich Tatarów. Pozostali oni wierni religii proroka Mahometa. Wyodrębniona kwatera grobowa społeczności muzułmańskiej znajduje się na "cmentarzu garnizonowym" przy ul. Dąbrowskiego. Nagrobki te wyróżniają się symbolami półksiężyca z gwiazdą i napisami w alfabecie arabskim.

Co ciekawe, istnieje w Gdańsku jeszcze jedno miejsce, gdzie można natrafić na nagrobki z symbolami islamu i koranicznymi wersetami. Jest to Wojskowy Cmentarz Francuski na Suchaninie, urządzony w 1967 r. i znajdujący się pod opieką Ambasady Francji w Polsce, podobno największa nekropolia żołnierzy francuskich poza granicami ojczyzny. Wśród wielu stojących tutaj krzyży wyróżniają się, mniej od nich liczne, nagrobki żołnierzy pochodzenia arabskiego, którzy zginęli za Francję, a spoczęli na polskiej ziemi.

O autorze

autor

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Opinie (103) 1 zablokowana

  • Jedyna sprawiedliwość na ziemi to śmierć (3)

    nie pomija bogatych, nie da się przekupić za udziały w radach nadzorczych. Wszystkich zmiecie!!

    • 10 1

    • A co to za sprawiedliwość, (2)

      że jeden żyje 80 lat, a inny umiera przy porodzie?

      • 5 0

      • Ale co to by bylo za zycie gdyby

        wszyscy wiedzieli ze odejda w tym samym wieku?

        • 4 0

      • I to jest koronny dowód na to, że Boga nie ma

        Bo jeśli jeden musi się męczyć 80 lat, a drugi już przy porodzie idzie do nieba, to gdzie jest sprawiedliwość Boga? Skoro nie jest sprawiedliwy to nie ma miłości i dobroci. A więc nawet jeśli Bóg by istniał, to jest okrutny i nie ma nic wspólnego z tym co uczą w kościele.

        • 1 1

  • Panie Redaktorze, (4)

    jest jeszcze jedna kwatera muzułmańska, na cmentarzu "Srebrzysko".

    • 3 0

    • (2)

      gdzie ona jest. ? kiedys byla na górze po lewej stronie, ale od jakiegos czasu nie moge znalezc..

      • 0 0

      • w (1)

        rejonie XII

        • 0 0

        • dzieki,,przy najblizszej okazji poszukam,,,tam jest jakos tak...hmm inaczej, spokojniej

          • 0 0

    • i w Oliwie grób co najmniej jeden a kiedyś było kilka

      • 0 0

  • (1)

    Ochrona danych osobowych.... a może bliscy tych osób nie życzą sobie pokazywania zdjęć nagrobków?

    • 6 6

    • wariat

      • 2 3

  • Wszystkie groby nalezy czcic i

    roznorodnosc wyznan zmarlych nie ma tu nic do rzeczy.

    • 3 1

  • kult zmarłych? nie nie...

    tylko jest pamięć ale ta działa cały rok...

    • 2 2

  • szacunek i pokój z nimi!

    ...dlatego trzeba uświadomić jełopom że Polska była i jest krajem wielo-wyznaniowym i każda religia jest równa i każdy człowiek ma prawo wierzyć lub nie!

    • 6 0

  • z okazjonalnego artykułu o nekropoliach, robicie powiesc sensacyjna: kto kiedy i dlaczego? Gdańsk zawsze byl tyglem kultur i narowodosci i niech tak zostanie, amen
    a Wy dalej doszukujcie sie podtekstow,,,,przypuszczam, ze autor usmiecha sie pod nozem, czytajac komentarze
    pozdrawiam

    • 2 1

  • Wszyscy modlą się do jednego boga tylko w inny sposób (1)

    Nie ważne jest wyznanie ani kolor skóry,

    • 4 3

    • moj bog to nie lajza ktora nakazuje milowac wroga.

      • 0 3

  • chyba nic dodac nic ująć....

    Paryż, londyn, wiedeń, praga, warszawa, kraków, i inne wielkie i małe miasta mają swoje historyczne nekropolie...
    a my miasto gdańsk????
    co mamy.. Zarządzenie o likwidacji-i dopuszczone szabrownictwo.
    zniszczenie wielu cmentarzy o takich historiach i religiach..
    że dzisiaj to tylko pożółkłe karty i pocztówki .
    a brak działań władzy by uratować to co nam zostało...
    to żenada.. Szkoda że mamy takich przybłędów...

    • 4 0

  • c.d dla dzisiejszej i przyszłej władzy.. (1)

    " naród bez dziejów ,bez historii, bez przeszłości staje się wkrótce narodem bez ziemi, narodem bezdomnym, bez przyszłości. Naród, który nie wierzy w wielkość, i nie chce ludzi wielkich, kończy się."
    -prymas stefan wyszyński.
    to też dotyczy naszego miasta - miasta gdańsk..
    i ludzi którzy tu przybyli, czy z rozkazu, czy nakazu....

    • 2 1

    • musimy pamiętać o przeszłości

      ale szczególną uwagę przykładać do teraźniejszości. Społeczeństwo świadome, solidarne, aktywne i wolne pokona każdą władzę i inną opresję.

      • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane