Historią o włamywaczu Stezelowie rozpoczynamy cykl fabularyzowanych opowieści o dawnych gdańskich złoczyńcach. Ich autorem jest historyk Paweł Pizuński, autor m.in. Pierwszego Pitawala Gdańskiego. Źródłem wszystkich opisywanych historii kryminalnych są akta z prowadzonych wówczas śledztw oraz relacje ówczesnych gdańskich gazet.
Poznali się we wrześniu 1936 r. w gospodzie w Lauenthal (Letnica). Zbliżyła ich słabość do nikotyny i kieliszka. Po dwóch kolejkach byli na "ty", po następnych zaplanowali spotkanie w domu.
Piechowski miał w domu większą ilość przedniej tabaki i zgodził się korzystnie odstąpić ją
Serackiemu. Kupujący przyjść miał do domu sprzedającego na Langgarten (
Długie Ogrody 
).
Seracki przyszedł tuż po szóstej, z butelką sznapsu w kieszeni, ale zastał tylko żonę Piechowskiego,
Helenę. On sam zjawił się po paru minutach: z butelką koniaku i mężczyzną o ponurej twarzy i flegmatycznych ruchach. Ów nazywał się
Paweł Gross i pracował w porcie.
Usiedli w czwórkę do stołu, ale atmosfera była ciężkawa. Po kilku kolejkach Seracki pomyślał, że nie podoba mu się Gross, oznajmił więc, że wychodzi.
Piechowski spojrzał na niego groźnie, Gross zaś wstał i sięgnął po butelkę sznapsu.
- Żywy stąd nie wyjdziesz - oznajmił, chwiejąc się na nogach i nalał kolejkę.
Mężczyzna struchlał. Widział, że tamten nie żartuje, popatrzył więc tylko na zegarek i usiadł. Było około dziewiątej. Piechowski z Grossem mieli już mocno w czubie, ale szczęśliwie po chwili wyparowali z mieszkania.
Seracki uznał, że nadeszła sposobna chwila. Cichcem wymknął się z mieszkania. Gdy znalazł się na ulicy odetchnął z ulgą. Na dworze było ciemno, ale czuł się tu lepiej, niż u Piechowskiego. Nagle silny cios w kark powalił go na ziemię. Stracił przytomność, a gdy się ocknął, leżał na ziemi otoczony gromadą gapiów. Odruchowo sięgnął do kieszeni. Nie miał portfela.
* * *Na posterunku spisali jego zeznania: nie wiedział, kto go uderzył, wiedział, że stracił portfel, w którym miał 300 guldenów na tabakę. Tyle, że policja zajściami na ulicy najmniej się interesowała. Na okrągło wypytywali o to, co stało się w mieszkaniu Piechowskiego.
- Panowie. To fałszywy trop. My wszyscy byli pijani - mówił Seracki.
- Oni nic nie mogli mi zrobić.- Jesteś pan pewien? Bo my nie - odrzekł policjant, który spisywał zeznanie i dalej pytał o Piechowskiego, Piechowską i Grossa.
Serackiego wezwano na posterunek kilka dni później i wypytywano głównie o Grossa. Śledczy
Pawella wydobył z szuflady wielki kajet i wyjął z niego kilka fotografii. Seracki był bardzo zdziwiony, gdy zobaczył zdjęcie niejakiego
Pawła Stezelowa. Ubrany w więzienny uniform osobnik do złudzenia podobny był do Grossa.
- A widzisz pan - z satysfakcją rzekł Pawella.
- My tu dobrze znamy wszystkie ciemne typy. Jestem pewny, że to on pana stuknął.Piechowskiego i Piechowską przesłuchano zaraz po napadzie. Zaprzeczali, by mieli z nim cokolwiek wspólnego. Gorsza sprawa była ze Stezelowem. Zniknął gdzieś bez śladu, więc nawet przesłuchać go nie było można. Trzeba było czekać, aż pojawi się znowu, bo w to, że prędzej czy później da znać o sobie, nikt na policji nie wątpił.
Spośród dwóch możliwości prawdziwą okazała się opcja "prędzej". Zaledwie miesiąc po napadzie na Serackiego prasa w Królewcu zaczęła pisać o pojawieniu się w mieście nowej szajki złodziejskiej, a krótko potem tamtejsza policja przysłała do Gdańska meldunek pod tytułem "Podejrzenia odnośnie pewnego obywatela z Gdańska".
Z doniesień prasowych i z policyjnego meldunku wynikało, że Stezelow dotarł do Królewca i poznał tam niejakiego
Franza Willbauma, wychowanka pomocy społecznej. Już w październiku 1936 r. wspólnie obrobili najpierw salon fryzjerski, później parę mieszkań, a w końcu, w nocy z 18 na 19 października 1936 r., wkradli się do pewnej willi na przedmieściach Królewca i wzięli biżuterię wartą 500 marek niemieckich. Gdy z łupem w kufrze opuszczali posesję, niespodziewanie wrócił właściciel domu z żoną. Stezelow, który stał już na schodach, wyjął pistolet.
- Nie ruszaj się pan, bo podziurawię tę paniusię! - krzyknął i cofać się zaczął do wyjścia.
- Wzięliśmy stąd parę drobiazgów...- Oddamy po pierwszym! - dorzucił Willbaum i obaj zaśmiali się.
Złodzieje uciekli, a właściciel pobiegł na policję. W mieście zarządzono poszukiwania, ale te nic nie dały, więc policjanci z Królewca zakończyli meldunek dopiskiem "jesteśmy pewni, że wymienione indywidua czmychnęły już do Gdańska".
* * *Po meldunku z Królewca znowu przez miesiąc o Stezelowie nic nie było słychać. Do 18 listopada 1936 r. Owego dnia do biura Pawelli wpadł jak burza jeden z jego kolegów.
- Stezelowa mają! - krzyknął od progu i zasapany opadł na krzesło.
- Gdzie mają? - Pawella przełknął ostatnie kęsy drugiego śniadania.
- Polacy go w Gdyni złapali. Ranny jest. Kilka dni temu dureń próbował sprzedać w Lęborku jakieś srebrne łyżki, ale sprzedawca w sklepie zorientował się, że są kradzione i dał znać policji...- Czekaj. Znam sprawę. Doszło ponoć do strzelaniny, ale sprawca uciekł...-
Zgadza się. Uciekł, ale był ranny. Jakimś sposobem dotarł do znajomych w Gdyni.- A ci go wydali?- Dokładnie...Stezelow wydany został władzom gdańskim kilka dni później, ale zanim stanął przed sądem, miesiąc przeleżał w więziennym szpitalu. Proces ruszył w kwietniu 1937 r. i poza Stezelowem na ławie oskarżonych zasiedli małżonkowie Helena i Ernest Piechowscy. Jako świadek zeznawał też Seracki, ponieważ jednak ciężko chorował na krtań, mówił tak cicho, że trudno było go zrozumieć.
Stezelow był w najgorszej sytuacji. Miał za sobą już 24 wyroki i nikt nie łudził się, że uda się go zresocjalizować. Próbował się bronić: ze łzami w oczach opowiadał o swoim dzieciństwie, o śmierci matki i okrutnej macosze. Sąd nie wykazał dla niego zrozumienia, a na dodatek pogrążyły go zeznania Wallbauma, który o Stezelowie wyrażał się nadzwyczaj dobrze. Nazywał go "byczym facetem" i w ten sposób dostarczył prokuratorowi jeszcze jednego argumentu, by domagać się izolowania Stezelowa od społeczeństwa. Wszak deprawował młodzież...
Stezelow dostał 15 lat więzienia i zniósł to nad wyraz ciężko. Najpierw zaczął płakać, później krzyczał: "To nie byłem ja, to nie byłem ja", a w końcu skinął na żonę i wykonał gest, że chce się
wieszać.
* * *Stezelow zawsze był kłopotliwym więźniem. Wiedzieli o tym wszyscy klawisze z więzienia na Schiessstange (ul. Kurkowa). Wobec nich zachowywał się zawsze hardo, a na dodatek próbował podburzać innych więźniów. Gdy mu się to nie udawało, podejmował próby ucieczki i kilka razy zdołał nawet zbiec, zwykle jednak wracał po kilku dniach, bo dawał się schwytać w głupi sposób. Po jednej z takich nieudanych ucieczek próbował nawet powiesić się w celi, ale w porę to zauważono i lekarz go odratował. Z tego powodu strażnikom nakazano, by kontrolowali go co kilka minut i ponoć robili to. Zaglądali do niego, a mimo to Stezelow przechytrzył wszystkich. Rankiem 18 kwietnia 1937 r. znaleziono go w celi, wiszącego na stryczku splecionym z prześcieradła.
Paweł Pizuński - historyk, autor m.in. Pocztu Wielkich Mistrzów Krzyżackich, Sekretnych spraw Krzyżaków, Wielkiego leksykonu rycerstwa polskiego i Pierwszego Pitawala Gdańskiego. Opowieści publikowane w portalu trojmiasto.pl wejdą w skład drugiego tomu tej ostatniej książki.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
