• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Pan Jelitko i zimowe kąpiele w Jelitkowie

Jakub Knera
11 stycznia 2010 (artykuł sprzed 14 lat) 
Najnowszy artykuł na ten temat O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina
Czasy się zmieniają, ale miłośnicy zimowych kąpieli od lat spotykają się na plaży w Jelitkowie. Czasy się zmieniają, ale miłośnicy zimowych kąpieli od lat spotykają się na plaży w Jelitkowie.

Dzisiejsze Jelitkowo ma już za sobą lata największej świetności, ale wciąż ma coś, co je wyróżnia. To tradycja zimowych kąpieli.



Nie wiadomo do końca, kiedy powstała wieś, która później przekształciła się w dzielnicę Gdańska. W 1178 roku Sambor I nadał cystersom prawo własności do wsi Oliwa, której Jelitkowo było częścią od początku istnienia.

Nazwę wzięła od swojego założyciela i pierwszego właściciela, niejakiego Jelitko. To forma dzierżawcza utworzona od nazwy osobowej założyciela z dodanym formantem -owo. Jak pisze w "Dziejach Gdańska" Hubert Górnowicz, wiele nazw pomorskich miejscowości powstawało właśnie w taki sposób.

W niemieckich opracowaniach pierwsze wzmianki o nadmorskiej rezydencji cystersów pojawiają się w 1480 r. Później nazwę zastąpiono niemieckimi odpowiednikami: Glottkow czy Glettkau - ta ostatnia pochodzi z 1599 roku, a po niemiecku oznacza "żeglarz".

W 1609 roku w Jelitkowie powstał młyn, który wybudował, pochodzący z patrycjuszowskiej rodziny, Georg Hein. Później funkcjonował on jako tartak, kuźnia wodna, a w połowie XVII w. była w nim nawet wytwórnia papieru. Na początku XX wieku, w okresie Wolnego Miasta Gdańska, wykupiło go Kąpielisko Jelitkowskie i przeznaczyło na cele rekreacyjne.

Pierwsi letnicy pojawili się w Jelitkowie już w latach 70. XIX wieku - udostępniono im gospodę, a pokoje wynajmowano w domach rybackich.

W 1907 roku zburzono istniejące do tej pory urządzenia wypoczynkowe, a na ich miejscu wybudowano Dom Zdrojowy, Park Zdrojowy, kabiny kąpielowe oraz pierwsze molo, będące przedłużeniem obecnej ulicy Błękitnej zobacz na mapie Gdańska.

Rok później Jelitkowo połączono z Oliwą pierwsza linią tramwajową, która otrzymała numer 10. Dzięki temu miejscowość zaczęła się szybko rozwijać, zwłaszcza pod względem turystycznym i rekreacyjnym. Już wtedy okolica słynęła z powietrza nasyconego jodem i bliskiej odległości do miasta.

W styczniu 1914 r. gwałtowny sztorm zniszczył budynki wszystkich większych gdańskich kąpielisk, w tym Jelitkowa. W 1920 roku rozbudowano łazienki południowe, zlikwidowano północne, a na osi Domu Zdrojowego umieszczono molo.

Co roku kąpielisko odwiedzało kilkadziesiąt tysięcy gości, w połowie lat 20. ich liczba dochodziła nawet do 65 tys. Jelitkowo było też ważną przystanią, przy której zatrzymywały się statki wycieczkowe. Można było nimi popłynąć na Hel, do Sopotu czy portem do centrum Gdańska.

W czasie Wojny zniszczono cały kurort, łącznie z molem, którego nie odbudowano do dziś. Jest za to coś, co w Jelitkowie przetrwało pomimo wojennych zniszczeń i do dziś cieszy się nieprzerwanym zainteresowaniem. To zimowe kąpiele mieszkańców Gdańska, które już na początku XIX w. zalecał Jan Jerzy Haffner. W okresie Wolnego Miasta Gdańska, w czasie zimowym kąpano się sporadycznie (a nawet było to zabronione), natomiast od połowy lat 70. na jelitkowskiej plaży z roku na rok można zobaczyć coraz więcej morsów, zażywających kąpieli w lodowatej wodzie.

Przy pisaniu tekstu korzystałem z książki "Jelitkowo" Waldemara Nocnego i "Dziejów Gdańska" pod redakcją Edmunda Cieślaka.

Jeszcze w tym tygodniu będziecie mogli przeczytać o pochodzeniu nazwy Orunia.


Chcesz wiedzieć, co oznacza nazwa twojej dzielnicy? Interesuje cię pochodzenie nazw innych dzielnic i osiedli w Trójmieście? Śledź nasz cykl historyczny poświęcony trójmiejskim nazwom.

Opinie (50) ponad 10 zablokowanych

  • teraz

    swietnosc jelitkowa to stare emerytki konserwujace sie w wodzie i pijana mlodziez skandal i wstyd

    • 0 1

  • w gorkach zachodnich pelno

    harcerzy na wydmach w paprotkach

    • 0 0

  • To takie smutne! Nic tylko wstrętne blokowisko

    a widziałem fotografie z tamtych czasów...

    • 0 0

  • Hahahahahaha

    Ja bym tak nie mógł !!! Zamarzł bym prędzej !!!! Hartkorzy .

    • 0 0

  • Juz sanepid rozkminia jak to zatrzymać - Wirusem czy sinicami ;)

    • 2 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane