Od kilku lat w Polsce w trzecią niedzielę sierpnia obchodzimy "Światowy Dzień Latarnictwa". Choć rozwój techniki przyniósł zmiany w dziedzinie bezpieczeństwa żeglugi, same latarnie to nie relikt przeszłości. Uchodzą za najciekawsze obiekty morskiego dziedzictwa kulturowego i stanowią atrakcję turystyczną polskiego wybrzeża.
Latarnie morskie przez wiele lat były jedynym znakiem w nocy dla odbywających morskie podróże marynarzy. W dzisiejszych czasach, gdy komputer dotarł także na mostek kapitański i położenie płynącego statku wyznacza GPS, wydawać by się mogło, że nie są już nikomu potrzebne. A jednak - gdy zawiedzie elektronika, rzucany przez latarnię snop światła może wskazać bezpieczną drogę do portu.
- Dopóki bedzie ostatni żagiel na morzu, dopóty będą potrzebne latarnie morskie - nie ma wątpliwości
Apoloniusz Łysejko, gdynianin, miłośnik i znawca latarni morskich.
Jeśli nie będą świecić w nocy, pozostaną dziennym znakiem nawigacyjnym. Systemy elektroniczne są podatne na warunki meteorologiczne. Burza potrafi wyłączyć prąd w całej okolicy, a każda z latarń ma rezerwowe źródło światła - tłumaczy.
Polskie latarnie morskie mają wiele architektonicznego uroku - nie sposób ich nie zauważyć, spacerując brzegiem Bałtyku czy odbywając wędrówkę wśród lasów i wydm. Jaka przyszłość czeka latarnie zwane po kaszubsku blizami?
Towarzystwo Przyjaciół Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, które opiekuje się latarniami w Krynicy Morskiej, Rozewiu, Stilo i Helu, stara się uatrakcyjniać latarnie morskie, tworząc w nich minimuzea morskie czy minigalerie malarstwa marynistycznego.
- Latarnie morskie są budowlami fascynującymi co najmniej z dwóch powodów: ilustrują historię materialnego rozwoju cywilizacji ludzkiej od ognisk rozpalanych na wysokich brzegach nadmorskich, poprzez budowle drewniane, a potem murowane we wszystkich stylach architektonicznych i przez rozwój technik świetlnych i pomiarowych - od olejowych lamp i woskowych świec, potem lamp gazowych i elektrycznych świateł, po kule czasowe i w końcu zegary atomowe - mówi
Fryderyk Tomala , prezes Towarzystwa Przyjaciół Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.
- Z drugiej strony uosabiają pewien element duchowy, a nawet transcendentny w działalności człowieka. Czuwały - i w pewnym stopniu czynią to w dalszym ciągu - nad losem żeglarzy i marynarzy. Może właśnie dlatego ludzie tak masowo - w setkach tysięcy rocznie - odwiedzają latarnie i są nimi zafascynowani - dodaje prezes.
Na naszym wybrzeżu zlokalizowanych jest 15 czynnych latarni: Świnoujście, Kikut, Niechorze, Kołobrzeg, Gąski, Darłówek, Jarosławiec, Ustka, Czołpino, Stilo, Rozewie, Jastarnia, Hel, Port Północny, Krynica. Są jeszcze latarnie nieświecące: Rozewie II (1875-1910), Nowy Port (1894-1984), Góra Szwedów między Jastarnią i Helem (1936-1990), ich wieże wciąż stoją. Oksywie działało w lataach 1877-1933, lecz w 1939 roku zostało zniszczone przez niemieckie wojsko.
Większość latarni zbudowano przed II Wojną Światową. Najstarsza, która świeci nieprzerwanie od 1822 roku, znajduje się w Rozewiu. W Gdańsku za najstarszą uchodzi Twierdza Wisłoujście (1482-1758).
tak, to ciekawy obiekt także dla mieszkańców Trójmiasta
90%
tylko dla przyjezdnych
7%
Przed zabytkową latarnią w Nowym Porcie nie widziano przyszłości. Dwanaście lat temu kupił ją
Stefan Jacek Michalak , przeprowadził remont i utworzył w jej wnętrzu wystawy poświęcone latarnictwu morskiemu. 19 sierpnia, za ocalanie dla Gdańska zabytkowego obiektu, został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi nadanym przez Prezydenta RP za zasługi w działalności na rzecz kultywowania tradycji i kultury polskiej.
-
Ta latarnia miała być spełnieniem marzeń, a stała się projektem mojego życia - śmieje się Stefan Jacek Michalak, który pół życia spędził w Kanadzie.
- Wróciłem tu, gdzie się wychowałem i spędziłem dzieciństwo, bo każdy, kto się urodził nad morzem, całe życie za nim tęskni.Jego latarnia liczy aż 27 metrów wysokości. Pierwowzorem była ponoć uznawana za najpiękniejszą latarnię morską Ameryki latarnia w Cleveland w stanie Ohio. Funkcjonowała nieprzerwanie 90 lat - światło latarni było widoczne z odległości 24 kilometrów. Układ optyczny latarni stanowiła 1000-watowa żarówka, umieszczona za dużą soczewką Fresnela. Ale gdańska latarnia zasłynęła także z... kuli czasu.
- Ten przyrząd o zagadkowo brzmiącej nazwie był niezwykle precyzyjnym urządzeniem służącym do nastawienia chronometrów okrętowych - tłumaczy Michalak.
- Instrument opiera się na żelaznej kuli o średnicy 1,5 metra, zamontowanej na 3-metrowym maszcie na kopule latarni. Codziennie, punktualnie o godz. 12 z obserwatorium astronomicznego w Berlinie przychodził telegraficzny sygnał oznaczający południe. Elektryczny sygnał telegrafu zwalniał kulę, która opadała w dół masztu. Potem na oceanie porównanie południa lokalnego z czasem "zapamiętanym" przez chronometr dawało kapitanowi rożnice czasu miedzy tymi dwoma punktami - objaśnia.
Wynalezienie radia przez Marconiego wyeliminowało konieczność stosowania kul czasu. Gdańską zerwał sztorm w 1929 roku, a ponieważ w 1921 roku założono tu radiostację,(nadawała m. in. sygnał czasu w południe), więc już jej nie reperowano. W XIX wieku i na początku wieku XX
kula czasu była jednym z podstawowych urządzeń wszystkich wielkich portów świata. Kiedyś było ich około 200, do dziś zachowało się zaledwie kilka egzemplarzy, m.in. w Wielkiej Brytanii, USA i Nowej Zelandii. Gdańska kula czasu była i jest jedyną ażurową kulą czasu na świecie.
To jednak nie jedyny powód sławy gdańskiej latarni, bo obiekt nosi ślady historii. 1 września 1939 roku z okienka tej latarni padły pierwsze strzały na
Westerplatte. W wieży latarni powstała spora wyrwa, która dzisiaj jest świadectwem tamtych wydarzeń.
Gdański latarnik ma sporo pracy. Codziennie rano wciąga na maszt flagę Gdańska. Potem uruchamia kulę czasu, 1000-watową lampę latarnianą i reflektory umieszczone w kasetonach, które podświetlają ekspozycję muzealną. Dla zwiedzających włącza też nagrany na płytę szum morza.
Odwiedź gdańską latarnięOd 2004 roku
Latarnia Morska Gdańsk Nowy Port jest otwarta dla zwiedzających. W sezonie turystycznym (do 31 sierpnia) można ją zwiedzać 7 dni w tygodniu od godz. 10 do 18. Spadek kuli czasu odbywa się w godzianch: 12, 14, 16, 18. Bilety wstępu w cenie: 7 zł normalny, 5 zł ulgowy, 16 zł rodzinny.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
