• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Wampir i wilkołak w jednym stali domu...

Michał Ślubowski
26 lutego 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (36)
Franz Brandstäter (1815-1883) na wykonanym akwarelą portrecie Wilhelma Schmiedeberga. Franz Brandstäter (1815-1883) na wykonanym akwarelą portrecie Wilhelma Schmiedeberga.

Może nie w jednym domu, ale w zbiorze gdańskich legend autorstwa Franza Augusta Brandstätera. Ukazał się w 1883 roku, czyli czternaście lat przed "Draculą" Brama Stokera.



Franz August Brandstäter był nauczycielem w gdańskim Gimnazjum Miejskim, gdzie uczył języków oraz śpiewu. Jednak wielką pasją pedagoga była historia oraz folklor, którym poświęcił wiele napisanych przez siebie książek.

Dlaczego w dawnym Gdańsku nie powstał uniwersytet? Dlaczego w dawnym Gdańsku nie powstał uniwersytet?

Zbiór legend, o którym mowa, został wydany w roku śmierci autora, czyli w 1883 roku. Nosił tytuł "Gdańska księga legend: opowieści z miasta i jego okolic" ("Danziger Sagenbuch: Sagen von der Stadt und ihren Umgebungen"). W środku znalazły się miejsce dla 109 podań. Brandstäter w swoim dziele korzystał z dorobku innych zbieraczy legend, między innymi z książki Ludwiga Bechsteina.

  • Strona tytułowa "Gdańskiej księga legend: opowieści z miasta i jego okolic" (<i>"Danziger Sagenbuch: Sagen von der Stadt und ihren Umgebungen"</i>, wydanej po raz pierwszy w 1883 r. w Gdańsku.
  • Strona tytułowa "Gdańskiej księga legend: opowieści z miasta i jego okolic" (<i>"Danziger Sagenbuch: Sagen von der Stadt und ihren Umgebungen"</i>, wydanej po raz pierwszy w 1883 r. w Gdańsku.
Zaprezentowanie poniżej dwie legendy pochodzą właśnie ze zbioru Brandstätera, a ich bohaterami są dwa monstra, które dzisiaj zajmują ważne miejsce w naszej zbiorowej wyobraźni.

Wampir (Die Vampyre)



Zerknijmy na pierwszą z legend, poświęconą mrocznym krwiopijcom:

"Ludzie gadają również o wampirach, ale te legendy są bardziej znane ludom słowiańskim. Często miesza się je z podaniami o wilkołakach. Takie istoty nigdy nie zaznają spokoju w grobie po śmierci i pochówku. Po tym jak wygryzie mięso z własnych kości, wampiry powstają z grobów o północy, kradną bydło, aby wysysać z nich krew i dzięki temu podtrzymać swoje nieszczęsne pół-życie. Wkradają się do domów ludzi, kładą się przy śpiących i cichaczem wysysają ich ciepłą krew. Jedynie małe ranki przy sercu są dowodem na to, co się stało. Przykładowo, we wsi Grabowo na Kaszubach, nie tak daleko od Gdańska, grasowała nagła śmierć, zwłaszcza wśród młodych dziewcząt. Ich zwłoki były nienaruszone, oprócz małych ran, jakby od ugryzienia, niedaleko serc. Starsi w wiosce spotkali się, aby przedyskutować sprawę i postanowiono sprawdzić wszystkie groby na cmentarzy. Po długim czasie kopania, znaleziono grób świeższy niż powinien być, bowiem pochówek nastąpił kilka lat wcześniej. Zwłoki były zaskakująco dobrze zachowane, jedynie kawałki mięsa zniknęły z ramion i nóg, a na wargach widoczna była świeża krew. Ktoś bardziej obeznany w tych kwestiach odrąbał głowę od reszty ciała, a wtedy z grobu wydobył się niski, warczący dźwięk, a ciało zmieniło się w popiół. Od tego czasu społeczność żyła w pokoju".
Pojawia się tutaj wiele ciekawych wątków. Rzeczywiście, podania o wampirze przeniknęły do europejskiej świadomości przede wszystkim z krajów zamieszkałych przez Słowian, gdzie nazywano takie stwory "upiorami".

  • Pierwsze wydanie Drakuli autorstwa Brama Stokera, najsłynniejszego literackiego dzieła opisującego postać wampira, ukazało się w 1897 r.
  • Pierwsze wydanie Drakuli autorstwa Brama Stokera, najsłynniejszego literackiego dzieła opisującego postać wampira, ukazało się w 1897 r.
W przeciwieństwie do wampirów znanych z kina, opisany przez Brandstätera wampir nie atakuje szyi, ale okolice serca.

Ciekawa jest wzmianka o obgryzionych kończynach i dziwnych dźwiękach. W dawnych podaniach upiory wysysały z ofiar siły witalne - bądź sprowadzali morowe powietrze - poprzez przeżuwanie całunu, swojego ciała bądź odzieży, w której zostali pochowani.

Dziwne odgłosy dobiegające z miejsca pochówku były jednym z pierwszych sygnałów dla lokalnej społeczności, że muszą zmierzyć się z żywym trupem.

Z kolei odrąbanie głowy od ciała rzekomego wampira od dawien dawna jest niezawodnym sposobem na poradzenie sobie z nieumarłą istotą, o czym świadczą chociażby odkrywane przez archeologów "wampiryczne" pochówki.

Jeżeli chodzi o podane miejsce grasowania wampira, wieś Grabowo, mamy kilka tropów. U wspomnianego Ludwiga Bechsteina mamy wzmiankę o "Grabowie, zwanym też Krakowem" - być może nie chodziło o kaszubską wieś, ale o Krakowiec, który dzisiaj znajduje się w granicach miasta.

  • Ilustracje do poszczególnych opowiadań zamieszczonych w "Gdańskiej księdze...".
  • Ilustracje do poszczególnych opowiadań zamieszczonych w "Gdańskiej księdze...".


Wilkołak (Der Wärwolf)



Druga z opowieści poświęcona jest wilkołakowi:

"Legendy o wilkołakach, czyli złych, okrutnych ludziach, którzy przez diabelską sztukę są w stanie zmienić się w wilki i dokonać niecnych czynów, również są obecne w naszych stronach. Pewien łowca wyszedł z miasta, uzbrojony w swoją strzelbę. Nagle wilk skoczył na niego, szczerząc swoje kły, i niemal zgniótł myśliwego swoim cielskiem. Łowca szybko uciekł za drzewo, wycelował i strzelił w prawą łapę zwierzęcia, które uciekło, wyjąc. Łowca ruszył krwawymi śladami, które kończyły się w małej chacie, ukrytej w lesie. Wszedł do środka i zobaczył kobietę, która bandażowała zakrwawioną prawą dłoń mężczyzny. Jasne stało się, że to była ta sama istota, która zaatakowała go w postaci wilka. Myśliwy zgłosił sprawę władzom, które aresztowały wilkołaka, a ten został za swoje przewiny spalony żywcem".
  • Ilustracje do poszczególnych opowiadań zamieszczonych w "Gdańskiej księdze...".
  • Ilustracje do poszczególnych opowiadań zamieszczonych w "Gdańskiej księdze...".

Tutaj legenda odbiega od hollywoodzkich wyobrażeń o ludziach-wilkach. To nie pełnia księżyca, ale konszachty z diabłem były źródłem umiejętności zmiany postaci.

W średniowieczu wilkołaki na dobre zadomowiły się w roli piekielnego zła nękającego ludzi. Opowieści różniły się w zależności od regionu.


Wilkołactwo mogło być klątwą rzuconą przez czarownicę bądź boską karą za grzechy: wilkołaki miały być duszami nieszczęśników uwięzionymi w wilczych ciałach. Niekiedy klątwę można było aktywować poprzez wypicie specjalnego napoju.

Prawdziwą karierę wilkołak robi w epoce nowożytnej. To właśnie w XVI wieku wybucha gorączka tropienia i palenia czarownic, która objęła również ludzi oskarżanych o wilkołactwo. Doniesienia o wilkołakach łączono z kanibalizmem, brutalnymi morderstwami, okaleczeniem bydła i atakami wilków, które stanowiły poważny problem dla ludzkich społeczności w tamtym czasie.

Szczególnie dużo procesów tego typu miało miejsce we Francji i w krainach Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Do najsłynniejszych przypadków tamtej epoki należał Peter Stumpp, Wilkołak z Bedburga, oraz Gilles Garnier, Wilkołak z Dole.

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że wilkołak pojawił się w twórczości... Mikołaja Reja. W tomie "Figliki", jeden z jego krótkich utworów nosi tytuł "O Wilkołku" i zaczyna się takimi słowami:

"Jednej paniej pokąsał wilk w oborze owce, wójt powieda wilkołek, niech mówi kto chce..."
Jeżeli dzisiaj mielibyśmy stworzyć gdańską księgę legend miejskich, jakie opowieści powinny się w niej znaleźć? Może znacie opowieści o duchach czy upiorach, które krążą po powojennych osiedlach?

O autorze

autor

Michał Ślubowski

Popularyzator historii Gdańska, autor bloga Gedanarium i podcastu Historia Gdańska dla każdego oraz współautor podcastu Makabreski, poświęconego mrocznym historiom z przeszłości regionu.

Opinie (36) ponad 10 zablokowanych

Wszystkie opinie

  • (3)

    Niesamowity artykuł...polecam wywiad z wampirem...swoją drogą fajnie być wilkołakiem, setki lat życia a jedyny problem to posiłki i słońce.

    • 7 12

    • Jaka by mogła być współczesna legenda miejska? (1)

      Że Svenson w końcu napisał coś mądrego.
      Ale w to nawet dzieci z przedszkola nie uwierzą.

      • 10 3

      • Oj tak,tak))

        • 1 5

    • Widać w Gdańsku

      Zawsze mieszkały takie dziwolągi jak ty

      • 7 3

  • Ludzie zawsze wierzyli w bajki. (6)

    Ostatnie bajki to wszelkie religie Najgłupsze to hinduizm i buddyzm.

    • 6 21

    • każda religia to spotkanie cwanego z głupim dla forsy tego pierwszego

      • 10 5

    • Lepszy chrześcijanizm? (3)

      Kopiuj-wklej sumeryjskich wierzeń.

      • 13 6

      • Najlepszy jest peowski muzułmanizm (2)

        • 6 10

        • Chrześcijanie żal patrzeć patrzeć na wasz upadek (1)

          Na to cierpienie bezsensowne na to samoumartwianie , na marnotrawienie życia i hipokryzję w każdym działaniu. Tę pułapkę w której sami się zamykacie. To oddanie się myślom a potem cierpienie. Życie ku śmierci ciągle w przeszłości ciągle w przyszłości...nigdy tu i teraz.

          • 4 6

          • Palisz? Chyba za dużo

            • 0 1

    • Buddyzm to nie religia :)

      • 2 3

  • (2)

    Tam najwięcej zabobonów gdzie największy konserwatyzm.

    • 14 28

    • jak polska wieś i księża kazali to wybrali Pis

      • 12 9

    • I bieda

      • 1 0

  • Super ten podcast o historii Gdańska :)

    • 9 3

  • Współcześnie też można spotkać wampiry. (4)

    Lecz nie taki jakie znamy z legnd i bajek lecz tak zwane wampiry energetyczne, które poprzez swoje działanie, charakter, zachowania wysysają energię z otaczających ich ludzi. Karmią się ludzkim nieszczęściem tworząc plotki i intrygi, manipulacje działające na niekorzyść stykających się z nimi ludzi.
    Jako przykład takich osób można wskazać np. Panią Olę.
    Ktoś może być zaskoczony i pytać dlaczego akurat ona?
    Odpowiedź jest dziecinnie prosta.
    Otóż manipulowanie opinią publiczną na temat działań rządu, podjudzanie ludzi do wychodzenia na ulicę, to nie może prowadzić do niczego dobrego, ponieważ poróżnia się w ten sposób ludzi między sobą, często przyjaciół, członków rodziny, środowisko w pracy.
    W ten sposób buduje się mowę nienawiści, wzajemnej niechęci a nawet przemocy.
    To zdecydowanie nie działa na naszą korzyść, lecz na korzyść Oli która buduje na tym kapitał polityczny.
    Czy nie warto podchodzić z dystansem do tego rodzaju współczesnego wampiryzmu?

    • 16 11

    • Brawo. Sam tak pomyslalem (1)

      • 5 9

      • nie komentuj sam sobie

        • 1 2

    • Znam miejsce skrycia jednej wampirzycy.

      Gdy się przekroczy Podwale Przedmiejskie, należy kierować się w stonę Motławy i przed samym mostem skręcić w prawo w ulicę Kotwicznilów. Na niemal samym końcu znajduje się niepozorny budynek po prawej stronie ulicy.

      Trzeba wejść do środka i pokonać schody na pierwsze piętro, skręcić w lewo i kierować się korytarzem na wprost w kierunku drzwi.

      Za tymi drzwiami, spotkacie wampirzycę.

      Ale uwaga!

      Ten kto nie posiada kołka osikowego, ten niech się lepiej w tamte strony nie zapuszcza.

      Wampirzyca atakuje natychmiast wysysając krew swoich ofiar. Jej imię jest przeklęte przez biskupa Rzymu, a wiek Jej sięga czasów zamierzchłych tak odległych, że o Gdańsku nawet nie słyszano...

      • 3 5

    • Zmień lekarza

      • 5 2

  • Wampiry, wilkołaki, strzygi, czarownice, południce, utopce..

    Yeti, dogmeny, wielkie stopy, ałmany, czupakabry..
    W każdej historii jest ziarnko prawdy.

    • 21 1

  • łukaszeka pochlebnie wypowiada sie o POKOzycji i martwi sie sze nie wygrają wyborów ciekawe co? (3)

    Radek jest dobrze dotowany setkami tysiecy od kremla i tez jest zmartwiony

    • 9 12

    • No pacz pan, a twój szczerbaty Guru z Żuliborza mówił - nasi przyjaciele, Rosjanie - i to już po Smoleńsku.

      A twoja kochana Krystyna Pawłowicz stwierdziła na tweeterze - bliżej nam do konserwatywnej Rosji, niż do lewackiej UE.
      Więc nie czaruj, bo tu ciemnego luda od Kurskiego nie znajdziesz, tu nie TVP dezInfo. Lotos też ruskim słupom z Węgier oddaliście za grosze, więc dobitnie widać w której drużynie gracie.

      • 12 7

    • Ooooo... Widzę, że Nowogrodzka w natarciu.

      Twój (a przynajmniej identyczny) komentarz czytałem dzisiaj na WP pod artykułem o tym, ile TVP płaci Rydzykowi za transmisję Mszy Świętej, gdzie tak jak i tutaj był nie na temat. Moglibyście się bardziej postarać zamiast kopiować ja żywca maila z Ministerstwa Propagandy, bo z daleka was trolle czuć. Pozdrawiam serdecznie gestem Lichockiej.

      • 10 4

    • Skoro Łukaszenka się tak wypowiada o POKOzycji, to na ręce trzeba patrzeć Prawym i ZPRawiedliwym.

      Bo tak działa dezinformacja, żeby uwagę skierować na innych. A patrząc na to co wyprawia PiS - kłótnie z PE, plucie na Niemców i Amerykanów, sprzedaż Lotosu ruskiemu MOL za drobne na waciki, to raczej oni grają w jednej drużynie z Putinem.

      • 7 3

  • co druga dziewczyna na tiktoku deklaruje się jako wampir XD (1)

    • 4 8

    • a gdzie to pisze ,podaj namiary ?

      • 0 2

  • Tytuł pasuje jak ulał do urzędu miejskiego !!!! (1)

    • 7 6

    • Do urzędu wiejskiego tam gdzie żyją twoi starzy

      • 2 0

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane