• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zapomniany Neptun z Biskupiej Górki

Rafał Borowski
28 marca 2021 (artykuł sprzed 3 lat) 
  • Neptunowi z Biskupiej Górki towarzyszą m.in. dwa hippokampy, czyli pół konie, pół ryby.
  • Neptunowi z Biskupiej Górki towarzyszą m.in. dwa hippokampy, czyli pół konie, pół ryby.
  • Neptunowi z Biskupiej Górki towarzyszą m.in. dwa hippokampy, czyli pół konie, pół ryby.

Na gmachu dawnego schroniska młodzieżowegoMapka na Biskupiej Górce w Gdańsku znajduje się niezwykła rzeźba. Została ona wykonana z kamionki w 1940 r. i przedstawia - podobnie jak słynna fontanna na Długim Targu - Neptuna, czyli rzymskiego boga mórz i oceanów. Niestety, figura znajduje się w opłakanym stanie. Jest popękana oraz pozbawiona niektórych elementów. Czy uda się przywrócić jej dawny blask?



Czy warto wyremontować rzeźbę Neptuna z Biskupiej Górki?

W majestatycznym, ceglanym gmachu na szczycie Biskupiej Górki znajduje się obecnie Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku. Przeprowadza się tam badania śladów pozostawionych na miejscu najcięższych przestępstw, które umożliwiają wykrycie i pociągnięcie do odpowiedzialności ich sprawców.

Czytaj więcej: Czym zajmują się policyjni eksperci od śladów z Gdańska?

Co zrozumiałe, budynek laboratorium i przyległy do niego parking są niedostępne dla osób postronnych.

Firmy od odnawiania i renowacji w Trójmieście



Neptun w towarzystwie hippokampów



Niewielu mieszkańców Trójmiasta zapuszcza się w ten rejon Gdańska i tym samym nie wie, że na północno-wschodnim narożniku budynku, nieopodal ul. Biskupiej, znajduje się nadzwyczaj ciekawa rzeźba. Przedstawia ona - podobnie jak najsłynniejsza fontanna w naszej aglomeracji - boga mórz i oceanów z mitologii rzymskiej, czyli Neptuna.

Neptun z Biskupiej Górki jest przedstawiony od pasa w górę. Pod nim znajdują się podobizny - patrząc od lewej - ryby oraz dwóch hippokampów. Hippokampy, zwane również końmi morskimi, to mitologiczne stworzenia, przedstawiane jako pół konie, pół ryby. W wierzeniach starożytnych Greków i Rzymian, żyły one w morskich odmętach i wchodziły w skład orszaku boga mórz i oceanów. U Greków - Posejdona, zaś u Rzymian - Neptuna.

  • Rzeźba jest pozbawiona niektórych elementów. Brakuje m.in. brody Neptuna, wszystkich zębów jego atrybutu czy kopyta hippokampa.
  • Rzeźba jest pozbawiona niektórych elementów. Brakuje m.in. brody Neptuna, wszystkich zębów jego atrybutu czy kopyta hippokampa.
  • Rzeźba jest pozbawiona niektórych elementów. Brakuje m.in. brody Neptuna, wszystkich zębów jego atrybutu czy kopyta hippokampa.

Rzeźba wieńcząca budowę schroniska



Do niedawna, okoliczności powstania rzeźby były owiane tajemnicą. Nie wiedziano nawet, z jakiego materiału została wykonana. Zagadka została rozwikłana na początku 2015 r. podczas kwerendy prasowej, którą przeprowadził dobrze znany naszym czytelnikom historyk Jan Daniluk. W jednej z gazet natrafił on na publikację poświęconą ostatniemu etapowi budowy gmachu na szczycie Biskupiej Górki.

W tym miejscu należy wspomnieć, że został on wybudowany jako schronisko młodzieżowe im. Pawła Beneke (niem. Paul-Beneke-Jugendherberge) na potrzeby niemieckiej organizacji młodzieżowej Hitlerjugend. Patron schroniska był XV-wiecznym gdańskim żeglarzem i kaprem.

Czytaj również: Mało znane zdjęcia schroniska z Biskupiej Górki

- W jednym z artykułów wspomniano o prowadzonych wówczas - tj. na przełomie lipca i sierpnia 1940 r. - ostatnich pracach wykończeniowych w kompleksie schroniska młodzieżowego na Biskupiej Górce. Dokładnie w drugą rocznicę położenia kamienia węgielnego, czyli 26 lipca 1940 r., zabrzmiały po raz pierwszy dzwony zamontowane w wieży schroniska. Równolegle montowano wskazówki na tarczy zegarowej zdobiącej wieżę, wykończano główny portal granitowymi płytami, a także... montowano opisywaną rzeźbę Neptuna. Została ona umieszczona na jednym z narożników budynku. Według wszelkiego prawdopodobieństwa właśnie jako ostatni element całego gmachu w sierpniu 1940 r. - opowiada dr Jan Daniluk, badacz historii Gdańska w XIX i XX wieku, historyk w Hevelianum.
Zdjęcie schroniska młodzieżowego na Biskupiej Górce z 1940 r. Warto zwrócić uwagę, że na wieży nie ma jeszcze zamontowanej tarczy zegarowej. Zdjęcie schroniska młodzieżowego na Biskupiej Górce z 1940 r. Warto zwrócić uwagę, że na wieży nie ma jeszcze zamontowanej tarczy zegarowej.

"Bóg mórz" nie granitu, ale z kamionki



Oficjalna nazwa rzeźby brzmiała "Bóg mórz" (niem. Meeresgott). Jej autorem był niemiecki artysta, rzeźbiarz i malarz Wilhelm Hausmann, który żył w latach 1906-1980. Wbrew pierwotnym przypuszczeniom, rzeźba nie została wykonana z granitu, lecz z kamionki, czyli masy ceramicznej, otrzymywanej z gliny wypalanej z dodatkiem szamotu lub piasku kwarcowego.

W trakcie kwerendy, naszemu rozmówcy udało się także ustalić przybliżony termin otwarcia schroniska młodzieżowego. Wcześniej powszechnie sądzono, iż nastąpiło to kilka miesięcy wcześniej.

Czytaj również: Życie jeńców wojennych z Biskupiej Górki

- Hausmann specjalizował się nie tylko w przedstawieniach postaci, ale także w projektowaniu wyposażenia sakralnego i mozaikach. Jego prace można do dziś odnaleźć w kilku mniejszych miejscowościach na południe od Dortmundu, tj. w Iserlohn, Menden, Hagen. Wszystko na to wskazuje, że zaprojektował ją jeszcze w trakcie finalizowania pięcioletnich studiów na Państwowej Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie. Rzeźba została wykonana z kamionki pochodzącej ze słynnych Zakładów Majoliki w Kadynach. Schronisko zostało oddane do użytku w sierpniu lub na początku września 1940 r. Pierwszą, oficjalną wizytą złożył w nim przywódca Hitlerjugend Artur Axmann podczas pobytu w Gdańsku w dniach 17-20 października 1940 r. Jego wpis widniał jako pierwszy w księdze gości. Zachowała się nawet fotografia z tej wizyty - kontynuuje dr Daniluk.
Fotografia dokumentująca wizytę szefa Hitlerjugend Artura Axmanna w schronisku im. Pawła Beneke na Biskupiej Górce w 1940 r. Fotografia dokumentująca wizytę szefa Hitlerjugend Artura Axmanna w schronisku im. Pawła Beneke na Biskupiej Górce w 1940 r.

Neptun jest popękany i zdekompletowany



Rzeźba Neptuna, podobnie zresztą jak cały gmach na szczycie Biskupiej Górki, przetrwała wojnę bez szwanku. Niestety, prawdopodobnie nigdy nie przeszła gruntownej renowacji, co fatalnie odbiło się na jej kondycji. Jak można przekonać się na podstawie załączonych do artykułu zdjęć, "Bóg mórz" jest popękany i zdekompletowany.

Dzielnicowi działacze z Biskupiej Górki mieli interweniować w sprawie ratowania zabytku u odpowiednich organów, niestety bez skutku. Co więcej, w 2013 r. działacze zlecili nawet wykonanie ekspertyzy w przedmiocie stanu zachowania rzeźby. Jak dodaje współautorka ekspertyzy, konserwator dzieł sztuki Anna Pankanin, koszt renowacji został wówczas oszacowany na kilkadziesiąt tysięcy zł.

- Z każdym rokiem jest coraz gorzej. Rzeźba kruszy się, po prostu rozpada się. Co jakiś czas znajdujemy jej kolejne fragmenty. Braki są spore, np. odpadło już całe kopyto i chrapa [górna część wargi hippokampa - dop. red.]. Przechowujemy te fragmenty, by nie zaginęły i kiedyś mogły wrócić na swoje miejsce, gdy zostanie podjęta decyzja o renowacji. Kilka lat temu spotkaliśmy się z komendantem wojewódzkim policji, który ma nadzór nad tym budynkiem i mówiliśmy o tym, że rzeźba wymaga pilnego remontu. Odbyliśmy także wycieczkę z konserwatorem wojewódzkim, w trakcie której pokazaliśmy mu rzeźbę. Jego również informowaliśmy, że trzeba ratować Neptuna. Mamy nadzieję, że to niebawem nastąpi. To naprawdę piękna rzeźba i mogłaby być dużą atrakcją tej dzielnicy - kwituje Krystyna Ejsmont, prezes stowarzyszenia Biskupia Górka.
  • Fragmenty rzeźby Neptuna, zabezpieczone przez członków stowarzyszenia Biskupia Górka.
  • Fragmenty rzeźby Neptuna, zabezpieczone przez członków stowarzyszenia Biskupia Górka.
  • Fragmenty rzeźby Neptuna, zabezpieczone przez członków stowarzyszenia Biskupia Górka.
  • Fragmenty rzeźby Neptuna, zabezpieczone przez członków stowarzyszenia Biskupia Górka.

Konserwator może nakazać wyremontowanie Neptuna



Przedstawiciel konserwatora wojewódzkiego przyznaje, że na właścicielach obiektów zabytkowych spoczywa obowiązek utrzymania ich w należytym stanie. Jak podkreślił, takim obiektem jest także gmach na szczycie Biskupiej Górki, który figuruje zresztą w Gminnej Ewidencji Zabytków.

- Jeżeli zabytkowa rzeźba jest w złym stanie, policja jako właściciel obiektu powinna uwzględnić jej remont i zabezpieczyć na niego środki. To obowiązek każdego, kto jest właścicielem zabytku. Wszelkie remonty takich obiektów należy zawsze przeprowadzać po uzgodnieniu i uzyskaniu zgody konserwatora - komentuje Marcin Tymiński, rzecznik prasowy pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Budynek na Biskupiej Górce jest zadbany



Nasz rozmówca zastrzega, że konserwator ma prawo w każdej chwili przeprowadzić kontrolę podlegającego ochronie obiektu. Jeśli uznałby, że rzeźba wymaga pilnej naprawy, mógłby wydać nakaz jej wyremontowania.

- To są jednak działania ostateczne i mamy nadzieję, że w tym przypadku interwencja nie będzie konieczna. Trzeba obiektywnie przyznać, że policja dba o budynek na Biskupiej Górce i wszelkie prace remontowe zawsze były uzgadniane z konserwatorem. Jak zawsze, liczymy na dobrą współpracę z policją ramach jednej administracji w województwie i choć czas jest trudny, wygospodarowanie środków, które trzeba spożytkować dla dobra tego zabytku. Nasi inspektorzy zawsze służą pomocą i mogą doradzić policji, jak najlepiej "pomóc" rzeźbie - uzupełnia Tymiński.
  • Działacze z Biskupiej Górki już kilka lat temu mieli interweniować ws. rzeźby u odpowiednich organów. Niestety, z daremnym skutkiem. Zdjęcie zostało wykonane w lutym 2013 r.
  • Działacze z Biskupiej Górki już kilka lat temu mieli interweniować ws. rzeźby u odpowiednich organów. Niestety, z daremnym skutkiem. Zdjęcie zostało wykonane w lipcu 2014 r.
  • Działacze z Biskupiej Górki już kilka lat temu mieli interweniować ws. rzeźby u odpowiednich organów. Niestety, z daremnym skutkiem. Zdjęcie zostało wykonane w lutym 2013 r.
  • Działacze z Biskupiej Górki już kilka lat temu mieli interweniować ws. rzeźby u odpowiednich organów. Niestety, z daremnym skutkiem. Zdjęcie zostało wykonane w lutym 2013 r.

Policja wskazuje na Urząd Miejski...



Czy to oznacza, że Neptun z Biskupiej Górki rychło odzyska swój blask? Niekoniecznie. Choć rzecznik konserwatora jednoznacznie wskazał właściciela dawnego schroniska im. Pawła Beneke, stróże prawa widzą sprawę nieco inaczej. Ich zdaniem, policja nie jest właścicielem budynku dawnego schroniska, lecz jego trwałym zarządcą. W związku z tym, obowiązek przeprowadzenia ewentualnego remontu rzeźby ma spoczywać na innym podmiocie. Na jakim?

- Właścicielem jest Skarb Państwa, który reprezentowany jest przez Wydział Skarbu Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Jako zarządcy tego obiektu wiemy, jaki jest stan tej rzeźby, dlatego już w 2018 r. informowaliśmy o nim Gdańskie Centrum Kontaktu Urzędu Miejskiego w Gdańsku. W odpowiedzi otrzymaliśmy informację o tym, że nie wykluczają w przyszłości podjęcia stosownych działań przez Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Urzędem Miejskim, które pozwolą na odrestaurowanie rzeźby. Do tej pory w tej sprawie nikt z nami się nie kontaktował. Nie wpłynęły do nas również w tej sprawie sygnały od mieszkańców - informuje st. asp. Karina Kamińska z zespołu prasowego Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku.

... a Urząd Miejski na policję



Władze Gdańska nie zgadzają się z tą argumentacją. Ich zdaniem, należyte utrzymanie zabytkowej rzeźby, jak zresztą całego budynku na szczycie Biskupiej Górki, leży wyłącznie w gestii policji.

- Tereny przy ul. Biskupiej i ul. Zielonogórskiej zostały przekazane Komendzie Wojewódzkiej Policji w trwały zarząd. Ustawa o gospodarce nieruchomościami stanowi, jakie prawa i obowiązki w stosunku do nieruchomości ma jednostka organizacyjna, w tym wypadku KWP, która od wielu lat posiada tytuł prawny do nieruchomości. Zgodnie z brzmieniem art. 43 ust. 2 pkt 2 wspomnianej ustawy, jednostka ma obowiązek remontu obiektu budowlanego zgodnie z przepisami prawa budowlanego i w tym przypadku również z przepisami zawartymi w ustawie o ochronie zabytków. Zostało to wskazane w decyzji [wojewody - dop. red.] z 1 października 2002 r., orzekającej o ustanowieniu trwałego zarządu nieruchomości i zmienionej decyzją z 6 października 2011 r. w części dotyczącej m.in. czasu trwania, czyli przekazania na czas nieokreślony nieruchomości - komentuje Izabela Kozicka-Prus z biura prasowego Urzędu Miejskiego w Gdańsku.
Pozostaje mieć nadzieję, że to nieporozumienie w kwestii kompetencji szybko uda się wyjaśnić. I jak udowadnia praktyka, zapewne tak się stanie. Najlepszym tego przykładem było zrekonstruowanie zegara na wieży dawnego schroniska, który został uruchomiony w lipcu 2017 r. Co ciekawe, inwestycja nie została pokryta ani z budżetu miasta, ani budżetu policji, ale z publicznej zbiórki. Jej inicjatorem była Fundacja Gdańska.

Czytaj więcej: Zegar na Biskupiej Górce znów działa

Zobacz naszą relacje z uruchomienia zegara na Biskupiej Górce


Quiz Pomniki w Trójmieście Średni wynik 64%

Pomniki w Trójmieście

Rozpocznij quiz

Miejsca

Opinie (88) 5 zablokowanych

  • (5)

    No kochani urzędnicy do dzieła)Mam nadzieję że grosza nie pożałujecie na ten piękny,historyczny symbol Gdańska.Jeśli jest hajs na flagi wielobarwne czy promocyje w tvn to na pewno i znajdzie się na władcę mórz i oceanów.Ahoy!

    • 84 21

    • Nie mozna inwestowć, na nie swoim terenie ,organy kontrone tylko czekają.

      • 10 2

    • Dokladnie tak (1)

      znalazlo sie 30 tys cebuljonow na podswietlenie na teczowo ratusza na jeden dzien, to 200 tys na remont rzezby nie powinno stanowic najmniejszego problemu.

      • 9 4

      • Mozna sprzedac zloty rydwan albo zagonic do pracy tych bodyguardow prezydenciny za 500tys zl

        • 4 4

    • (1)

      Lepiej kupić złotą rzeźbę konia za 1 mld złociszy do złotego rydwanu który stoi bezużyteczny.

      • 2 3

      • Rydwan przynajmniej błyszczy w muzeum, a dwie wieże w Ostrołęce za miliard wkrótce znikną wyburzone...

        • 2 0

  • Opinia została zablokowana przez moderatora

  • Piękny. Może Pani Dulkiewicz zadba? Co prawda zysku politycznego z tego mało, ale przyzwoitość... (7)

    • 63 27

    • (1)

      A co ma Dulkiewicz do obiektu który podlega pod Policję?

      • 16 7

      • U niej wszystko pod kogoś podlega

        Umywa ręce od wszystkiego.
        Zamiast na rydwan, mogła lepiej wydać na prawdziwą sztukę

        • 6 12

    • zadba jak o tęczową hałastrę

      • 6 13

    • wtedy będziecie wrzeszczeć że remontuje niemiecki (hitlerowski na dodatek!) zabytek

      na bank tak będzie.

      • 7 2

    • A może jednak wojewódzki konserwator, o czym jest mowa? (1)

      Czy raczej, jak niesie wieść, podobno specjalizuje się tylko w dłuuuuuuuuuuuuugim rozpatrywaniu wniosków?

      • 5 0

      • konserwator specjalizuje się także

        w blokowaniu inwestycji potrzebnym mieszkańcom oraz narzucaniu dziwnych standardów remontów, czekamy tylko aż szanowny konserwator nakaże kanalizacje likwidować w zabytkach i wychodki przywracać, ten pomysł z krzywym brukiem zamiast gładkiego jest podobny w swoim zacofaniu

        • 6 1

    • Moze przez remont Neptuna zostanie uszczuplony budzet na palki .

      • 0 1

  • Ponoć mamy wyznawców Neptuna w Gdańsku. (2)

    Był o tym artykuł przy okazji wyborów prezydenckich w Gdańsku (nie tych ostatnich, ale przed, gdy Neptunowi założono koszulkę). Może wyznawcy coś dołożą na renowację? A tak poważnie to już czwarty Neptun w Gdańsku, o którym wiem. Może uda się je wszystkie zebrać do kupy w jednym artykule?

    • 28 2

    • To tak samo poważne jak wyznawcy tego na krzyżu

      Tylko ze czarne transiki w sukienkach robią ostra kase na krzyżyku

      • 6 1

    • "na właścicielach obiektów zabytkowych spoczywa obowiązek utrzymania ich w należytym stanie"
      Jaka szkoda że kościoła to jakoś zupełnie nie dotyczy.

      • 1 0

  • Do dzieła włodarze, warto

    • 35 4

  • Pogańskiego boga morza powinna zastąpić rzeźba Chrystusa (10)

    Nie powinno być miejsca dla pogańskich bogów w Katolickim kraju.

    • 13 99

    • Chwilowo katolickim (1)

      • 14 13

      • od 1000 lat, rzeczywiście, chwila

        • 6 5

    • Idź spać,

      • 13 0

    • znów lewacka prowokacja

      • 11 8

    • Tym bardziej, że Neptunowi nie przeszkadzało sąsiedztwo hitlerjugent :) (1)

      A może to bolszewik z zakamuflowaną opcją niemiecką? Zresztą po co remontować Neptuna, skoro w Berlinie już mają

      • 6 10

      • bolszewicy to głónie PIS, PO to raczej mali krętacze i lobbystyczni mafiozi

        kolego cwaniak. Jak wyremontują, to będziesz pluł że hitlerowskie w GD remontuje, a przecież tyle tu polskich zabytków...

        • 1 3

    • (1)

      Kto płodzi takich baranów jak ty?

      • 11 1

      • przecież to troll

        • 10 0

    • postaw sobie w ogródku nawet 10 figur, pomników, parkan zrób ze swoich bogów

      • 2 0

    • Jezus Chrystus nie jest w modzie

      Bo rogaty jest na fali

      • 3 0

  • (2)

    No proszę ile tajemnic skrywa jeszcze nasze miasto. Osobiście uważam, że remontu powinna podjąć się Policja jako zarządca trwały nieruchomości. Wielkie uznania dla dra Jana Daniluka za wyjaśnienie zagadki Neptuna (notabene p. Daniluk jest jednym z ojców - założycieli Muzeum II Wojny w Gdańsku). Neptunie strzeż naszego grodu!

    • 52 3

    • Wojsko bardziej dba o takie obiekty.

      • 4 0

    • brawa dla Jana Daniluka za całokształt, mnóstwo prac historycznych wykonuje zamiłowania

      a my, mniejsi propagatorzy historii naszego miasta, rozpowszechniamy

      • 5 0

  • (4)

    I tak sobie to miasto niszczeje. Przejdzcie sie kiedys od huciska do baru turystycznego, zwroccie uwage na stan elewacji i najezdni. Wyglada to doslownie jak w jakims bangladeszu.

    • 55 3

    • A co to jest "jakiś bangladesz??", wyjaśnij. "Najezdnia" to nowosłowie, czy pomyłka - "nawierzchnia" chciałeś napisać?

      • 8 4

    • ? (2)

      Od Huciska do baru Turystycznego (Szeroka/Węglarska)... po drodze tylko tylko szklana elewacja PZU i 3-4 budynki po prawej i lewej na Szerokiej też ok, oczywiście z jezdnią (najezdnią?) też ok
      że zapytam? ... w czym twój problem ?

      • 5 2

      • Sloik z pcimia , to i ma problem. (1)

        • 3 0

        • Napisał słoik spod Grudziądza...

          • 1 2

  • (5)

    Biskupia Górka to piękna dzielnica niestety zapomniana przez władze miasta

    • 63 4

    • Sama sie nie zniszczyla (1)

      Nie od dziś wiadomo, że na biskupiej mieszka patola gorsza od orunskiej

      • 12 8

      • Ktora gorsza nie wiadomo

        Jednak na biskupiej na pewno większe stężenie. Orunia natomiast to duża dzielnica i mieszka tez tam sporo normalnych ludzi

        • 2 3

    • miasto pamięta o biskupiej (2)

      Przecież mają tam setki lokali komunalnych w których cała ta patologia mieszka. Gdyby miasto wysiedliło tych wszystkich meneli a mieszkania komunalne sprzedało to w kilka lat byłaby ekskluzywna dzielnica.

      • 5 2

      • 100% racji

        • 2 1

      • Czy są tam lokale na sprzedaż? To dobra inwestycja, dla wizjonerów ;)

        • 3 0

  • skoro o neptunie mowa

    to temu z dlugiego targu najwyzszy czas zdjac majtki
    600 lat zyl sobie chlopisko spokojnie bez majtek
    a komuchy z zemsty mu majty nalozyly i tak jest do tej pory

    • 34 6

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane