- 1 Tunel czy pasy: co wybierają piesi? (209 opinii)
- 2 Nocny hałas z lotniska. Cena za rozwój? (410 opinii)
- 3 Okupacyjne losy jednego z symboli Gdyni (73 opinie)
- 4 Historia 200-letniej gdańskiej wyspy (72 opinie)
- 5 Jarmark: zobacz jego pierwszy dzień (133 opinie)
- 6 Kto obawia się tramwaju przez Klonową? (442 opinie)
Zobacz powojenny Gdańsk na wystawie online
Muzeum Gdańska przygotowało wystawę online poświęconą historii pierwszych lat miasta po zniszczeniu w 1945 roku. Zasoby dostępne na platformie Google Arts and Culture ilustrowane są zdjęciami autorstwa Kazimierza Lelewicza, nieżyjącego już fotografika.
30 marca 1945 roku uważa się za dzień, w którym Gdańsk został zdobyty przez Sowietów. Od początku miesiąca miasto było przez nich bombardowane, nie tylko w miejscach strategicznych, jak lasy oliwskie pełne wojsk niemieckich czy tereny portowe; bomby spadały też na gęsto zaludnione dzielnice miasta. W wyniku ataków zginęły tysiące mieszkańców Gdańska i uchodźców.
Rozkazem Hitlera z 25 marca tego roku Niemcy zaciekle bronili miasta. "Każdy metr kwadratowy obszaru Gdańsk-Gdynia winien być zdecydowanie broniony". Właśnie ten dzień przyjmuje się jako początek walk o Gdańsk. Podobnie jak w tym roku, również w 1945 była to Niedziela Palmowa.
30 marca 1945 roku wydano dekret, który tworzył województwo gdańskie. To także dzień, w którym dowództwo Armii Czerwonej ogłosiło zdobycie Gdańska. Datę tę utożsamia się z powrotem Gdańska do Polski. Już dwa dni wcześniej nad gruzami Dworu Artusa zawisła polska flaga. Równolegle z wygasającymi walkami Sowieci zaczęli plądrowanie i niszczenie miasta.
Według danych z 15 lipca 1945 roku w całym Gdańsku zniszczono 19 665 budynków. Z tej liczby najwięcej było mieszkalnych - 15 600, następnie gospodarczych - 3160 i przemysłowych - 535. Z 17 zabytkowych kościołów położonych w centrum Gdańska ucierpiało 14, a pożary strawiły zabytkowe budowle śródmieścia, m.in. Ratusz Głównomiejski, Zbrojownię, Wielki Młyn i Żurawia.
Zniszczenia uchwycone na fotografiach
Szacuje się, że Śródmieście Gdańska zostało zniszczone w 90, a według niektórych źródeł nawet w 95 proc. - zrujnowano niemal 20 tys. budynków.
- To właśnie ten krajobraz i losy jego mieszkańców dokumentował przez kilka lat na swoich fotografiach Kazimierz Lelewicz - mówi Klaudiusz Grabowski z Muzeum Gdańska, kurator wystawy. - Część jego bogatego archiwum stanowi zasób kolekcji Muzeum Gdańska, a ponad 1500 zostało udostępnionych na portalu dziedzictwo-gdansk.pl. Wystawę na platformie Google Arts & Culture przygotowaliśmy z myślą o przypadającej rocznicy powrotu Gdańska do Polski i o szerokim gronie zainteresowanych tą tematyką. To, co odróżnia wystawę na platformie Google od zdjęć na naszym portalu, to dodatkowy kontekst relacji świadków zniszczonego miasta, które towarzyszą prezentowanym zdjęciom.
- Gdańsk wygląda jak miasto, które rozpadło się w gruzy przed wiekami - wspomina Marek Żuławski (cytat z zasobów wystawy). - Szanowne ruiny oplata już krzew i porasta trawa niedeptana stopą człowieka. Panują tam niepodzielnie cisza i pustka. Ruiny Gdańska ogląda się jak ruiny Babilonu albo Niniwy.
Tak walczono o Gdańsk w 1945 roku
Kazimierz Lelewicz urodził się w 1896 roku w Lubartowie, a zmarł w 1986 roku w Gdańsku. Od 1948 roku pracował na Politechnice Gdańskiej jako kierownik Studium Fotografii na Wydziale Architektury. Kolekcja jego zdjęć znajduje się m.in. w zbiorach Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej. Był laureatem licznych nagród za wykonane przez siebie prace, a w 1975 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Wystawa "Między zniszczeniem a odbudową - Gdańsk na fotografii Kazimierza Lelewicza" jest już dostępna w Internecie.
Google Arts and Culture to platforma, na której obecnie swoje zasoby udostępnia ponad 2 tys. instytucji kultury z ponad 80 krajów. Cieszy się dużą popularnością zwłaszcza w czasie pandemii, gdy stacjonarne muzea i centra kulturalne są zamknięte dla zwiedzających. Ponad 6 milionów artefaktów i tysiące eksponatów online zachęca do poznania kultury w całej jej różnorodności. Dzięki temu internauci mają okazję w nowatorski sposób odkrywać sztukę, historię oraz cuda świata - od słynnego obrazu przedstawiającego sypialnię van Gogha po celę więzienną, w której był osadzony Nelson Mandela. Kolekcje zgromadzone na platformie można oglądać na stronie internetowej, a także dzięki bezpłatnej aplikacji dostępnej na iOS i Androida.
Muzea online w Trójmieście, Polsce i na świecie
- Joanna Skutkiewiczj.karjalainen@trojmiasto.pl
Miejsca
Opinie wybrane
-
2021-04-04 09:44
ciekawe, ale co to za moda na używanie słowa 'sowieci'? (34)
to był Związek Radziecki
to tak przy okazji także dla tych, których oburza nazywanie osiedli niepolskimi nazwami- 52 127
-
2021-04-06 10:32
Gdańsk po wojnie
- 1 0
-
2021-04-05 23:18
Ussr czyli nasze zsrr
The Soviet Union, officially the Union of Soviet Socialist Republics (USSR)
- 2 0
-
2021-04-05 16:40
Co za głupi komentarz.
- 1 1
-
2021-04-05 13:56
sami o sobie mówili Sowieci tylko za komuny jakiemuś idiocie coś w tym słowie się nie podobało a nawet konotacja była negatywna ale to był Związek Sowiecki a nie Radziecki jeśli coś piszesz to zadaj sobie trud aby sprawdzić to historycznie
- 3 1
-
2021-04-05 13:38
Moda? Sowiet to Rosyjskie słowo.
Sowieci określenie dotyczące mieszkańców ZSRR, a przede wszystkim funkcjonariuszy reżimu komunistycznego tego państwa. Określenie to wywodzi się od rosyjskiego słowa sowiet, po polsku rada. Nazwę Imperium Rosyjskie po rewolucji październikowej zastąpiono nazwą rosyjską Союз Советских Социалистических Республик, co w dosłownym tłumaczeniu na język polski brzmi Związek Radzieckich (Sowieckich) Socjalistycznych Republik. Teraz rozumiesz?
- 1 0
-
2021-04-05 13:20
Brawo czytelniku!
Ten rusycyzm to POPIS-owo-IPN'owska deklaracja ideologiczna. Deklaracja głupoty.
Cieszę się, że ktoś jeszcze myśli. Tak jak kolega / żanka. Pozdrowienia
r.- 2 8
-
2021-04-05 13:11
W II Rzeczypospolitej używano określenia "Sowieci", a poza tym ZSRR powstał nia w 1920r tylko trochę później
- 1 0
-
2021-04-05 12:24
NIE, stanowczo NIE - (1)
to był Związek Sowiecki ( Sowieckij sojuz ). Tak to tłumaczono w międzywojennej Polsce. Przymiotnik radziecki odnosi się do rad miejskich miast lokowanych na prawie niemieckim w Polsce. Podobnie w innych językach, np. Soviet Union !
Związek Radziecki to nazwa wprowadzona do powszechnego obiegu w czasach Polski ludowej , po 1944 roku.- 5 3
-
2021-04-05 12:42
Bzdura
Odsylam do dokumentow podpisanych przez wladze ii rp. Uklad o nieagresji czy uklad sikorski-majski. Tam sa oficjalne polskie nazwy dla zsrr
- 0 2
-
2021-04-04 17:55
Słowo "Sowieci" (4)
jest prawidłowe, oznacza "obywatela ZSRR", "człowieka radzieckiego", powstało przed wojną i było szeroko używane. Np. Edward Rydz-Śmigły: "z Sowietami nie walczyć". Nie wszyscy Sowieci byli Rosjanami. Ponieważ generalnie słowo to miało wydźwięk pejoratywny, w powojennej PRL nie było używane w oficjalnym obiegu, dlatego też zostało zapomniane, a niesłusznie, bardzo celnie określa "człowieka radzieckiego", niezależnie czy to był Rosjanin, Ukrainiec czy Gruzin.
- 14 2
-
2021-04-05 12:36
Eeee...
No nie do konca. Sowietami okreslano w sposob potoczny wszystkich mieszkancow ZSRR ale czlowiek radziecki to jednak troche stan umyslu, wychowania itp a nie samo zamieszkanie - poczytaj solzenicyna
- 2 0
-
2021-04-04 21:00
teraz to po-pisowy smród ,czyli bełkoczą o obecnej Rosji dodają sowiecka o Rosji radzieckiej piszą sowiecka (2)
o Rosji bolszewickiej piszą sowiecka.Pie*przeni "anglofile" i tyle
- 3 17
-
2021-04-05 07:58
sowiecki vs radziecki (1)
Po prostu dzisiejsi Polacy stanowczo odrzucają określenie "radziecki", wskazujące jakoby ZSRR było "krajem rad", jak to się mawiało w powojennej, komunistycznej Polsce.
- 9 2
-
2021-04-05 12:40
Piszta co chcela ale
po rosyjsku sowiet to rada. Natomiast po wojnie polsko-bolszewickiej/radzieckiej/sowieckiej/rosyjskiej 1920-1921 przymiotnik sowiecki faktycznie mial znaczenie pejoratywne i jego uzywanie w stosunku do nowych "przyjaciol" bylo urzedowo wrecz zakazane
- 8 1
-
2021-04-04 13:40
(5)
Specjalnie żeby było bardziej obraźliwie. Był Związek Radziecki anie Sowiecki.
- 10 12
-
2021-04-04 15:04
to nawet nie o to chodzi, ale tak jakby to hitlerowcy a nie Niemcy napadli na Polskę (4)
niby prawda, ale taka półprawda
bo tak rozmywa się odpowiedzialność - jacyś hitlerowcy, jacyś sowieci... nie to ZSRR i Rosjanie a z drugiej strony to Niemcy (czy III Rzesza)- 12 4
-
2021-04-05 12:39
Nie,
Rosja to państwo wielonarodowe. Dzisiaj tylko na Kaukazie północnym zamieszkuje ok. 50 narodów, a w czasach carskich i sowieckich było ich bez liku: Polacy, Finowie, Litwini, Łotysze, Czukcze, Jakuci, Buriaci, Kazachowie, Turcy, Turkmeni, Gruzini, Ormianie, Liwowie etc.
- 1 0
-
2021-04-05 12:29
Nie,
- 0 0
-
2021-04-04 20:52
z pierwszej strony to były Niemcy nazistowskie (01.IX 39) a z drugiej strony Rosja bolszewicka (17 IX 39) (1)
co do nazewnictwa Rosja Niemcy masz rację .Dodając do nacji wyrazy cesarskie,bolszewickie weimarskie ,,,radziecki itp uściślamy okres którym piszemy.
- 5 1
-
2021-04-05 12:34
Bzdura
Poczytaj o mienszewikach i bolszewikach to bedziesz wiedzial o czym piszesz
- 1 1
-
2021-04-04 12:49
(4)
to ułatwienie, Związek Radziecki to okres po 2 wojnie a przed Związek Sowiecki, poza tym wg nomenklatury anglojęzycznej Soviets to jak Nazis, nie ma się czego czepiać
- 13 11
-
2021-04-05 12:30
Uklad o 0
nieagresji miedzy rp a zsrr lub uklad sikorski-majsk. Znajdziesz w necie. Albo zsr radzieckich albo zsr rad. Sowieci to pojecie potoczne funkcjonujace przed i po ii wojnie. Ostatnio zyskuje popularnosc
- 1 2
-
2021-04-04 23:30
(1)
Mylisz się nieco - w dwudziestoleciu międzywojennym oficjalna nazwa naszego ówczesnego wschodniego sąsiada to Związek Socjalistycznych Republik Rad. Wystarczy zerknąć do dokumentów czy podręczników z tamtego okresu.
A co do słowa "Sowieci" - nie ma go czym zastąpić, bo nie mamy innej nazwy na obywateli Związku Radzieckiego.- 6 0
-
2021-04-05 12:32
Nie bylo obywateli ZSRr
byli obywatele konktretnych republik. Np rfsrr, usrr, bsrr itp.
- 1 4
-
2021-04-04 16:19
czyli jednak nie zrozumiałeś wpisu - że mnie to nie dziwi
- 8 5
-
2021-04-04 11:39
Jaka znowu moda? (4)
Sami siebie tak nazywali przecież.
- 32 9
-
2021-04-04 20:38
ręce opadają ,polemika z tobą beznadziejna więc przyjmij obligatoryjnie że po polski w tym okresie (1)
o którym czytamy pisze się radziecki a armia też nie żadna sowiecka tylko czerwona.
- 7 15
-
2021-04-05 12:27
NIe,
Robotnicza-chłopska armia czerwona do 1946 roku, po 1946 roku - Armia Sowiecka.
- 7 6
-
2021-04-04 19:53
(1)
Ale to po rosyjsku. Po polsku- radziecki. Jeśli już chcesz używać rosyjskiej nazwy to konsekwentnie- sowieckij sojuz.
- 12 13
-
2021-04-05 22:12
w języku polskim słowo radziecki
oznaczało pierwotnie tylko "związany z radą miasta", były z tym zabawne pomyłki
- 2 1
-
2021-04-04 11:22
obywatelu (3)
Słowa "Sowieci" używało się PL jeszcze przed wojną. Więc skąd pomysł, że to jakaś moda?
- 47 11
-
2021-04-04 16:18
używano też patefon - wydaje mi się że jednak nie żyjemy w latach 20 (2)
- 11 32
-
2021-04-04 16:44
(1)
Żyjemy w latach dwudziestych tylko inne stulecie a nawet tysiąclecie
- 19 3
-
2021-04-05 12:22
A mentalnie
Dalej sredniowiecze
- 9 9
-
2021-04-05 19:45
Alianci (3)
Dlaczego nie mówi sie o bezsensownym bombardowaniu Gdańska przez samoloty tzw. Aliantów do samego końca. Taka trochą niby zapomniana niewygodna historia.
- 21 25
-
2021-04-05 21:52
Bełkot! (2)
O czym pitolisz towarzyszu, było parę nalotów po kilka samolotów, zniszczenia prawie zerowe.
- 11 2
-
2021-04-07 00:46
w Poznaniu już większe i to w samych Alejach Marcinkowskiego (1)
wiem, bo nam rozwalili bombami mieszkanie i sklep
- 0 0
-
2021-04-08 12:39
Ale artykuł dotyczy Gdańska!
- 0 0
-
2021-04-05 13:53
przy odbudowie miasta dominowało (6)
kombinowane, oszukiwanie, załatwianie, kradzieże i generalnie polskie "radzenie sobie w życiu".
Utrwaliło się to w tym kraju na stałe.- 32 29
-
2023-03-17 15:50
Później w PRL-u było :
tym chata bogata co ukradnie tata ...
- 0 0
-
2021-04-06 01:21
(3)
Mój dziadek przyjechał odbudowywać Gdańsk na początku kwietnia 1945. Nie oszukiwał, nie kradł i nie kombinował, podobnie jak wielu innych. Nie obrażaj ludzi, o których nic nie wiesz.
- 17 1
-
2021-04-08 12:41
Mój drogi gdańszczaninie w 2 pokoleniu, doucz się historii własnego państwa i nie tylko. Miło byłoby, gdybyś zapoznał się także z innymi gałęziami nauk społecznych, opisujących działalność społeczną ludzi.
- 0 0
-
2021-04-06 04:40
to ze on tego nie robil (1)
nie oznacza, ze wiekszosc tego nie robila. Wiadomo jacy sa ludzie. Chyba urodziłeś się wczoraj. Takie wydarzenia jak wojna obnażają tylko ludzką zgniliznę. Swoją drogą przy okazji pandemii ta cudna mentalność też już dała niezły popis
- 2 6
-
2021-04-06 07:28
Dobrze że odbudowano od razu bo potem powstałaby pewnie wielka płyta.a gdyby Gdańsk odbudowano teraz, to byłoby jeszcze gorzej- wyobrazsm gigantyczne forum City przeplatane patodeweloperka...
- 6 2
-
2021-04-05 15:56
Tak samo jak nazywanie Niemców nazistami lub hitlerowcami
- 6 3
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.