Obcy: Romulus. Dawno nie było tak dobrze
17 sierpnia 2024
(65 opinii)
Recenzja filmu "Zielona granica". Quo vadis, Europo?
22 września 2023 (artykuł sprzed 1 roku)
Nawet najbardziej stonowane i wystudzone z emocji słowa nie ugaszą zapewne ognia, jaki od kilku dni towarzyszy "dyskusjom" wokół nowego filmu Agnieszki Holland. Ten pożar wybuchł zanim jeszcze pojawił się dym, a więc przed oficjalną premierą "Zielonej granicy" w naszym kraju. Tych płomieni jeszcze długo nikt nie zatrzyma, choć po obejrzeniu filmu mam wrażenie, że obu zaangażowanym w spór stronom przyda się wiadro zimnej wody na rozgrzane głowy. "Zielona granica" nie jest bowiem kinowym arcydziełem, filmem kompletnym i nieomylnym. Jednakowoż nie można nazwać tej produkcji "antypolską" czy wymierzoną w konkretną grupę zawodową. Celownik polska reżyserka obrała głównie na bezradność europejskich instytucji i naszą ludzką bezczynność.
Całkiem świeżo mam jeszcze w pamięci kontrowersje i internetowe awantury, jakie swoimi produkcjami wzbudzał w naszym kraju Wojciech Smarzowski. Warto przy tym podkreślić, że naprawdę gorąco robiło się jednak dopiero po premierach "Kleru", "Wołynia" czy "Wesela". "Zielona granica" natomiast jest pod tym względem absolutnym ewenementem. Krytyczne komentarze posypały się bowiem lawinowo jeszcze przed oficjalną premierą dzieła Agnieszki Holland. Doszło więc do kuriozalnej sytuacji polegającej na tym, że w wymianę zdań zaangażowali się przede wszystkim ci, którzy ... filmu nie widzieli.
Sprawdź, co grają trójmiejskie kina
Dotyczy to także polityków, głównie strony rządzącej, którzy w mocnych słowach recenzowali pracę polskiej reżyserki i deprecjonowali wagę jej najnowszego filmu. Na porównaniach do nazistów i haśle "tylko świnie siedzą w kinie" się nie skończyło, bo doszły jeszcze nawet równie śmiałe, co niedorzeczne zapowiedzi emitowania w kinach studyjnych specjalnych spotów MSWiA mających za zadanie ocieplić wizerunek strażników granicznych. Do tych pomysłów ustosunkowało się już Stowarzyszenie Kin Studyjnych, które podkreśliło, że kina we własnym zakresie decydują o repertuarze filmowym i spotach reklamowych.
Działające w Gdańsku Kino Kameralne Cafe, które do powyższego stowarzyszenia należy, już w czwartek, a więc dzień przed premierą "Zielonej granicy", w swoich mediach społecznościowych poinformowało, iż "nie przewiduje emisji spotów, o których mowa w doniesieniach medialnych".
Biel i czerń nie tylko w obrazie, ale i fabule
Bez wątpienia "Zielona granica" już właściwie stała się elementem wyborczej kampanii i politycznych przepychanek. Tego wątku jednak rozwijać nie zamierzam. Do moich skromnych zadań należy przede wszystkim obiektywna ocena filmu pod kątem warsztatowym i emocjonalnym. Oczywiście, jak to bywa już w kinie społecznie zaangażowanym, oba te elementy wzajemnie się przenikają, więc nie da się obrazu tak mocno osadzonego w realiach komentować bez odpowiedniego kontekstu, a takim w przypadku filmu Agnieszki Holland są wydarzenia na polsko-białoruskiej granicy.
Przyglądamy się im z czterech perspektyw: syryjskiej rodziny Bashira (Jalal Altawil), który ucieka z ojczyzny przed terrorem ISIS, młodego pogranicznika Janka (Tomasz Włosok), aktywistów niosących pomoc uchodźcom koczującym w lasach i psycholożki Julii (Maja Ostaszewska), która po przeprowadzce na Podlasie z dnia na dzień coraz mocniej angażuje się w przygraniczny konflikt. Teoretycznie Agnieszka Holland, w oparciu o setki wywiadów z socjologami, imigrantami, strażnikami granicznymi i osobami udzielającymi się w roli wolontariuszy przy granicy, zadbała o głos każdej strony zaangażowanej w tę trudną do jednoznacznej oceny sytuację.
Filmowa praktyka pokazuje jednak, że narracyjne proporcje nie do końca udało się wyważyć, a konstrukcja poszczególnych wątków i postaci odpowiada czerni i bieli, w jakich zanurzone jest dzieło Agnieszki Holland. Zero-jedynkowi bohaterowie zaprogramowani są na konkretne działania. Brakuje w ich charakterystyce pewnej zmiennej, która podbiłaby emocjonalną różnorodność "Zielonej granicy" i pokazałaby kwestie uchodźców w szerszym kontekście. Właściwie poza Jankiem, który przygraniczne obowiązki dzieli z rolą przyszłego ojca, nikt tutaj nie przechodzi psychologicznej przemiany i nie rewiduje własnego systemu wartości. Dobro pozostaje dobrem, zło złem.
Bez paszkwilu na polskość, ale mocna szpila w bierność polityków i bezradność UE
Szeroki dyskurs społeczny wokół filmu sprowadza się zasadniczo właśnie do jednej kwestii: kto jest tutaj tym złym? Strażnicy przerzucający imigrantów przez graniczny płot jak worki z zepsutymi ziemniakami, a może szturmujący barykady obcy pragnący politycznego azylu? Tutaj czarno-białej kolorystyki Holland już nie stosuje, choć nie wyzbywa się pewnego generalizowania, wskazując na brutalność służb i szczere, wolnościowe intencje przybyszów. Prawda zapewne leży pośrodku, ale ze względu na bardzo emocjonalny i bezkompromisowy wydźwięk "Zielonej granicy" twórcom filmu znacznie trudniej do niej dotrzeć.
Nie ma tu jednak przekłamywania i zniekształcania rzeczywistości. Podobnie jak nie ma celowych ataków w pograniczników czy funkcjonariuszy wszelkich innych służb stojących na straży polskiego bezpieczeństwa. Adresatem tego poruszającego i momentami wstrząsającego filmowego apelu jest cała Europa, która od lat nie potrafi poradzić sobie z uchodźczym kryzysem i unormowaniem przepisów, które dają przyzwolenie na przedmiotowe traktowanie człowieka. Pieczątką na tym apelu jest scena, w której wyczerpaną syryjską rodzinę Holland portretuje na tle europejskich gwiazdek widniejących na elewacji podlaskiego marketu.
"Zielona granica" polskości nie atakuje i nie deprecjonuje nas jako narodu. Za to wbija potężną szpilę w bezduszny mechanizm urzeczywistniania przepisów prawa i w instytucje, które trzymają nad tym pieczę. Wbrew zapowiedziom Agnieszka Holland nie stroni tutaj od polityki. Nie ma jej za wiele, ale momenty, w których się pojawia wydają się być po prostu zbędne fabularnie, czasami wręcz karykaturalne.
"Zielona granica" najbardziej broni się emocjami
O wiele lepiej "Zielona granica" broni się jako bolesny i przejmujący do szpiku kości traktat o dewaluacji człowieczeństwa w sytuacjach ekstremalnych. O dławionym przez brak odpowiednich procedur humanitaryzmie i zagubionej w przygranicznych lasach empatii. To obraz niezwykle sugestywny, szorstki w odbiorze, nieprzyjemnie wrzynający się w psychikę i szturmujący nas potężną dawką skrajnych odczuć, które czasami podane zostają w stylu balansującym już na granicy emocjonalnego szantażu. Tej granicy jednak Holland nie przekracza, dzięki czemu jej najnowszy film ma ogromną siłę rażenia i uniwersalny przekaz.
Daleko jednak "Zielonej granicy" do dzieła kompletnego i spełnionego. Ciężko oprzeć się wrażeniu, że to, co w tej opowieści najistotniejsze, dostajemy w pierwszej połowie filmu. W drugiej zarówno rozwój fabuły, jak i poszczególnych postaci zmierza już w dość oczywistym kierunku. Tempo co prawda zostaje konsekwentnie podbijane, ale skala emocji jakby spada. Niektóre wątki ulegają cudownego samorozwiązaniu, inne zaś nikną pod ciężarem ekranowej publicystyki, która przybiera na silę z każdą kolejną sekwencją. Finał tej rozpisanej na cztery akty historii nie satysfakcjonuje, ale z pewnością pozostawia z refleksją nad kondycją współczesnego człowieka i dobijającą bezradnością na ludzką krzywdę.
Krzywdzący z perspektywy polskiego widza jest natomiast brak "Zielonej granicy" na trwającym 48. FPFF w Gdyni. Producent nie zdążył zgłosić tytułu do konkursu głównego, bo nie udało się zakończyć prac w terminie. Nikt jednak - dotyczy to zarówno twórców filmu, jak i organizatorów gdyńskiej imprezy - nie wyszedł z inicjatywą dołączenia "Zielonej granicy" do grona walczącego o Złote Lwy w trybie awaryjnym. A przecież to miejsce dla najlepszych i najważniejszych rodzimych produkcji. Jeśli nowy film Agnieszki Holland do tej pierwszej kategorii zaliczyć dość ciężko, to bezapelacyjnie należy do drugiej. "Zielona granica" na pewno zapisze się w historii polskiego i europejskiego kina.
Film
Zobacz także
"Motocykliści": mocny trailer nas oszukał
9 sierpnia 2024
(18 opinii)
"Pułapka". Thriller w sam raz na raz
3 sierpnia 2024
(17 opinii)
Opinie (1088) ponad 200 zablokowanych
-
2023-09-24 10:28
(3)
Kto to finansuje i po co? Czy nie ma w Polsce realnych celow i potrzeb - poprawienie opieki zdrowotnej np.
- 17 0
-
2023-09-24 10:31
Spytaj tych co finansowali Smolensk i komisje macieruskiego (2)
- 1 6
-
2023-09-24 10:49
(1)
Tak samo zbyteczne.
- 0 0
-
2023-09-24 10:57
Ale tam pisopaty japy nie drą
- 1 1
-
2023-09-24 10:28
Sojusz z Ruskimi i plucie na Niemcy,UE i kraje NATO czy jednak kierunek prozachodni? (1)
- 0 16
-
2023-09-24 14:10
Zapytaj Holland - ten film to jej pieczęć przymierza z Putinem
- 1 1
-
2023-09-24 10:30
Panie Tusk (1)
Rozwój gospodarczy i koniuktura czy wysokie bezrobocie i emigracja zarobkowa młodych?
- 17 1
-
2023-09-24 10:35
Ale to w 2005-2007 ludzie masowo uciekali
Pis "koniuktura" rachunki dwa razy w góre... jedzenie min 50%
- 1 4
-
2023-09-24 10:33
Tym razem Moradzieckiemu pinokio nos nie urósł
- Chcemy przypomnieć o tym, jak wielkim zagrożeniem jest powrót rządów Prawa i Sprawiedliwości do władzy - ostrzegał premier Mateusz Morawiecki na porannej konferencji prasowej.
- 1 19
-
2023-09-24 10:39
Panie Tusk (1)
Program zbrojen i rozwój armii czy odświeżenie stosunków dyplomatycznych z Rosją i Niemcami?
- 14 0
-
2023-09-24 10:42
Chyba pisocieplenie patrzac na stosunki z Ukrainą
2006
*Minister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow jest już w Polsce - poinformował MSZ. Z naszymi politykami - między innymi z prezydentem Lechem Kaczyńskim i premierem Jarosławem Kaczyńskim spotka się w czwartek.
Polska będzie brała pod uwagę interesy Rosji przy rozpatrywaniu problemu rozmieszczenia elementów amerykańskiego systemu obrony antyrakietowej na swoim terytorium - poinformował po powrocie z Warszawy, szef rosyjskiej dyplomacji Siergiej Ławrow.
Prezydencki minister podkreślił, że nastąpiło ocieplenie polsko-rosyjskich stosunków, i że strona polska jest zadowolona z wizyty Ławrowa. - To co było najważniejszym mankamentem w stosunkach polsko-rosyjskich, to panujący w nich chłód, i to puściło, czuło się ocieplenie - powiedział Krawczyk.- 0 3
-
2023-09-24 10:39
Jarozbawie
Katolicyzm czy katotalibanizm?
- 0 18
-
2023-09-24 10:42
Panie Tusk (2)
Pierwsza podróż służbowa w roli premiera do Waszyngtonu/Kijowa czy do Berlina/Moskwy?
- 16 0
-
2023-09-24 10:49
W Minsku pinokio sie dobrze czuł... ale twoja kucharka jarku w Berlinie troszke mniej chyba :)
Wymiana handlowa z Białorusią i relacje gospodarcze są najlepszą drogą do pogłębienia współpracy także na innych polach powiedział wicepremier Mateusz Morawiecki podczas spotkania z prezydentem Aleksandrem Łukaszenką w Mińsku.
Prezes Trybunału Konstytucyjnego Julia Przyłębska dołączyła do grona "żenujących berlińczyków", wśród których znajdują się antyszczepionkowcy czy patostreamerzy. Została uwzględniona w corocznym rankingu najgorszych mieszkańców Berlina na 59.
Nie wiem jak jej maz TW Wolfgang- 0 4
-
2023-09-24 12:26
Wołodymyr Zełenski w Lublinie. Nie spotkał się z polskimi władzami
Putin lubi to
- 1 1
-
2023-09-24 10:55
Panie Tusk (1)
Zakup F-35 czy wyzwanie doktryny, ze polski lotnik to i na drzwiach od stodoły / hangaru poleci
- 18 1
-
2023-09-24 11:00
A do F35 beda juz Polscy Piloci? Po KUL czy od ojca tranzystorysty? I Ile tych F35 juz lata w Polsce?
Defilada z okazji Święta Wojska Polskiego miała być pokazem posiadanego przez polskie wojsko sprzętu, który jest obsługiwany przez polskich żołnierzy. Jednak za sterami zakupionych z Korei Południowej myśliwców FA-50 siedzieli nie polscy, a koreańscy piloci. Sytuacja ta powtórzyła się na Air Show w Radomiu. Polska nie ma dziś ani jednego pilota, który może samodzielnie zasiąść za sterami FA-50.
- 0 6
-
2023-09-24 11:03
Jarozbawie
Zamach - Czy katastrofa?
Jak tam prokuratura?- 1 16
-
2023-09-24 11:04
Jarozbawie, gdzie jest wrak?
2015 Brudziński: wrak wróci, kiedy zmieni się władza.
8 lat po zmianie...- 3 21
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
Kina
Gdańsk
Helios Forum Gdańsk
Forum Gdańsk
Helios Alfa Centrum
Alfa Centrum
Helios Metropolia
Galeria Metropolia
Cinema1
Galeria Morena
Kino Muzeum
Muzeum II Wojny Światowej
Kino IKM
Instytut Kultury Miejskiej
Kino Spektrum
Klub Kot
Gdynia
Helios Riviera Gdynia
Centrum Riviera
Sopot
Multikino Sopot
Centrum Haffnera
Rumia
Multikino Rumia
Galeria Rumia
Filmy
