Obcy: Romulus. Dawno nie było tak dobrze
17 sierpnia 2024
(65 opinii)
Recenzja filmu "Zielona granica". Quo vadis, Europo?
22 września 2023 (artykuł sprzed 1 roku)
Nawet najbardziej stonowane i wystudzone z emocji słowa nie ugaszą zapewne ognia, jaki od kilku dni towarzyszy "dyskusjom" wokół nowego filmu Agnieszki Holland. Ten pożar wybuchł zanim jeszcze pojawił się dym, a więc przed oficjalną premierą "Zielonej granicy" w naszym kraju. Tych płomieni jeszcze długo nikt nie zatrzyma, choć po obejrzeniu filmu mam wrażenie, że obu zaangażowanym w spór stronom przyda się wiadro zimnej wody na rozgrzane głowy. "Zielona granica" nie jest bowiem kinowym arcydziełem, filmem kompletnym i nieomylnym. Jednakowoż nie można nazwać tej produkcji "antypolską" czy wymierzoną w konkretną grupę zawodową. Celownik polska reżyserka obrała głównie na bezradność europejskich instytucji i naszą ludzką bezczynność.
Całkiem świeżo mam jeszcze w pamięci kontrowersje i internetowe awantury, jakie swoimi produkcjami wzbudzał w naszym kraju Wojciech Smarzowski. Warto przy tym podkreślić, że naprawdę gorąco robiło się jednak dopiero po premierach "Kleru", "Wołynia" czy "Wesela". "Zielona granica" natomiast jest pod tym względem absolutnym ewenementem. Krytyczne komentarze posypały się bowiem lawinowo jeszcze przed oficjalną premierą dzieła Agnieszki Holland. Doszło więc do kuriozalnej sytuacji polegającej na tym, że w wymianę zdań zaangażowali się przede wszystkim ci, którzy ... filmu nie widzieli.
Sprawdź, co grają trójmiejskie kina
Dotyczy to także polityków, głównie strony rządzącej, którzy w mocnych słowach recenzowali pracę polskiej reżyserki i deprecjonowali wagę jej najnowszego filmu. Na porównaniach do nazistów i haśle "tylko świnie siedzą w kinie" się nie skończyło, bo doszły jeszcze nawet równie śmiałe, co niedorzeczne zapowiedzi emitowania w kinach studyjnych specjalnych spotów MSWiA mających za zadanie ocieplić wizerunek strażników granicznych. Do tych pomysłów ustosunkowało się już Stowarzyszenie Kin Studyjnych, które podkreśliło, że kina we własnym zakresie decydują o repertuarze filmowym i spotach reklamowych.
Działające w Gdańsku Kino Kameralne Cafe, które do powyższego stowarzyszenia należy, już w czwartek, a więc dzień przed premierą "Zielonej granicy", w swoich mediach społecznościowych poinformowało, iż "nie przewiduje emisji spotów, o których mowa w doniesieniach medialnych".
Biel i czerń nie tylko w obrazie, ale i fabule
Bez wątpienia "Zielona granica" już właściwie stała się elementem wyborczej kampanii i politycznych przepychanek. Tego wątku jednak rozwijać nie zamierzam. Do moich skromnych zadań należy przede wszystkim obiektywna ocena filmu pod kątem warsztatowym i emocjonalnym. Oczywiście, jak to bywa już w kinie społecznie zaangażowanym, oba te elementy wzajemnie się przenikają, więc nie da się obrazu tak mocno osadzonego w realiach komentować bez odpowiedniego kontekstu, a takim w przypadku filmu Agnieszki Holland są wydarzenia na polsko-białoruskiej granicy.
Przyglądamy się im z czterech perspektyw: syryjskiej rodziny Bashira (Jalal Altawil), który ucieka z ojczyzny przed terrorem ISIS, młodego pogranicznika Janka (Tomasz Włosok), aktywistów niosących pomoc uchodźcom koczującym w lasach i psycholożki Julii (Maja Ostaszewska), która po przeprowadzce na Podlasie z dnia na dzień coraz mocniej angażuje się w przygraniczny konflikt. Teoretycznie Agnieszka Holland, w oparciu o setki wywiadów z socjologami, imigrantami, strażnikami granicznymi i osobami udzielającymi się w roli wolontariuszy przy granicy, zadbała o głos każdej strony zaangażowanej w tę trudną do jednoznacznej oceny sytuację.
Filmowa praktyka pokazuje jednak, że narracyjne proporcje nie do końca udało się wyważyć, a konstrukcja poszczególnych wątków i postaci odpowiada czerni i bieli, w jakich zanurzone jest dzieło Agnieszki Holland. Zero-jedynkowi bohaterowie zaprogramowani są na konkretne działania. Brakuje w ich charakterystyce pewnej zmiennej, która podbiłaby emocjonalną różnorodność "Zielonej granicy" i pokazałaby kwestie uchodźców w szerszym kontekście. Właściwie poza Jankiem, który przygraniczne obowiązki dzieli z rolą przyszłego ojca, nikt tutaj nie przechodzi psychologicznej przemiany i nie rewiduje własnego systemu wartości. Dobro pozostaje dobrem, zło złem.
Bez paszkwilu na polskość, ale mocna szpila w bierność polityków i bezradność UE
Szeroki dyskurs społeczny wokół filmu sprowadza się zasadniczo właśnie do jednej kwestii: kto jest tutaj tym złym? Strażnicy przerzucający imigrantów przez graniczny płot jak worki z zepsutymi ziemniakami, a może szturmujący barykady obcy pragnący politycznego azylu? Tutaj czarno-białej kolorystyki Holland już nie stosuje, choć nie wyzbywa się pewnego generalizowania, wskazując na brutalność służb i szczere, wolnościowe intencje przybyszów. Prawda zapewne leży pośrodku, ale ze względu na bardzo emocjonalny i bezkompromisowy wydźwięk "Zielonej granicy" twórcom filmu znacznie trudniej do niej dotrzeć.
Nie ma tu jednak przekłamywania i zniekształcania rzeczywistości. Podobnie jak nie ma celowych ataków w pograniczników czy funkcjonariuszy wszelkich innych służb stojących na straży polskiego bezpieczeństwa. Adresatem tego poruszającego i momentami wstrząsającego filmowego apelu jest cała Europa, która od lat nie potrafi poradzić sobie z uchodźczym kryzysem i unormowaniem przepisów, które dają przyzwolenie na przedmiotowe traktowanie człowieka. Pieczątką na tym apelu jest scena, w której wyczerpaną syryjską rodzinę Holland portretuje na tle europejskich gwiazdek widniejących na elewacji podlaskiego marketu.
"Zielona granica" polskości nie atakuje i nie deprecjonuje nas jako narodu. Za to wbija potężną szpilę w bezduszny mechanizm urzeczywistniania przepisów prawa i w instytucje, które trzymają nad tym pieczę. Wbrew zapowiedziom Agnieszka Holland nie stroni tutaj od polityki. Nie ma jej za wiele, ale momenty, w których się pojawia wydają się być po prostu zbędne fabularnie, czasami wręcz karykaturalne.
"Zielona granica" najbardziej broni się emocjami
O wiele lepiej "Zielona granica" broni się jako bolesny i przejmujący do szpiku kości traktat o dewaluacji człowieczeństwa w sytuacjach ekstremalnych. O dławionym przez brak odpowiednich procedur humanitaryzmie i zagubionej w przygranicznych lasach empatii. To obraz niezwykle sugestywny, szorstki w odbiorze, nieprzyjemnie wrzynający się w psychikę i szturmujący nas potężną dawką skrajnych odczuć, które czasami podane zostają w stylu balansującym już na granicy emocjonalnego szantażu. Tej granicy jednak Holland nie przekracza, dzięki czemu jej najnowszy film ma ogromną siłę rażenia i uniwersalny przekaz.
Daleko jednak "Zielonej granicy" do dzieła kompletnego i spełnionego. Ciężko oprzeć się wrażeniu, że to, co w tej opowieści najistotniejsze, dostajemy w pierwszej połowie filmu. W drugiej zarówno rozwój fabuły, jak i poszczególnych postaci zmierza już w dość oczywistym kierunku. Tempo co prawda zostaje konsekwentnie podbijane, ale skala emocji jakby spada. Niektóre wątki ulegają cudownego samorozwiązaniu, inne zaś nikną pod ciężarem ekranowej publicystyki, która przybiera na silę z każdą kolejną sekwencją. Finał tej rozpisanej na cztery akty historii nie satysfakcjonuje, ale z pewnością pozostawia z refleksją nad kondycją współczesnego człowieka i dobijającą bezradnością na ludzką krzywdę.
Krzywdzący z perspektywy polskiego widza jest natomiast brak "Zielonej granicy" na trwającym 48. FPFF w Gdyni. Producent nie zdążył zgłosić tytułu do konkursu głównego, bo nie udało się zakończyć prac w terminie. Nikt jednak - dotyczy to zarówno twórców filmu, jak i organizatorów gdyńskiej imprezy - nie wyszedł z inicjatywą dołączenia "Zielonej granicy" do grona walczącego o Złote Lwy w trybie awaryjnym. A przecież to miejsce dla najlepszych i najważniejszych rodzimych produkcji. Jeśli nowy film Agnieszki Holland do tej pierwszej kategorii zaliczyć dość ciężko, to bezapelacyjnie należy do drugiej. "Zielona granica" na pewno zapisze się w historii polskiego i europejskiego kina.
Film
Zobacz także
"Motocykliści": mocny trailer nas oszukał
9 sierpnia 2024
(18 opinii)
"Pułapka". Thriller w sam raz na raz
3 sierpnia 2024
(17 opinii)
Opinie (1088) ponad 200 zablokowanych
-
2023-09-24 18:47
(3)
To nie jest żadna imigracja. Ci ludzie na granicy to broń w wojnie hybrydowej prowadzonej przez Putina. Jest to prawda oczywista. Takie same działania destabilizacji podejmuje Rosja na granicy USA - Meksyk. Pani reżyser wpisuje się w propagandę wroga i powinna być objęta infamia.
- 31 3
-
2023-09-24 19:43
PiS dokłada cegiełkę wysyłając wizy unijne wszystkim jak leci...
Podkreślam, to są wizy unijne a nie jakieś polskie. Czy jest ktoś naiwny, kto myśli, że cudzoziemcy wjeżdżający do UE na zapłaconych PiSowi wizach zostanie tutaj w tym chorym mafijnym kraju?! Nie, prawie wszyscy pojadą dalej, do Europy Zachodniej. Z jednej strony patriotyczne lamenty przy murze z Białorusią, a z drugiej cynizm PiSu wpuszczającego za kasę z Afryki i Azji każdego jak leci. Skandal!
- 2 5
-
2023-09-24 23:32
Ci z wizami nie destabilizują (1)
Sympatyk prezesa
- 1 4
-
2023-09-25 05:49
czasami sluchasz co mowi MSZ,prokurator narodowy,,nielegalnych,niezweryfikowanych iles tam do tej pory"czyli wiza wydana przestepcom bez weryfikacji.kropka.
- 1 1
-
2023-09-24 19:08
Ktoś kto wierzy w brednie o biednych imigrantach zatracił instytut samozachowawczy. To jest wojna z Europą, celem jest destabilizacja aby było łatwiej ją zaatakować. Putin i inni chorzy dyktatorzy to wszystko finansuje, a przekupieni przywódcy z UE mają nic nie robić. To jest przemyślany plan.
- 27 1
-
2023-09-24 19:39
Było o tym gościu co 6 dni płynął rzeka? A motyw kota idącego z Afganistanu? A może grupy chłopców w kurtkach pewnej taniej firmy The North rzucających kamieniami w straż graniczna? Nie? To może przydałby się film Prawdziwa granica.
- 23 1
-
2023-09-24 19:55
Miałem nie pisać ale nie wytrzymałem po przeczytaniu wielu opinii tu prezentowanych. (2)
Polski już nie ma. Została rozsprzedana i jest własnością korporacji. PiS jest w rękach Waszyngtonu a PO Berlina. Wszyscy zaś w rękach "narodu wybranego". Dziel i rządź im przyświeca. Dlatego pojawiają się takie filmy. Nie dajmy się skłócić to może coś z polskości uratujemy.
- 8 13
-
2023-09-24 23:36
Polaryzacja narodu i osłabienie go, jedna z wytycznych kremla dla ruska na Żoliborzu (1)
Zakup broni to przykrywka.... gdy Polak Polaka nienawidzi
- 1 1
-
2023-09-25 07:36
Myślę że jest to w interesie nie tylko Moskwy, a wręcz inna nacja w tym się specjalizuje.
- 2 1
-
2023-09-24 21:13
Widze ze nie rozumiecie ze kryzys jest wywolany specjalnie i na polecenje pewnych grup
a wy spekulujcie dalej
- 21 0
-
2023-09-24 21:48
(1)
Ci co popierają PO nie rozumieją, że to nie wina rządzących (atak na granicę). Cały czas popierają tych, którzy działają przeciwko Polsce i Polakom- to się nazywa syndrom sztokholmski.
- 15 2
-
2023-09-24 23:39
Ci co popierają PO nie rozumieją, że to nie wina rządzących....
Te wizy tym muzułmanom się po prostu należały. A PiS im je udostępnił.
- 1 2
-
2023-09-24 22:09
Za łapówki wpuszczamy wszystkich
A potem mamy głosować, że nie chcemy uchodźców, paranoja, kraj z tektury.
- 4 18
-
2023-09-24 22:20
Ani ja ani moja rodzina nigdy nawet minuty tego chłamu nie obejrzy. (1)
Stop antypolskiej propagandzie!
- 21 5
-
2023-09-24 23:37
Dobra dobra, wracaj przed TVP i oglądaj Margaritę Ogòrkowskają
Tam propagandy nie ma
- 2 3
-
2023-09-25 04:34
No bo jak inaczej zbawicela narodu nazwac (1)
"Nie wierzcie frustratom czy dewiantom psychicznym, którzy swoje problemy psychiczne odreagowują na narodzie" mówił 16 lat temu w Krakowie podczas konwencji wyborczej PO prof. Władysław Bartoszewski. W charakterystycznym dla siebie emocjonalnym wystąpieniu ten były więzień KL Auschwitz, żołnierz Armii Krajowej i minister spraw zagranicznych w III RP, ostrzegał przed PiS. "Swoje przeżyłem, mam 85 lat. Chcę umrzeć w kraju wolnym i stabilnym.
- 5 18
-
2023-09-26 12:10
Ty nie wyjeżdżaj z bartoszewskim! Taki sam komuch jak tusk.
- 2 1
-
2023-09-25 06:09
(1)
Dobrze byłoby pokazać kamienie, jakie leciały w stronę polskich funkcjonariuszy od tych "biednych uchodźców"
- 20 2
-
2023-09-25 07:59
jakis czas temu SG przekazywala ze kamieniami ciskali wystawien,zamaskowani miotacze.
- 0 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
Kina
Gdańsk
Helios Forum Gdańsk
Forum Gdańsk
Helios Alfa Centrum
Alfa Centrum
Helios Metropolia
Galeria Metropolia
Cinema1
Galeria Morena
Kino Muzeum
Muzeum II Wojny Światowej
Kino IKM
Instytut Kultury Miejskiej
Kino Spektrum
Klub Kot
Gdynia
Helios Riviera Gdynia
Centrum Riviera
Sopot
Multikino Sopot
Centrum Haffnera
Rumia
Multikino Rumia
Galeria Rumia
Filmy
