Obcy: Romulus. Dawno nie było tak dobrze
17 sierpnia 2024
(65 opinii)
Recenzja filmu "Zielona granica". Quo vadis, Europo?
22 września 2023 (artykuł sprzed 1 roku)
Nawet najbardziej stonowane i wystudzone z emocji słowa nie ugaszą zapewne ognia, jaki od kilku dni towarzyszy "dyskusjom" wokół nowego filmu Agnieszki Holland. Ten pożar wybuchł zanim jeszcze pojawił się dym, a więc przed oficjalną premierą "Zielonej granicy" w naszym kraju. Tych płomieni jeszcze długo nikt nie zatrzyma, choć po obejrzeniu filmu mam wrażenie, że obu zaangażowanym w spór stronom przyda się wiadro zimnej wody na rozgrzane głowy. "Zielona granica" nie jest bowiem kinowym arcydziełem, filmem kompletnym i nieomylnym. Jednakowoż nie można nazwać tej produkcji "antypolską" czy wymierzoną w konkretną grupę zawodową. Celownik polska reżyserka obrała głównie na bezradność europejskich instytucji i naszą ludzką bezczynność.
Całkiem świeżo mam jeszcze w pamięci kontrowersje i internetowe awantury, jakie swoimi produkcjami wzbudzał w naszym kraju Wojciech Smarzowski. Warto przy tym podkreślić, że naprawdę gorąco robiło się jednak dopiero po premierach "Kleru", "Wołynia" czy "Wesela". "Zielona granica" natomiast jest pod tym względem absolutnym ewenementem. Krytyczne komentarze posypały się bowiem lawinowo jeszcze przed oficjalną premierą dzieła Agnieszki Holland. Doszło więc do kuriozalnej sytuacji polegającej na tym, że w wymianę zdań zaangażowali się przede wszystkim ci, którzy ... filmu nie widzieli.
Sprawdź, co grają trójmiejskie kina
Dotyczy to także polityków, głównie strony rządzącej, którzy w mocnych słowach recenzowali pracę polskiej reżyserki i deprecjonowali wagę jej najnowszego filmu. Na porównaniach do nazistów i haśle "tylko świnie siedzą w kinie" się nie skończyło, bo doszły jeszcze nawet równie śmiałe, co niedorzeczne zapowiedzi emitowania w kinach studyjnych specjalnych spotów MSWiA mających za zadanie ocieplić wizerunek strażników granicznych. Do tych pomysłów ustosunkowało się już Stowarzyszenie Kin Studyjnych, które podkreśliło, że kina we własnym zakresie decydują o repertuarze filmowym i spotach reklamowych.
Działające w Gdańsku Kino Kameralne Cafe, które do powyższego stowarzyszenia należy, już w czwartek, a więc dzień przed premierą "Zielonej granicy", w swoich mediach społecznościowych poinformowało, iż "nie przewiduje emisji spotów, o których mowa w doniesieniach medialnych".
Biel i czerń nie tylko w obrazie, ale i fabule
Bez wątpienia "Zielona granica" już właściwie stała się elementem wyborczej kampanii i politycznych przepychanek. Tego wątku jednak rozwijać nie zamierzam. Do moich skromnych zadań należy przede wszystkim obiektywna ocena filmu pod kątem warsztatowym i emocjonalnym. Oczywiście, jak to bywa już w kinie społecznie zaangażowanym, oba te elementy wzajemnie się przenikają, więc nie da się obrazu tak mocno osadzonego w realiach komentować bez odpowiedniego kontekstu, a takim w przypadku filmu Agnieszki Holland są wydarzenia na polsko-białoruskiej granicy.
Przyglądamy się im z czterech perspektyw: syryjskiej rodziny Bashira (Jalal Altawil), który ucieka z ojczyzny przed terrorem ISIS, młodego pogranicznika Janka (Tomasz Włosok), aktywistów niosących pomoc uchodźcom koczującym w lasach i psycholożki Julii (Maja Ostaszewska), która po przeprowadzce na Podlasie z dnia na dzień coraz mocniej angażuje się w przygraniczny konflikt. Teoretycznie Agnieszka Holland, w oparciu o setki wywiadów z socjologami, imigrantami, strażnikami granicznymi i osobami udzielającymi się w roli wolontariuszy przy granicy, zadbała o głos każdej strony zaangażowanej w tę trudną do jednoznacznej oceny sytuację.
Filmowa praktyka pokazuje jednak, że narracyjne proporcje nie do końca udało się wyważyć, a konstrukcja poszczególnych wątków i postaci odpowiada czerni i bieli, w jakich zanurzone jest dzieło Agnieszki Holland. Zero-jedynkowi bohaterowie zaprogramowani są na konkretne działania. Brakuje w ich charakterystyce pewnej zmiennej, która podbiłaby emocjonalną różnorodność "Zielonej granicy" i pokazałaby kwestie uchodźców w szerszym kontekście. Właściwie poza Jankiem, który przygraniczne obowiązki dzieli z rolą przyszłego ojca, nikt tutaj nie przechodzi psychologicznej przemiany i nie rewiduje własnego systemu wartości. Dobro pozostaje dobrem, zło złem.
Bez paszkwilu na polskość, ale mocna szpila w bierność polityków i bezradność UE
Szeroki dyskurs społeczny wokół filmu sprowadza się zasadniczo właśnie do jednej kwestii: kto jest tutaj tym złym? Strażnicy przerzucający imigrantów przez graniczny płot jak worki z zepsutymi ziemniakami, a może szturmujący barykady obcy pragnący politycznego azylu? Tutaj czarno-białej kolorystyki Holland już nie stosuje, choć nie wyzbywa się pewnego generalizowania, wskazując na brutalność służb i szczere, wolnościowe intencje przybyszów. Prawda zapewne leży pośrodku, ale ze względu na bardzo emocjonalny i bezkompromisowy wydźwięk "Zielonej granicy" twórcom filmu znacznie trudniej do niej dotrzeć.
Nie ma tu jednak przekłamywania i zniekształcania rzeczywistości. Podobnie jak nie ma celowych ataków w pograniczników czy funkcjonariuszy wszelkich innych służb stojących na straży polskiego bezpieczeństwa. Adresatem tego poruszającego i momentami wstrząsającego filmowego apelu jest cała Europa, która od lat nie potrafi poradzić sobie z uchodźczym kryzysem i unormowaniem przepisów, które dają przyzwolenie na przedmiotowe traktowanie człowieka. Pieczątką na tym apelu jest scena, w której wyczerpaną syryjską rodzinę Holland portretuje na tle europejskich gwiazdek widniejących na elewacji podlaskiego marketu.
"Zielona granica" polskości nie atakuje i nie deprecjonuje nas jako narodu. Za to wbija potężną szpilę w bezduszny mechanizm urzeczywistniania przepisów prawa i w instytucje, które trzymają nad tym pieczę. Wbrew zapowiedziom Agnieszka Holland nie stroni tutaj od polityki. Nie ma jej za wiele, ale momenty, w których się pojawia wydają się być po prostu zbędne fabularnie, czasami wręcz karykaturalne.
"Zielona granica" najbardziej broni się emocjami
O wiele lepiej "Zielona granica" broni się jako bolesny i przejmujący do szpiku kości traktat o dewaluacji człowieczeństwa w sytuacjach ekstremalnych. O dławionym przez brak odpowiednich procedur humanitaryzmie i zagubionej w przygranicznych lasach empatii. To obraz niezwykle sugestywny, szorstki w odbiorze, nieprzyjemnie wrzynający się w psychikę i szturmujący nas potężną dawką skrajnych odczuć, które czasami podane zostają w stylu balansującym już na granicy emocjonalnego szantażu. Tej granicy jednak Holland nie przekracza, dzięki czemu jej najnowszy film ma ogromną siłę rażenia i uniwersalny przekaz.
Daleko jednak "Zielonej granicy" do dzieła kompletnego i spełnionego. Ciężko oprzeć się wrażeniu, że to, co w tej opowieści najistotniejsze, dostajemy w pierwszej połowie filmu. W drugiej zarówno rozwój fabuły, jak i poszczególnych postaci zmierza już w dość oczywistym kierunku. Tempo co prawda zostaje konsekwentnie podbijane, ale skala emocji jakby spada. Niektóre wątki ulegają cudownego samorozwiązaniu, inne zaś nikną pod ciężarem ekranowej publicystyki, która przybiera na silę z każdą kolejną sekwencją. Finał tej rozpisanej na cztery akty historii nie satysfakcjonuje, ale z pewnością pozostawia z refleksją nad kondycją współczesnego człowieka i dobijającą bezradnością na ludzką krzywdę.
Krzywdzący z perspektywy polskiego widza jest natomiast brak "Zielonej granicy" na trwającym 48. FPFF w Gdyni. Producent nie zdążył zgłosić tytułu do konkursu głównego, bo nie udało się zakończyć prac w terminie. Nikt jednak - dotyczy to zarówno twórców filmu, jak i organizatorów gdyńskiej imprezy - nie wyszedł z inicjatywą dołączenia "Zielonej granicy" do grona walczącego o Złote Lwy w trybie awaryjnym. A przecież to miejsce dla najlepszych i najważniejszych rodzimych produkcji. Jeśli nowy film Agnieszki Holland do tej pierwszej kategorii zaliczyć dość ciężko, to bezapelacyjnie należy do drugiej. "Zielona granica" na pewno zapisze się w historii polskiego i europejskiego kina.
Film
Zobacz także
"Motocykliści": mocny trailer nas oszukał
9 sierpnia 2024
(18 opinii)
"Pułapka". Thriller w sam raz na raz
3 sierpnia 2024
(17 opinii)
Opinie (1088) ponad 200 zablokowanych
-
2023-09-23 09:35
Lewacka propaganda (1)
Ten film to plucie na własny kraj i gdyby to była Rosja albo Białoruś to by ta baba poszła siedzieć .
- 72 10
-
2023-09-23 13:18
Tak tak. Lepiej zamknąć oczy i uszy i głosować na antypolską partię PIS.
- 1 7
-
2023-09-23 09:36
Nie bądźmy naiwni, miłosierdzie nie wyklucza zdrowego rozsądku (1)
"Adresatem tego poruszającego i momentami wstrząsającego filmowego apelu jest cała Europa, która od lat nie potrafi poradzić sobie z uchodźczym kryzysem i unormowaniem przepisów, które dają przyzwolenie na przedmiotowe traktowanie człowieka."
Łatwo jest nakręcić film (szczególnie doświadczonemu reżyserowi, a takim niewątpliwie jest Holland), o tym jak Europa czy instytucje nie dają sobie rady z uchodźcami, gorzej z pomysłem jak to zrobić. Bo niby jak? Wpuścić wszystkich"jak leci"? I co dalej? Naiwnie myśleć, że się zasymilują? Podejmą pracę? Wpasują się w model społeczeństwa obywatelskiego, demokratycznego?- 41 3
-
2023-09-23 13:19
Masz rację lepiej im sprzedawać WIZY. Chociaż kasa z tego będzie. Jak nie chcą płacić to na druty... ich wina....
O czym Ty piszesz.
- 0 4
-
2023-09-23 09:40
Constans
Do Europy zachęcają Wagnerowcy, którzy są w Afryce. W Unii Europejskiej głos decydujący mają Niemcy. I tak znów Risjanie razem z Niemcami decydują o naszej przyszłości a sędziami są przedstawiciele narodu wybranego. Co tu nowego?
- 47 2
-
2023-09-23 09:43
Film to same zakłamanie (5)
Fikcja, manipulacja.
To tak jak by Trynkiewicz zbudował plac zabaw dla dzieci i rozdawał czekoladki.- 75 11
-
2023-09-23 13:22
Fikcja mówisz.... wyszukaj w googlu. "Polscy pogranicznicy rzucili mną przez granicę. " (4)
Judith z Konga: Polscy pogranicznicy rzucili mną przez granicę. Nad drutem. Dwa dni potem poroniłam
29-letnia Kongijka opowiada nam, jak polscy mundurowi złapali ją za ręce, nogi i przerzucili nad drutami granicznymi. Jak worek ze śmieciami. Była w 2,5 miesiącu ciąży z widocznym już brzuchem. Dwa dni później ją straciła. W lesie na granicy zaginął też jej mąż- 2 12
-
2023-09-23 15:44
Już nie pleć bzdur po holland. Wstydu oszczędź.
- 8 1
-
2023-09-23 19:42
Baśnie
Ibrahim wyszedł już z rzeki? Leśnicy i wojskowi przestali strzelać i kopać zbiorowe mogiły? Wilki już się najadły? Co na to Czeczko?
Jak sobie wyobrażasz przerzucenie kogoś przez płot w ten sposób?- 6 1
-
2023-09-24 17:35
W google właśnie
Najbardziej wiarygodne źródło informacji dla ludzi nie myślących samodzielnie
- 1 0
-
2023-09-24 22:11
Może ten mąż pływa nadal razem z Ibrahimem?
- 0 0
-
2023-09-23 09:46
Obejrzałbym film o prześladowaniach Palestynczyków w Izraelu (1)
Ale o tym Agnieszka Holland filmu nie nagra.
- 73 3
-
2023-09-23 14:25
Ale ty możesz
Łap za kamerę i działaj.
- 0 9
-
2023-09-23 09:46
#stopholland (2)
Odebrać obywatelstwo tej pseudo reżyserce, która się sprzedała za parę srebrników.
- 71 10
-
2023-09-23 13:22
Odebrać Tobie obywatelstwo!!! (1)
- 1 9
-
2023-09-23 20:36
przestań poszczekiwać piesku
- 0 1
-
2023-09-23 09:48
Najwięcej na temat tego filmu wypowiadają się ci którzy go nie oglądali, ale przecież "swoje wiedzą".
I to jest niestety bardzo polskie, takie nasze po prostu.
- 12 59
-
2023-09-23 09:48
Paranoja (1)
Zdrajcy i kolaboranci nie aktorzy
- 57 10
-
2023-09-23 09:53
dlatego też zapewne nie mogło w tym filmie Stuhra zabraknąć
- 12 1
-
2023-09-23 09:50
Panie prezydencie (5)
Nazywając że tylko "świnie siedzą w kinie " Przypominam panu że to te świnie wybraly pana na prezydenta. Jak pan śmie obrażać ludzi.
- 18 72
-
2023-09-23 09:53
chrum, chrum, chrum świneczko ty nasza :)
- 11 5
-
2023-09-23 09:55
no dobrze, tylko przestań już chrumkać ewo :)
- 14 4
-
2023-09-23 10:36
Prezydenta wybrali Polacy
świnie na niego nie głosowały . Świnie siedzą w kinie. Jak niemcy i volksdeutsche w okupowanej Polsce
- 15 5
-
2023-09-23 11:31
Od wielu lat nasz kraj nie ma prezydenta (1)
Jest pełen clown
- 3 9
-
2023-09-23 15:56
Clown to ten wasz tusk. Wrzeszczący i kłamiący.
Oszukujący od lat.
- 6 1
-
2023-09-23 09:53
byłem wczoraj na filmie zielona granica (5)
Za wszelką cenę chciałem wczoraj zobaczyć ten film. Jestem wyborcą opozycji szeroko pojętej i chciałem stanąć w obronie autorki tego dzieła. I co zobaczyłem? co widzialem?... ku mojemu zdziwieniu zobaczyłem film szkalujący Polskę... urągajacy mundurowi polskiemu. To paszkwil nad paszkwile. Szybko zadzwoniłem do szwagra który jest czynnym żołnierzem i ma żonę i dzieci bal się iść na ten film, więc opowiedziałem mu co widzialem. Powiedział mi głosuj na PIS... i tak zrobię. Pozdrawiam
- 87 19
-
2023-09-23 09:59
kłamstwo
- 5 19
-
2023-09-23 11:18
Niezła ściema (1)
Znam wielu żołnierzy i żaden na PiS nie głosuje.
Oni będą mieli traumę do końca życia po tym co im zrobił Macierewicz jako szef MONu.
Takiego wstydu i upokorzenia nie przeżyli nigdy.- 4 20
-
2023-09-23 12:51
A ja znam wielu ktorzy głosują...
W Trójmieście poprawność polityczna w rozmawach jest smieszna...co innego gadaja a inaczej glosuja
- 13 1
-
2023-09-23 11:47
Nigdy więcej PiS (1)
Większych bredni nie czytałem. Nikt nie zrobił tyle złego dla polskiego munduru co PiS. Bawet za komuny był większy szacunek to mundurówki niż obecnie.
- 3 15
-
2023-09-24 19:37
wszyscy won. Zastanawiam się jedynie czy dać szansę konfederacji. Tyle razy zostałem oszukany przez polityków.
- 0 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
Kina
Gdańsk
Helios Forum Gdańsk
Forum Gdańsk
Helios Alfa Centrum
Alfa Centrum
Helios Metropolia
Galeria Metropolia
Cinema1
Galeria Morena
Kino Muzeum
Muzeum II Wojny Światowej
Kino IKM
Instytut Kultury Miejskiej
Kino Spektrum
Klub Kot
Gdynia
Helios Riviera Gdynia
Centrum Riviera
Sopot
Multikino Sopot
Centrum Haffnera
Rumia
Multikino Rumia
Galeria Rumia
Filmy
