Studenci ASP mają zajęcia na uczelni medycznej. Poznają ciała na sali operacyjnej

Piotr Kallalas

5 sierpnia 2024, godz. 09:30

Opinie (82)

"Staram się pokazywać, jak organizm zachowuje się po śmierci, bo nie jest to tylko jedna sekunda, po której nie ma już niczego. Od momentu, jak staje serce, to pewne komórki organizmu żyją jeszcze cztery dni".

W Gdańsku od niespełna 80 lat studenci Akademii Sztuk Pięknych uczęszczają na zajęcia anatomii w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Kiedyś nauczano, wyłącznie odrysowując plansze, dziś przyszli artyści obserwują martwe ciała w prosektorium i mają możliwość przyjrzeć się zabiegowi na sali operacyjnej. - Układ kostny jest stały, jest prawdziwy, bo to, co jest na nim, możemy już modyfikować - skórę czy mięśnie, od których zależy to, jak jesteśmy postrzegani. Dzięki układowi mimicznemu potrafimy grać, oszukiwać. Obdarcie nas ze skóry tworzy prawdę o tym, kim jest człowiek. Dlatego konotacje anatomiczne w sztuce wplatam w cały wykład - mówi prof. Maciej Śmietański, który prowadzi zajęcia.

Dlaczego nauczanie anatomii jest tak ważne dla przyszłych artystów?

Prof. Maciej Śmietański: Każdy artysta od niepamiętnych czasów rysował ciało i od zawsze była taka potrzeba w sztuce - nawet jeśli nie w formie bezpośredniej, jako portret, to będąc elementem scen czy konkretnych sytuacji. W tym celu artyści wykonywali szkice. Najbardziej znane są szkice Leonardo, ale była to powszechna praktyka - dziś na aukcjach możemy kupić np. szkice Matejki. Artysta wcale jednak tego nie chciał sprzedawać, a po prostu nie posiadał atlasów anatomicznych i innych źródeł. Jeśli szukał twarzy, to szedł na rynek i szkicował. Gdy powstały pierwsze uczelnie sztuki, a było to ponad 100 lat temu, powstała też potrzeba nauczania studentów w tym zakresie. Studenci wybierali się na zajęcia do uczelni medycznych, aby posłuchać o tym, jak działają mięśnie czy stawy, jak to się wszystko zgina.

Przeszczepili płuca i serce jednocześnie. Pierwsza taka operacja od 20 lat
Takie tradycje były również w Gdańsku.

Po II wojnie światowej powstała Akademia Sztuk Pięknych i studenci zaczęli wędrować w tym celu do Akademii Medycznej w Gdańsku. Do nauczania został oddelegowany prof. Narkiewicz, wtedy asystent katedry Anatomii, późniejszy kierownik. Profesor prowadził zajęcia przez 30 lat, potem przyszedł stan wojenny i anatomia dla przyszłych artystów zniknęła do 1989 r. Potem zadania podjął się prof. Grzybiak, który wpadł na pomysł, aby oprócz zajęć na planszach, które studenci po prostu przerysowywali, wprowadzić zajęcia w prosektorium. Chodziło o to, żeby student nie tylko słuchał, jak działają zginacze i prostowniki, ale żeby zobaczył preparaty.

Jak to wygląda obecnie?

W 2021 r. przejąłem te zajęcia od prof. Grzybiaka, który odchodził na emeryturę. W tym roku podpisujemy oficjalną umowę między uczelniami, a przedmiot składa się z dwóch części - anatomii i rysunku anatomicznego. Wykładamy je wspólnie z prof. Kornackim z ASP, który objął część rysunkową. Doszedłem jednak do wniosku, że dziś przerysowywanie planszy już nie ma sensu. Mamy internet i każdy ma dostęp do treści, które może przerysować w domu. Jak chcemy wiedzieć, jak mięsień działa, to również nie ma problemu, żeby to znaleźć. Dlatego stwierdziłem, że zmienię trochę system.

Co pojawiło się w miejscu obrysowywania plansz?

Chcę nauczyć studentów, czym jest ciało, a samo myślenie o ciele również się zmienia. Wraz z rozwojem posthumanizmu, postantropocenu wiemy, że nie jesteśmy najistotniejszymi organizmami na świecie. Bardziej patrzymy na wszystko przez pryzmat planety i innych stworzeń. Dlatego bardziej stawiam nacisk na to, czym jest ciało, dlaczego żyjemy, dlaczego nasz kościec jest ukształtowany np. przez grawitację. Dynamika ruchu i ukształtowanie kośćca jest pochodną tego, że jesteśmy tu, na Ziemi. Na innej planecie, gdzie jest inna grawitacja, wyglądalibyśmy zupełnie inaczej.

Setny przeszczep płuc w Gdańsku. "Miał 50 proc. płuc, a chodził po górach"
To zerwanie z klasycznym podejściem.

Pozornie. To bardzo ważne, aby wyjaśnić, dlaczego żyjemy w ten sposób. Konotacje związane z ciałem w sztuce są wszędzie. Mamy symbolikę - czaszki, kości i to nie tylko w chrześcijaństwie, ale również w buddyzmie i innych religiach. Czaszka to symbol śmierci, rozliczenia się z Bogiem. Układ kostny jest stały, jest prawdziwy, bo to, co jest na nim, możemy już modyfikować - skórę czy mięśnie, od których zależy to, jak jesteśmy postrzegani. Dzięki układowi mimicznemu potrafimy grać, oszukiwać. Obdarcie nas ze skóry tworzy prawdę o tym, kim jest człowiek. Dlatego konotacje anatomiczne w sztuce wplatam w cały wykład.

Mamy przykładowo Grupę Laokoona. Jeden syn jest już martwy, drugi patrzy, co się będzie działo. Jedno ciało jest w naprężeniu, drugie jest statyczne, ale żywe i trzecie jest wiotkie. Można tu pokazać wszystkie siły, osie i punkty podparcia. Rzeźba jest przecież elementem, który stoi, ale my rozpoznajemy, czy postać stoi, czy biegnie. Studenci muszą wiedzieć, jak to zrobić.

Operacja robotem Da Vinci w Centrum św. Jana za pomocą... pędzli
Muszą wiedzieć, jak wygląda ciało po śmierci, a akurat tego nie znajdą w internecie.

Kolejną rzeczą jest właśnie etiopatogeneza śmierci, a więc to, co dzieje się z ciałem po śmierci i czym w ogóle jest śmierć. Człowiek jest jedyną istotą, którą arbitralnie uznano, że kończy się po śmierci mózgu, dzięki czemu w ogóle może istnieć transplantacja. Wszystkie zwierzęta umierają, gdy przestaje bić serce. Staram się pokazywać, jak organizm zachowuje się po śmierci, bo nie jest to tylko jedna sekunda, po której nie ma już niczego. Od momentu, jak staje serce, to pewne komórki organizmu żyją jeszcze cztery dni. Jeśli sztuka ma być odwzorowaniem humanizmu, to te procesy są istotne.

Dlatego obecnie organizuję również wyjścia na salę operacyjną i daję możliwość stanięcia przy stole - zobaczenia, jak żyje otwarty człowiek, jak ruszają się te pętle jelitowe, jak to wszystko działa. To dla nich kontakt z ciałem, patrzymy bardziej na człowieka nie jako na ideę humanistyczną, patrzymy na człowieka jak na mięso. Człowiek jest elementem ekosystemu, jest po prostu mięsem. Wrażliwość studenta ASP jest inna od studenta medycyny, dlatego będą to zajęcia fakultatywne.

Wykładam również historię naszego gatunku, czyli skąd się wzięliśmy, jak wyglądała nasza afrykańska pramatka, gdzie zaczyna się homo sapiens, co działo się z innymi z australopitekami czy neandertalczykami. Ludziom wydaje się, że mapujemy takie rzeczy, bo coś wykopaliśmy. Tymczasem obecnie możemy wychwytywać sekwencje genetyczne - sprawdzać to wręcz po kontakcie z patogenami. Jeśli znajdziemy wirusa u Europejczyków, a nie u Azjatów, to wiemy, gdzie i kiedy te grupy się rozeszły.

"Gdy powstały pierwsze uczelnie sztuki, a było to ponad 100 lat temu, powstała też potrzeba nauczania studentów w tym zakresie. Studenci wybierali się na zajęcia do uczelni medycznych, aby posłuchać o tym jak działają mięśnie czy stawy, jak to się wszystko zgina. "

Jakie jest zainteresowanie zajęciami?

Obecnie przedmiot jest realizowany przez jeden semestr na drugim roku malarstwa i na pierwszym roku na rzeźbie. Frekwencja jest praktycznie 100-procentowa i naprawdę rzadko się zdarza, żeby ktoś nie przyszedł, a jeśli tak się dzieje, to ma raczej istotny powód. To cieszy, bo to akurat wyjątkowa sytuacja.

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea w Trójmieście

Dom Uphagena

Zabytki | Muzea | Atrakcje turystyczne

Gdańsk
Wartownia nr 1 na Westerplatte

Muzea

Gdańsk
Dwór Artusa

Zabytki | Muzea | Galerie

Gdańsk
Ośrodek Kultury Morskiej

Muzea

Gdańsk
Muzeum Miasta Gdyni

Muzea | Zabytki

Gdynia

więcej

Piotr Kallalasp.kallalas@trojmiasto.pl

Miejsca

ASP Gdańsk, Targ Węglowy 6
Gdański Uniwersytet Medyczny Gdańsk, Marii Skłodowskiej-Curie 3A

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-08-06 22:11

Świetny wywiad, bardzo interesujący rozmówca.

Na takie zajęcia sam był pochodził, mimo 50 lat ma karku.

2 tygodnie
- 4 4
Twoja opinia

Zmień treść

Na takie zajęcia sam był pochodził, mimo 50 lat ma karku.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-08-06 09:35

Jestem pod wrażeniem. (1)

Super! To jest dopiero wiedza i nauka oraz sztuka!

2 tygodnie
- 40 20
Twoja opinia

Zmień treść

Super! To jest dopiero wiedza i nauka oraz sztuka!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-08-06 14:57
  
  niezła ironia :)
  
  2 tygodnie
  - 5 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-08-06 05:21

to jest to. (6)

Piszecie głupoty w komentarzach. Takie zajęcia powinny być obowiązkowe np. na AWF-ie Żeby przyszli sportowcy nie zostali kalekami. Trenerzy i nauczyciele zbyt mało znają anatomie człowieka.

JARO
2 tygodnie
- 77 10
Twoja opinia

Zmień treść

Piszecie głupoty w komentarzach. Takie zajęcia powinny być obowiązkowe np. na AWF-ie Żeby przyszli sportowcy nie zostali kalekami. Trenerzy i nauczyciele zbyt mało znają anatomie człowieka.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-08-07 06:48
  
  Takie zajęcia są na awf
  
  2 tygodnie
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Takie zajęcia są na awf
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-08-06 17:04
  
  Na AWFie są zajęcia z anatomii i z tego co słyszałem to studenci często warunki z tego dostają.
  
  2 tygodnie
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Na AWFie są zajęcia z anatomii i z tego co słyszałem to studenci często warunki z tego dostają.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-08-06 13:12
  
  Co prawda było to dawno, ale jako studentka AWF miałam zajęcia w Prosektorium AM w Gdańsku.
  
  2 tygodnie
  - 4 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-08-06 10:08
  
  Prosektorium tak, in vivo nie
  
  Prosektorium tak, wchodzenie na sale operacyjna uwazam za bezcelowe- wiele tu nie zobacza poza samym polem operacyjnym, a wniesc mogą duzo. Bardziej sluzy to chyba podkreceniu popularnosci troche nonszalanckiego, kreujacego sie ( przynajmniej tu na zdjeciu) na Macieja Maleńczuka profesorowi, nie ujmujac jego niewatpliwych zaslug dla leczenia
  
  Prosektorium tak, wchodzenie na sale operacyjna uwazam za bezcelowe- wiele tu nie zobacza poza samym polem operacyjnym, a wniesc mogą duzo. Bardziej sluzy to chyba podkreceniu popularnosci troche nonszalanckiego, kreujacego sie ( przynajmniej tu na zdjeciu) na Macieja Maleńczuka profesorowi, nie ujmujac jego niewatpliwych zaslug dla leczenia przepuklin. Dla studenta asp wieksza ciekawosc wzbuci samo to co dzieje sie podczas operacji wokol niz ten nudny fragmencik obwiniety z kazdek strony golią i bandazami jałowymi. Moze o to chodzi w tym pokazaniu zwyklego miesa, ale akurat zywe to studentom ASP pokazywalbym na niezliczonych materialach video. Tych nie dluzej beda szukać w necie niz szkicow anatomicznych. A nie na prozno studentów kierunkow medycznych uczy sie wczesniej mnostwa teorii na temat mikrobiologii, zakazen itp, zeby wprowadzac na jałową salę operacyjną studentow innych uczelni (rutynowo). Czy to jeszcze jest cel wyzszy? W prosektorium to i niech po pol dnia spedzaja, nie mam nic przeciwko.
  
  2 tygodnie
  - 17 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Prosektorium tak, wchodzenie na sale operacyjna uwazam za bezcelowe- wiele tu nie zobacza poza samym polem operacyjnym, a wniesc mogą duzo. Bardziej sluzy to chyba podkreceniu popularnosci troche nonszalanckiego, kreujacego sie ( przynajmniej tu na zdjeciu) na Macieja Maleńczuka profesorowi, nie ujmujac jego niewatpliwych zaslug dla leczenia przepuklin. Dla studenta asp wieksza ciekawosc wzbuci samo to co dzieje sie podczas operacji wokol niz ten nudny fragmencik obwiniety z kazdek strony golią i bandazami jałowymi. Moze o to chodzi w tym pokazaniu zwyklego miesa, ale akurat zywe to studentom ASP pokazywalbym na niezliczonych materialach video. Tych nie dluzej beda szukać w necie niz szkicow anatomicznych. A nie na prozno studentów kierunkow medycznych uczy sie wczesniej mnostwa teorii na temat mikrobiologii, zakazen itp, zeby wprowadzac na jałową salę operacyjną studentow innych uczelni (rutynowo). Czy to jeszcze jest cel wyzszy? W prosektorium to i niech po pol dnia spedzaja, nie mam nic przeciwko.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-08-06 09:23
  
  To chyba ironia jest albo głupek pochwalił sie cgłupota jak zawsze i jeszce innych chce pouczac jak zawsze (1)
  
  Tym Bardziej ze niema pojecia jakie zajecia sa na AWF
  
  2 tygodnie
  - 4 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Tym Bardziej ze niema pojecia jakie zajecia sa na AWF
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-08-06 22:33
    
    AWF to nie studia.
    
    2 tygodnie
    
    1 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    AWF to nie studia.
    Regulamin dodawania opinii