Kończy się kolejny rok szkolny, który choć przyniósł wiele zmian, wciąż zostawia szkoły z jeszcze większymi potrzebami. Zmiany w systemie edukacji nie powinny być na pokaz i w ramach odkręcania zaniedbań po poprzedniej władzy. W edukacji jest potrzebny remont generalny. Za niskie wynagrodzenia, zbyt częste reformy, coraz większa skala kryzysu psychicznego wśród uczniów, wciąż zmieniana podstawa programowa, często zbyt duże znaczenie przypisywane egzaminom i w końcu fatalny stan wielu placówek. Choć trudno w to uwierzyć, w wielu szkołach wciąż brakuje nawet papieru toaletowego, nie wspominając o zamkach w kabinach.
niskie wynagrodzenia nauczycieli
21%
przeładowana i często zmieniana podstawa programowa
32%
kryzys psychiczny wśród uczniów
18%
zły stan infrastruktury szkół
9%
brak szacunku dla zawodu nauczyciela
20%
Od lat w systemie edukacji nie dzieje się dobrze. Zmiany wprowadzane są wyrywkowo i chaotycznie, często sprawiając wrażanie chęci przypodobania się uczniom, rodzicom i nauczycielom, w rzeczywistości jednak nikomu się nie przysłużą. Niby coś się poprawia, ale wciąż brakuje najważniejszego - generalnego remontu.
Każdy uczeń musi iść na korki
Jakie są problemy polskiej edukacji według uczniów? Wielu z nich narzeka na przeładowaną podstawę programową, która wciąż się zmienia i wciąż uczy jednego, konkretnego przekazu w zależności od władzy, która ją przygotowuje.
Nowy ranking szkół podstawowych 2024 Trojmiasto.pl
Według badań Instytutu Badań w Oświacie czas odrabiania lekcji w domu to od 13 do 18 godzin tygodniowo, a po dodaniu do tego czasu spędzonego w szkole (ponad 30 godzin w klasach VII i VIII) oraz innych zajęć o charakterze edukacyjnym mamy ponad 50 godzin spędzanych na nauce. To znacząco więcej niż czas pracy dorosłego zatrudnionego na etacie. I choć nauka pochłania większość wolnego czasu szczególnie u nastolatków (w młodszych klasach po zmianach MEN nie zadaje się już prac domowych), to żeby odpowiednio przygotować się do egzaminów czy matur i tak każdy musi chodzić na korepetycje. Niestety podstawowych lekcji w szkole uczniowie często nie mają.
- Mój syn chodzi do jednej z nowszych i największych szkół w Gdańsku, przez ponad pół roku nie miał geografii. Nauczyciel podobno był na zwolnieniu, a szkole nie udało się znaleźć nowego na zastępstwo, materiał przepadł. Z kolei nauczyciel informatyki w trakcie roku został zapytany przez moje dziecko czy może liczyć na trudniejsze zadania, nawet takie dodatkowe. Usłyszał, że przecież ma już piątkę, a na szóstkę to umie tylko nauczyciel. Młody chciał chociaż spróbować, ale nawet nie dostał szansy. Może to dopiero 6 klasa ale z takim podejściem wiem, że do egzaminów go tu dobrze nie przygotują - opowiada Marcin, nasz czytelnik.Uczniowie coraz rzadziej chodzą też na religię. Zamiast tego młodzi ludzie przekonują, że szczególnie szkoła średnia powinna przygotowywać do dorosłego życia, np. załatwiania spraw urzędowych.
Szkoła musi zapewnić uczniom papier toaletowy i mydło?
W XXI wieku dostęp do papieru toaletowego w ogóle nie powinien być przedmiotem dyskusji, tymczasem stan toalet w szkołach jest nie tylko kiepski, ale ciągle się pogarsza, a dostęp do podstawowych środków czystości, takich jak mydło i papier toaletowy, jest problemem wielu szkół. Nie inaczej jest w trójmiejskich placówkach.
- Moje dziecko mierzy się z fatalnym stanem infrastruktury szkół publicznych, a ja rwę sobie włosy z głowy, myśląc, co zrobić, jak mu pomóc. Liczba problemów, z którymi trzeba się zmierzyć, spycha na dalszy plan sprawy fundamentalne. Szkoły publiczne wymagają szeregu remontów, na które brakuje środków. Szkoła mojego dziecka od lat planuje remont toalet. Nie były one remontowane od dziesięcioleci, a ich stan pozostawia wiele do życzenia. Dyrekcja stara się na bieżąco "łatać dziury", ale do tego dochodzi wandalizm samych uczniów i tworzy się zamknięte koło, z którego trudno wyjść. Doszły do mnie informacje, że niektóre dzieci w ogóle z toalet nie korzystają, wstrzymując swoje potrzeby do czasu przyjścia do domu, co może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. W toaletach brakuje papieru, w niektórych szkołach jest on reglamentowany, kabiny się nie zamykają, co powoduje spory dyskomfort osób, które muszą z nich korzystać. Niektórzy uczniowie nie mają szacunku do mienia wspólnego, dewastując zamki czy notorycznie bawiąc się papierem, przez co zapychają przestarzałe instalacje - pisze pani Karolina, nasza czytelniczka. Remont w ich szkole w Gdańsku planowany jest jednak dopiero na 2027 r.
- Jak zwrócić uwagę władz na zwiększenie budżetu na remonty placówek? Ja wbić do młodych głów szacunek do mienia wspólnego? Naiwnie mam nadzieję, że wspólnie, małymi krokami będziemy robili postępy i znajdziemy rozwiązanie, ale życzyłabym sobie w ogóle nie musieć się z takim problemem mierzyć i by każde dziecko mogło bez problemu załatwiać swoje potrzeby w normalnych, przyzwoitych warunkach. Tylko tyle i aż tyle - dodaje pani Karolina.Tymczasem w tym roku MEN nowelizuje rozporządzenie ws. szkolnego BHP, a szkoły muszą zapewnić uczniom mydło do rąk, papierowe ręczniki i papier toaletowy.
Kryzys psychiczny największym wyzwaniem
Problemy psychiczne dzieci i młodzieży to obecnie jedna z najpoważniejszych trudności, również systemu edukacji. Szacuje się, że w Polsce z depresją może zmagać się co piąty nastolatek.
Aż 3/4 rodziców oraz 77 proc. nauczycieli i terapeutów wskazało problemy emocjonalno-społeczne jako największe wyzwanie dla szkół - wynika z tegorocznego raportu Nowej Ery.
Z kolei z raportu Fundacji Unaweza "Młode Głowy", przeprowadzonego na grupie ponad 180 tys. uczniów w wieku 10-19 lat, wynika, że
blisko 40 proc. polskich nastolatków doświadczyło myśli samobójczych, a 16 proc. się okalecza. Średnio co trzeci ma podejrzenie depresji, problemy ze snem i kłopoty w nauce. Co drugi ma skrajnie niską samoocenę, 59 proc. czuje się bezużytecznych, a ponad 37 proc. uczniów boryka się z poczuciem samotności. Raport Unawezy pokazuje też, że polskie nastolatki nie radzą sobie ze stresem dnia codziennego, często doświadczają hejtu - zarówno w sieci, jak i w klasie - i mają ogromne problemy z samoakceptacją. Pomimo to aż 68,5 proc. uczniów nigdy nie skorzystało z pomocy psychologa w szkole ani poza nią. Średnio co 10. czuje się też ignorowany przez rodziców.
Wciąż słyszymy, że mało jest specjalistów, oddziałów w szpitalach, łóżek, które w końcu i tak nie leczą. Likwidacja braków jednak nie jest jedynym rozwiązaniem. Profilaktyka dobrostanu psychicznego dzieci i młodzieży jest podstawą.
Szkoła uczy, ale czy też wychowuje?
Nie ma się co oszukiwać, współcześni rodzice są zapracowani, zmęczeni i bardzo często pogubieni - i to szkoła musi się w mądry sposób pochylić nad młodymi ludźmi. Tymczasem coraz częściej placówki się od tego odcinają.
W placówkach często nie ma warunków do rozwijania samodzielności, dobrej komunikacji, kreatywności czy różnorodności. Rzadko przekonuje się uczniów, że nauka jest fajna, a dzieci zamiast uczyć się, muszą "wkuwać regułki". Szkoła jest nastawiona przede wszystkim na przyswajanie wiedzy pamięciowej. Ocenoza i egzaminoza wciąż w polskiej szkole mają się dobrze. Choć nie od dziś wiadomo, że sprawdziany motywują raczej do zdobywania ocen, a nie do zdobywania nowych umiejętności. Z kolei nauczyciele przekonują, że chcąc zdążyć z materiałem do matury czy egzaminów, trudno jest wyjść poza ramy i dać młodym ludziom coś więcej.
- Szkoła jest do zmiany, najlepiej, gdyby zacząć od systemu oceniania, bo teraz wszystkim chodzi tylko o oceny: uczniom, rodzicom i nauczycielom w końcu też, bo gdy nie masz ocen, to znaczy, że nie pracujesz. Dzieciaki uczą się do zaliczenia, a za tydzień nic już nie pamiętają. Nie da się ukryć, że w dużej mierze problem leży w mediach społecznościowych, które ogłupiają młodych ludzi, siedzą non stop w telefonie a później ich poziom skupienia i zaangażowania jest zerowy. I tu nie tylko chodzi o zwykłe odmóżdżenie, problemem jest to, że oni często nie odróżniają faktów od fejków, niektórzy z nich zwyczajnie wierzą memom. I to są m.in. kompetencje, których powinna uczyć szkoła - jak szukać i rozróżniać prawdziwe informacje, a my im wciąż o starożytności i średniowieczu klepiemy - mówi jedna z trójmiejskim nauczycielek.
Rabat za świadectwo z paskiem? RPD apeluje
Nauczyciel to zawód na trudne czasy?
Społeczność nauczycieli w szkołach coraz bardziej się starzeje i po prostu kurczy. Młodzi ludzie często już nie marzą o tym zawodzie. Główny powód odchodzenia z pracy nauczycieli to pieniądze, ale też atmosfera i poczucie zrezygnowania - brak nadziei na zmiany na lepsze.
Podwyżki dla nauczycieli to jedna z obietnic rządu
Donalda Tuska, która w końcu została zrealizowana. Jednak wielu z nich przekonuje, że podwyżki niestety nic nie zmieniają, ponieważ pensja nauczyciela nie jest adekwatna do tego, co robi lub co powinien robić nauczyciel. Dużo mówi się o dodatkach do pensji zasadniczej nauczyciela, jednak rzadko zdarza się, by ktoś miał je wszystkie jednocześnie.
Trwa rekrutacja na studia 2024/25. Jakie kierunki, do kiedy?
Kolejną sprawą jest szacunek do zawodu nauczyciela. Jego pozycja jest od lat podkopywana. Coraz mniej osób chce też brać wychowawstwa. Na pewno nie pomagają w tym rodzice, który są roszczeniowi i tylko oczekują, zamiast współpracować. Jak przekonują nauczyciele, rodzic chce, żeby dzieciak miał dobrą ocenę i tyle, więc najlepiej, gdyby obniżyć wymagania.
Nauczyciele od lat powtarzają o potrzebie głębokiej reformy systemu, jednak czy pieniądze są jedynym rozwiązaniem problemów polskiej edukacji?
Niestety widać, że ministerstwo nadal nie do końca zdaje sobie sprawy, jak wygląda polska szkoła i co jest jej bolączką.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy