Aż 69 proc. Polaków nie wie, na czym polegają tegoroczne zmiany w prawie w zakresie tzw. work-life balance, a 40 proc. uważa, że w ich firmie ich nie wprowadzono. A szkoda, ponieważ unijne zmiany w Kodeksie pracy, które weszły w życie pod koniec kwietnia tego roku, mają pomóc wprowadzić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym.
Nowelizacja Kodeksu Pracy, która weszła w życie 26 kwietnia 2023 r., wprowadziła m.in. bezpłatny urlop opiekuńczy, wydłużenie urlopu rodzicielskiego oraz dała możliwość zwolnienia od wykonywanych obowiązków z powodu siły wyższej. Jej uchwalenie związane było z wdrożeniem do porządku prawnego dwóch unijnych dyrektyw - w sprawie przewidywalnych i przejrzystych warunków pracy oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Skąd potrzeba zmian? Z badań wynika, że zaburzona równowaga w tym aspekcie życia 12-krotnie zwiększa ryzyko wypalenia zawodowego, 6-krotnie zwiększa prawdopodobieństwo podlegania silnemu stresowi w pracy i 3-krotnie podnosi ryzyko wystąpienia stanów depresyjnych. Nadmierne obciążenia w pracy są także przyczyną zaburzeń łaknienia i sięgania po używki (nikotynę, alkohol, narkotyki).
Najnowsze dane zebrane przez
ClickMeeting, polską platformę do wideokonferencji i spotkań online, pokazują, że wielu pracowników nadal nie kojarzy pojęcia work-life balance, a jedynie 31 proc. respondentów wie, na czym polegają tegoroczne zmiany prawne w tym zakresie. Z przeprowadzonej ankiety wynika, że 51 proc. osób nie zostało o nich poinformowanych przez pracodawcę, 28 proc. nie jest pewne, a 21 proc. otrzymało informacje o zmianach w prawie.
- Respondenci, którzy zauważyli, że ich pracodawca wprowadził rozwiązania w kierunku work-life balance, wskazali, że były to nowe rodzaje urlopu wynikające z ustawy - opiekuńczy w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym oraz urlop z powodu siły wyższej w wymiarze 2 dni lub 16 godzin (16 proc.). Część z ankietowanych zyskała dodatkowe przerwy w pracy (9 proc.), elastyczne godziny rozpoczynania i kończenia pracy - co pozwala im na dostosowanie grafiku do swoich potrzeb (7 proc.). Ponadto respondenci otrzymali możliwość pracy u innego pracodawcy (7 proc.) oraz informacje o wolnych stanowiskach i możliwościach awansu w firmie (5 proc.) - informuje ClickMeeting. Aż 42 proc. badanych nie jest pewnych, czy firma, w której pracują, wprowadziła zmiany związane z ustawą work-life balance, jednocześnie 40 proc. deklaruje, że ich pracodawca nie wdrożył nowych rozwiązań w tym zakresie. Równocześnie 11 proc. respondentów podkreśliło, że już wcześniej w ich miejscu pracy dbano o dobre praktyki w tym zakresie. Natomiast 8 proc. twierdzi, że w ich przedsiębiorstwach są obecnie większe możliwości w temacie równowagi między życiem prywatnym a pracą.
W tej sytuacji warto przypomnieć, co się zmieniło od 26 kwietnia.Bezpłatny urlop opiekuńczy. Do polskich przepisów zostało wprowadzone nowe rozwiązanie, czyli urlop opiekuńczy. Są to dodatkowe dni wolne dla rodziców, ale także dla opiekunów np. osób starszych. To pięć dni w roku kalendarzowym bezpłatnego urlopu udzielanego na wniosek pracownika, który musi zapewnić osobistą opiekę dziecku, ale też innemu członkowi rodziny, np. starszym rodzicom czy małżonkowi wymagającemu znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.
Zwolnienie od pracy w związku z siłą wyższą. Do tego doszły jeszcze dwa dni z powodu nagłych wypadków lub choroby, jednak w takim przypadku pracownik otrzyma połowę wynagrodzenia. Zwolnienie takie wynosiłoby w sumie 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym.
Dłuższa przerwa w pracy. Do czasu pracy są wliczane ponadto nowe dwie dodatkowe przerwy. Pracownik może skorzystać z drugiej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli jego dobowy wymiar pracy jest dłuższy niż 9 godzin pracy, a także z trzeciej, co najmniej 15-minutowej przerwy - przy ponad 16-godzinnym wymiarze czasu pracy.
Dłuższy urlop rodzicielski. Obecnie to 41 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka i 43 tygodnie w przypadku ciąży mnogiej. Można go wykorzystać maksymalnie w pięciu częściach do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Matka może np. wykorzystać od razu po urlopie macierzyńskim 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego, a ojciec dziecka będzie mógł wykorzystać swoje 9 tygodni, jeśli zajdzie taka potrzeba.
Dodatkowy urlop rodzicielski. Z kolei rodzice dzieci posiadających zaświadczenie o ciężkim upośledzeniu lub nieuleczalnej chorobie, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, mogą skorzystać z wydłużonego urlopu rodzicielskiego. Po zmianach wynosi on 65 lub 67 tygodni, czyli o 33 tygodnie dłużej niż obecnie. Z tej dodatkowej części mogą skorzystać także rodzice, którzy wcześniej mieli prawo do urlopu rodzicielskiego (począwszy od 2 sierpnia 2022 r.).
Od 2 sierpnia 2022 r. dodatkowe dziewięć tygodni płatnej opieki przysługuje nie tylko osobom korzystającym obecnie z urlopu rodzicielskiego, ale także tym, którym taki urlop przysługiwał wcześniej, począwszy od 2 sierpnia 2022 r. Do tej daty Polska powinna była wdrożyć unijną dyrektywę work-life balance, która wymusiła szerokie zmiany w Kodeksie pracy, w tym w uprawnieniach rodzicielskich. Polska nie przyjęła jednak tych przepisów na czas i część rodziców poczuła się pokrzywdzona.
Urlop ojcowski. Zmiany dotyczą także urlopów ojcowskich. Kiedyś dwutygodniowy urlop można było wykorzystać do 24. miesiąca życia dziecka. Po zmianach jest to możliwe do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia.
Elastyczny czas pracy dla rodziców. Zmiany przewidują też elastyczną organizację pracy m.in. dla rodziców dzieci do ośmiu lat. W przypadku nieuwzględnienia wniosku pracownika o skorzystanie z elastycznej organizacji pracy pracodawca będzie musiał pisemnie poinformować pracownika o przyczynie odmowy albo o innym możliwym terminie zastosowania elastycznej organizacji pracy. Dziś nie ma takiego obowiązku. Poza tym pracodawcy nie mogą bez zgody pracownika zlecać pracy w nocy, delegacji czy pracy w godzinach nadliczbowych pracownikom opiekującym się dzieckiem do 8. roku życia.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
