Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Bunkry w lesie na Stogach. Pozostałości baterii, która miała bronić portu

Marcin Dobrzyński
28 kwietnia 2024, godz. 09:00 
Opinie (75)
Główny Punkt Kierowania Ogniem byłej 25 Baterii Artylerii Stałej (25 BAS) na Stogach (1952-1977). Główny Punkt Kierowania Ogniem byłej 25 Baterii Artylerii Stałej (25 BAS) na Stogach (1952-1977).

Główny Punkt Kierowania Ogniem byłej 25 Baterii Artylerii Stałej (25 BAS) na Stogach (1952-1977).

Obraz z dzieciństwa. Lato 1987 roku. Spacerek z rodzicami po promenadzie nadmorskiej na StogachMapka, przy okazji plażowania. Kierujemy się w stronę Portu PółnocnegoMapka. Promenada to określenie na wyrost, zwykła droga między wydmą a lasem, najpierw z płyt typu "jumbo", a następnie przechodząca w leśną szeroką ścieżkę i dalej drogę.



Dookoła gęsty las, miejscami wybitnie sosnowy, ale generalnie mieszany. W pewnym momencie docieramy do jakichś opuszczonych, zarośniętych bunkrów. Najpierw pojedynczych, potem jakby szeregowych. Następnie wyłaniają się całkiem duże, z betonowymi schodami prowadzącymi na górę. Balustrady metalowe wycięto na złom, pozostały po nich tylko ślady.

Na dolnych kondygnacjach bunkrów stoi woda, nie można zobaczyć dolnych pomieszczeń. Na górze jakieś stanowisko po armacie, dużo mchu, a dookoła kłujące krzaki rokitnika.

Stanowisko ogniowe nr 3 - wyburzone w 2015 roku, opisane wyżej, w tyle pierwsza mniejsza wieża tzw. GPKO. Zdjęcie autora. Stanowisko ogniowe nr 3 - wyburzone w 2015 roku, opisane wyżej, w tyle pierwsza mniejsza wieża tzw. GPKO. Zdjęcie autora.

Stanowisko ogniowe nr 3 - wyburzone w 2015 roku, opisane wyżej, w tyle pierwsza mniejsza wieża tzw. GPKO. Zdjęcie autora.

Tata trzyma mnie za rękę, mówi, że trzeba uważać, bo są tam dziury, można tam wpaść. Dalej stoi jeszcze jakaś wieża, na którą można wejść z tatą. Wchodzimy! Na górze jest nawet stalowa kopuła. Widok na okolicę piękny. Dookoła tylko las, las....

Stanowisko ogniowe 11 BAS w Gdyni-Redłowie. Bardzo podobne armaty stały także na stanowiskach 25 BAS. Stanowisko ogniowe 11 BAS w Gdyni-Redłowie. Bardzo podobne armaty stały także na stanowiskach 25 BAS.

Stanowisko ogniowe 11 BAS w Gdyni-Redłowie. Bardzo podobne armaty stały także na stanowiskach 25 BAS.

Następnie za jakimś kolejnym lasem stoi druga wieżaMapka, o wiele masywniejsza, ale tata tłumaczy, że tam już nie wolno iść, to teren portu i tam wyganiają. Po latach dowiem się, że to wieża Zapasowego Punktu Kierowania Ogniem 25. Baterii Artylerii Stałej.

Wieża Zapasowego Punktu Kierowania Ogniem 25 BAS na Stogach


Zatrzymajmy się tutaj. Zacytujmy opis wieży ze strony Fotopolska.eu:

GPKO [błędna nazwa, powinno być ZPKO, od "zapasowy"] 25 BAS zbudowano na lewym skrzydle, w pobliżu koszar, w postaci 5-kondygnacyjnej wieży integralnie połączoną ze schronem dowodzenia. Grubość ścian schronu wynosiła 170 cm, a stropu - 130 cm. Ściany i strop wieży miały różne grubości: średnio od 50 do 30 cm. Na 5 kondygnacji zamontowano dalocelownik WBK-1, a piętro niżej dalmierz DM-4 o bazie optycznej 4 m. Schron i wieżę łączył przelotowy korytarz. W schronie umieszczono maszynownię, aparaturę filtrowentylacyjną i pomieszczenia socjalne załogi. Aby umożliwić transport wyposażenia wielkogabarytowego, zaprojektowano specjalne wyjście techniczne z maszynowni. Około 1956 r. dobudowano na szczycie wieży stację radaru artyleryjskiego Załp-B.
Samotna wieża ZPKO. Wycięty las dookoła. Zdjęcie autora. Samotna wieża ZPKO. Wycięty las dookoła. Zdjęcie autora.

Samotna wieża ZPKO. Wycięty las dookoła. Zdjęcie autora.

W lesie obok tej ogromnej wieży stoją wtedy jeszcze jakieś budynki parterowe, dookoła których jest woda i nie można tam wejść.

Opuszczone koszary, wyburzone w 2013 roku. Zdjęcie autora. Na pierwszym planie bunkier, element stanowisk obrony bezpośredniej baterii. Opuszczone koszary, wyburzone w 2013 roku. Zdjęcie autora. Na pierwszym planie bunkier, element stanowisk obrony bezpośredniej baterii.

Opuszczone koszary, wyburzone w 2013 roku. Zdjęcie autora. Na pierwszym planie bunkier, element stanowisk obrony bezpośredniej baterii.

Dowiaduję się jeszcze, że gdy tata poznał mamę, spacerowali także nieraz po tym lesie. Było to wiele lat wcześniej. Wtedy bunkrów pilnował jeszcze wartownik, który z daleka wydawał rozkaz, aby odejść i zmienić trasę przechadzki.

Ludzie ze Stogów opowiadali, że tam była baza wojska, tajne rakiety, ale wojsko się wycofało, bo zaczęło im wodą zalewać koszary.

Przez kolejne lata przyroda obrasta części baterii oraz inne bunkry w tym lesie. Zawsze było ich tu bardzo dużo, z różnych epok. Najstarszy zachowany pochodzi z 1911 r, jest o jeden rok starszy od słynnego liniowca "Titanic".

W latach 90. XX wieku w lesie rozpoczyna się kolejna po Porcie Północnym inwestycja. Powstaje tzw. terminal paszowy, zostają wyburzone dwa stanowiska ogniowe 25 BAS i pomniejsze obiekty jeszcze sprzed I wojny światowej. Jednak terminal ostatecznie nie powstaje, a niedokończone silosy oraz inne obiekty stoją na skraju lasu do dzisiaj.

W lesie widać działalność złomiarzy, którzy wykopują masowo ciągnące się kilometrami kable telefoniczne z dawnych czasów, służące do komunikacji między obiektami. Czysta miedź w otulinie, zawsze w cenie.

Następnie w 2006 r. rozpoczyna się potężna inwestycja - terminal kontenerowy. Niestety budowa porywa za sobą na zawsze część starych bunkrów, także z powodu wytyczenia nowej drogi - ulicy Kontenerowej.

Rozbiórka części starej pruskiej Baterii Zatokowej w 2006 r. z powodu budowy ul. Kontenerowej. Zdjęcie z domeny publicznej. Rozbiórka części starej pruskiej Baterii Zatokowej w 2006 r. z powodu budowy ul. Kontenerowej. Zdjęcie z domeny publicznej.

Rozbiórka części starej pruskiej Baterii Zatokowej w 2006 r. z powodu budowy ul. Kontenerowej. Zdjęcie z domeny publicznej.

Kolejne bunkry są rozbierane systematycznie. Portal Trojmiasto.pl podejmował ten temat wielokrotnie np. w artykule Czy schrony uchronią się przed terminalem?

W 2015 r. ginie resztka pruskiej Baterii Zatokowej (obiekty wykorzystała 25 BAS na magazyny amunicji), a także większość obiektów 25 BAS. Bezpieczne pozostają do dzisiaj trzy obiekty dawnej baterii, wpisane do rejestru zabytków. One stoją dumnie. Zaliczają się do nich dwie wieże oraz obiekt elektrowni.

Wejście do budynku elektrowni 25 BAS. Zdjęcie autora. Wejście do budynku elektrowni 25 BAS. Zdjęcie autora.

Wejście do budynku elektrowni 25 BAS. Zdjęcie autora.

Wydaje się, że są to zupełnie przypadkowe wpisy. Stojące obok tzw. pruskie fortyfikacje, o wiele starsze, nie podlegają żadnej ochronie do dzisiaj. Z wyjątkiem dwóch, w których zasiedlono kolonię nietoperzy. Jednak to ochrona poza "Ustawą o ochronie zabytków".

W rejonie za sprawą społeczników z PTTK powstał "Szlak Nadmorskich Fortyfikacji Gdańska" opisany w innym artykule na Trojmiasto.pl sprzed lat.

Przykładowy słup informacyjny na szlaku. Zdjęcie autora. Przykładowy słup informacyjny na szlaku. Zdjęcie autora.

Przykładowy słup informacyjny na szlaku. Zdjęcie autora.

W 2013 r. podjąłem się społecznie opieki nad m.in. wszystkimi bunkrami w pasie nadmorskim w rejonie Stogi - Górki Zachodnie. Udało się oczyścić je z zalegających śmieci i odnowić elewację części z nich. Nadal regularnie staram się doglądać tych obiektów.

Dzięki pomocy terminalu (obecnie funkcjonującego pod nazwą Baltic Hub) udało się postawić w tym rejonie dwie tablice informacyjne m.in. o obiektach 25 BAS. Jedna stoi na skwerku przed wejściem głównym na plażę Gdańsk-Stogi, a druga przed wejściem na plażę w Górkach Zachodnich.

Fortyfikacje 25 BAS opisane na dwóch ustawionych w rejonie tablicach informacyjnych. Zdjęcie autora. Fortyfikacje 25 BAS opisane na dwóch ustawionych w rejonie tablicach informacyjnych. Zdjęcie autora.

Fortyfikacje 25 BAS opisane na dwóch ustawionych w rejonie tablicach informacyjnych. Zdjęcie autora.

Udało się ustalić, iż dokumenty (być może i zdjęcia) pochodzące z 25 BAS posiada w swoich zbiorach Archiwum Wojskowe w Toruniu, w podległej jednostce w Gdyni. Na chwilę obecną nie udało mi się do nich jeszcze zajrzeć.

Kilkanaście lat temu, na nieistniejącym już dziś portalu społecznościowym "Nasza Klasa", był profil "Koledzy z wojska". Udało mi się dzięki niemu dotrzeć do jednego z byłych żołnierzy, który służył w baterii na Stogach w połowie lat 60. XX wieku. Opowiadał mi, iż wzdłuż opisanych wyżej bunkrów funkcjonowało coś w rodzaju kolejki wąskotorowej, do transportu amunicji z magazynów w pomieszczeniach byłej pruskiej Baterii Zatokowej. Jej siłą napędową mieli być żołnierze.

Teren był ogrodzony drutem kolczastym, z całodobowym dozorem wartowników.

Co ciekawe, bateria posiadała także dwie wieże tzw. punkty obserwacji bocznej - prawy zlokalizowany w lesie na Górkach Zachodnich oraz lewy przy wjeździe na teren Westerplatte. Obiekty istnieją nadal.

Prawy punkt w lesie na Górkach Zachodnich. Zdjęcie autora. Prawy punkt w lesie na Górkach Zachodnich. Zdjęcie autora.

Prawy punkt w lesie na Górkach Zachodnich. Zdjęcie autora.

Bateria od strony lądu oraz morza posiadała także cały system umocnień przeciwdesantowych oraz przeciwdywersyjnych. Obawiano się ataku oddziałów dywersyjnych wojsk NATO (obecnie nazwalibyśmy je wojskami specjalnymi). W tym celu zbudowano liczne transzeje betonowe, punkty oporu, zapory. W części wykorzystano fragmenty poniemieckich umocnień lub ich elementy, np. betonowe kopuły. Całość systemu nazwano Batalionowym Rejonem Umocnionym (BRU) i osadzano całodobowo kilkoma żołnierzami, szczególnie w początkowym okresie istnienia umocnień.

Obiekt strzelecki dla karabinu maszynowego BRU w lesie na Stogach. Zdjęcie autora. Obiekt strzelecki dla karabinu maszynowego BRU w lesie na Stogach. Zdjęcie autora.

Obiekt strzelecki dla karabinu maszynowego BRU w lesie na Stogach. Zdjęcie autora.

Historia 25. Baterii Artylerii Stałej w Gdańsku-Stogach nadal trwa. Pomimo wyburzenia większości obiektów nadal pozostały w terenie jej widoczne ślady. Pragnę nadmienić, iż dostęp do dwóch opisanych wież, a także obiektu elektrowni jest utrudniony z uwagi na ich umiejscowienie na chronionym terenie portowym. Wejście na ten obszar wymaga zgody Zarządu Morskiego Portu w Gdańsku.

Zachęcam do zwiedzania.

25. Bateria Artylerii Stałej na Stogach

Jej budowę Sztab Generalny LWP zatwierdził 7 stycznia 1952 r. Przydzielono jej zadania bezpośredniej obrony portu w Gdańsku oraz obrony wschodnich akwenów Zatoki Gdańskiej. Od 6 lipca 1955 r. 25. BAS wchodził w skład 32. Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej. Początkowo służbę pełniło tam 150 żołnierzy.

Stopniowo zmieniały się przydziały jednostki, malała też liczba żołnierzy służących w 25. BAS-ie. W 1977 r. wojsko ostatecznie wycofało się ze Stogów, jednostkę rozformowano.
Marcin Dobrzyński

Zobacz także

Więcej w kategorii Fakty i Opinie

Opinie (75) 5 zablokowanych

  • 2024-04-28 09:40

    Opinia wyróżniona

    Świetny artykuł - dziekuję! (4)

    Jest koło nas tyle ciekawostek, a większość przechodzi koło nich i nawet ich nie zauważa...

    2 miesiące

    • 145 3

    • 2024-04-29 22:18

      A czego się po słoikach spodziewać?

      2 miesiące

      • 0 1

    • 2024-04-28 11:11

      Szkoda iż tego tak mało jak na lekarstwo (2)

      w dzisiejszej dobie wojny za drzwiami.

      2 miesiące

      • 9 2

      • 2024-04-28 16:20

        Jakiej wojny ?

        Wojnę mają twoi bracia nie my !!!

        2 miesiące

        • 1 4

      • 2024-04-28 11:35

        Takie drzewo zajmuje tyle miejsca co samochód albo dwa.

        A jak wiadomo, parkingi mają w Trójmieście najwyższy priorytet.

        2 miesiące

        • 4 6

  • 2024-04-28 09:20

    Opinia wyróżniona

    (5)

    Chciałbym pomóc w sprzątaniu tych bunkrów ze śmieci, których jest tam od groma, gdzie w razie czego można się zgłosić i kiedy będzie organizowana taka akcja?

    2 miesiące

    • 65 7

    • 2024-04-28 17:27

      Obecnie istniejące obiekty są zamknięte i / lub posprzątane :)

      2 miesiące

      • 4 0

    • 2024-04-28 14:46

      (1)

      Czekamy na incjatywe Kacperkai jego druzyny. Wielki spolecznik i uczciwy czlowiek.

      2 miesiące

      • 7 13

      • 2024-04-28 16:08

        Raczej karierowicz

        Ja nie wieże w ludzi z partii ,chyba że konfa ,jeszcze niebyli u władzy i nie są w samorządach zabetonowani.

        2 miesiące

        • 3 14

    • 2024-04-28 10:20

      (1)

      Spontan w miarę wolnej godzinki. Kazdy znajdzie jakieś śmieci dla siebie :)

      Ponury

      2 miesiące

      • 10 1

      • 2024-04-28 17:41

        To powinien być nie spontan ale obowiązek.

        Każdego w urzędzie co i tak nic nie robi.chodzi mi o większe stołki jak Oleszek ,Dulkiewicz i reszta tej bandy co nic nie robi.

        2 miesiące

        • 5 1

  • 2024-04-28 09:20

    Opinia wyróżniona

    Takich artykułów potrzeba! (4)

    Wspaniale się czyta - jedynie szkoda że jak zwykle miasto promuje wiele głupich rzeczy, daje kasę na seriale, a o takich ciekawych obiektach dowiadujemy się dzięki społecznikowi.

    2 miesiące

    • 156 4

    • 2024-04-28 16:11

      Dają kasę na inne bzdury

      Jak organizacje poza rządowe LG czy inne tam idą miliony z naszych podatków ,dość z tymi fundacjami.

      2 miesiące

      • 9 0

    • 2024-04-28 11:11

      Zgadzam sie

      Dzieki czlowieku,ze jestes.Tacy jak Ty tworza cos wartosciowego w tym miescie.

      2 miesiące

      • 20 0

    • 2024-04-28 10:44

      Gdansk ma pikna Polska historie i (1)

      Jej sie trzymajmy teraz i nastepne milenia.

      R5

      2 miesiące

      • 6 1

      • 2024-04-28 16:24

        Nie do końca piękną.

        Wystarczy spojrzeć na katownie.w Gdańsku czy posterunki UB gdzie ludzi katowali.

        2 miesiące

        • 6 1

Wszystkie opinie

  • 2024-04-28 09:06

    Bunkrów nie ma. (1)

    Ale też jest za....ście

    chomikos

    2 miesiące

    • 24 4

    • 2024-04-28 09:17

      Krytyka svena jest usuwana z portalu

      2 miesiące

      • 8 2

  • 2024-04-28 09:20

    Opinia wyróżniona

    (5)

    Chciałbym pomóc w sprzątaniu tych bunkrów ze śmieci, których jest tam od groma, gdzie w razie czego można się zgłosić i kiedy będzie organizowana taka akcja?

    2 miesiące

    • 65 7

    • 2024-04-28 10:20

      (1)

      Spontan w miarę wolnej godzinki. Kazdy znajdzie jakieś śmieci dla siebie :)

      Ponury

      2 miesiące

      • 10 1

      • 2024-04-28 17:41

        To powinien być nie spontan ale obowiązek.

        Każdego w urzędzie co i tak nic nie robi.chodzi mi o większe stołki jak Oleszek ,Dulkiewicz i reszta tej bandy co nic nie robi.

        2 miesiące

        • 5 1

    • 2024-04-28 14:46

      (1)

      Czekamy na incjatywe Kacperkai jego druzyny. Wielki spolecznik i uczciwy czlowiek.

      2 miesiące

      • 7 13

      • 2024-04-28 16:08

        Raczej karierowicz

        Ja nie wieże w ludzi z partii ,chyba że konfa ,jeszcze niebyli u władzy i nie są w samorządach zabetonowani.

        2 miesiące

        • 3 14

    • 2024-04-28 17:27

      Obecnie istniejące obiekty są zamknięte i / lub posprzątane :)

      2 miesiące

      • 4 0

  • 2024-04-28 09:20

    Opinia wyróżniona

    Takich artykułów potrzeba! (4)

    Wspaniale się czyta - jedynie szkoda że jak zwykle miasto promuje wiele głupich rzeczy, daje kasę na seriale, a o takich ciekawych obiektach dowiadujemy się dzięki społecznikowi.

    2 miesiące

    • 156 4

    • 2024-04-28 10:44

      Gdansk ma pikna Polska historie i (1)

      Jej sie trzymajmy teraz i nastepne milenia.

      R5

      2 miesiące

      • 6 1

      • 2024-04-28 16:24

        Nie do końca piękną.

        Wystarczy spojrzeć na katownie.w Gdańsku czy posterunki UB gdzie ludzi katowali.

        2 miesiące

        • 6 1

    • 2024-04-28 11:11

      Zgadzam sie

      Dzieki czlowieku,ze jestes.Tacy jak Ty tworza cos wartosciowego w tym miescie.

      2 miesiące

      • 20 0

    • 2024-04-28 16:11

      Dają kasę na inne bzdury

      Jak organizacje poza rządowe LG czy inne tam idą miliony z naszych podatków ,dość z tymi fundacjami.

      2 miesiące

      • 9 0

  • 2024-04-28 09:38

    No, Marcin, szacunek!

    jaca_placa

    2 miesiące

    • 15 2

  • 2024-04-28 09:40

    Opinia wyróżniona

    Świetny artykuł - dziekuję! (4)

    Jest koło nas tyle ciekawostek, a większość przechodzi koło nich i nawet ich nie zauważa...

    2 miesiące

    • 145 3

    • 2024-04-28 11:11

      Szkoda iż tego tak mało jak na lekarstwo (2)

      w dzisiejszej dobie wojny za drzwiami.

      2 miesiące

      • 9 2

      • 2024-04-28 11:35

        Takie drzewo zajmuje tyle miejsca co samochód albo dwa.

        A jak wiadomo, parkingi mają w Trójmieście najwyższy priorytet.

        2 miesiące

        • 4 6

      • 2024-04-28 16:20

        Jakiej wojny ?

        Wojnę mają twoi bracia nie my !!!

        2 miesiące

        • 1 4

    • 2024-04-29 22:18

      A czego się po słoikach spodziewać?

      2 miesiące

      • 0 1

  • 2024-04-28 09:48

    Podobno ten po tych lasach latają faceci z ptakami na wierzchu (1)

    2 miesiące

    • 6 6

    • 2024-04-28 10:01

      I kobiety też bo w połowie plaży jest ...gola plaza

      Boss

      2 miesiące

      • 6 0

  • 2024-04-28 09:51

    Tyle wspomnień z dziecinstwa (3)

    Cud , że nikt nie spadł z kręconej kopuły, bo jako nastolatkowie robiliśmy zakłady, kto dłużej wytrzyma na jej krawędzi- podczas , gdy reszta obracała kopule jak najszybciej. I ten wielki czarny bunkier , pomiędzy wieżami...

    2 miesiące

    • 16 1

    • 2024-04-28 10:21

      Tak samo robiliśmy za g*wniarza

      2 miesiące

      • 1 0

    • 2024-04-28 11:11

      Ten czarny bunkier

      To pewnie schron załogi ogólnie pierwszy raz w tym miejscu byłem w2009

      Kierowca nocny gait

      2 miesiące

      • 1 0

    • 2024-04-28 14:25

      Podpinam się, raz straciłem równowagę, i chyba bóg mnie przytrzymał.

      Ak47

      2 miesiące

      • 2 0

  • 2024-04-28 10:15

    Bunkry

    Trochę za mało oznaczone.

    2 miesiące

    • 4 0

  • 2024-04-28 10:21

    Jeszcze się przydadzą

    Prawie trzydzieści bunkrów (jedno osobowe stanowiska strzeleckie) było zgromadzone na działce przy plaży tuż za Jelitkowem pod koniec lat 90 tych

    2 miesiące

    • 8 0

  • 2024-04-28 10:23

    Bunkry sa swietne, zal tylko, ze nikt nie chcial napasc

    W jednym z tych bunkrow zgwalcono studentke pedagogiki, ktora nierozwaznie wybrala sie samotnie na nadmorski spacer. "Wieczor Wybrzeza" o tym pisal w rubryce Wstac sad idzie.podajac nazwiska lotrow (nie to co dzisiaj".

    2 miesiące

    • 13 2

1
2
3
4

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (3242)

Najczęściej komentowane

Energa Wybrzeże Gdańsk - #OrzechowaOsada Poznań 41:49. Zbyt późny zryw gdańszczan

Wybrzeże przegrało mecz "o życie" LIVE!

Energa Wybrzeże Gdańsk. Dlaczego nie było ZZ-tki za Klindta? Menedżer tłumaczy

Jóźwiak o braku ZZ-tki za Klindta

więcej

Najczęściej czytane