- 1 50 lat pracuje w jednym zakładzie (92 opinie)
- 2 700 stoisk i 1 mln gości w Gdańsku (172 opinie)
- 3 Twórca Amber Gold pisze list do dziennikarzy (177 opinii)
- 4 Woda w zatoce bezpieczna. Można się kąpać (129 opinii)
- 5 Pierwsza maszynistka SKM w XXI wieku (195 opinii)
- 6 Sześciu poszukiwanych wpadło w dwa dni (77 opinii)
Gdzie leczyli się przedwojenni gdańszczanie
Prawie 109 lat temu oddano do użytku Szpital Miejski - jedną z najważniejszych inwestycji zrealizowanych w Gdańsku przed I wojną światową. W krótkim czasie stał się on największą placówką leczniczą w regionie
Pod koniec XIX wieku liczba ludności Gdańska gwałtownie wzrosła, z ok. 90 tys. w 1871, przez ok. 125 tys. w 1895, do ok. 170 tys. w 1910 roku.
Nie towarzyszyła temu równie szybka rozbudowa zaplecza medycznego. Działające wówczas placówki przy Weidengasse (dziś ul. Łąkowa) i Neugarten (dziś ul. Nowe Ogrody) oraz szpital przy Bramie Oliwskiej były za małe, a do tego nie spełniały nowoczesnych standardów.
Pewną poprawę warunków przyniosło oddanie w 1887 roku nowoczesnego szpitala chirurgicznego na Sandgrube (dziś siedziba Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych przy ul. ks. Franciszka Rogaczewskiego), ale nawet on nie był w stanie zaspokoić rosnących potrzeb.
W październiku 1899 roku władze Gdańska podjęły więc decyzję o wzniesieniu od podstaw dużego kompleksu szpitalnego. Dwa lata później na miejsce budowy wybrano niezabudowany teren leżący na zachód od Wielkiej Alei, w połowie drogi między historycznym Śródmieściem, a dynamicznie rozwijającym się Wrzeszczem, co miało ułatwić komunikację z obu tych kierunków.
Co równie istotne: zlokalizowanie w mało zurbanizowanej części miasta dawało możliwość późniejszej rozbudowy kompleksu.
Gmachy, pawilony i ziemne tarasy
Kompleks szpitalny zaprojektował miejski architekt Karl Franz Fehlhaber (1854-1937). Stworzył on jednolite, doskonale zaplanowane założenie, harmonijne pod względem układu i estetyki, wykorzystujące zalety zarówno wielopiętrowych, kompaktowych budynków korytarzowych, jak i systemu pawilonowego, popularnego w Niemczech od drugiej połowy XIX wieku do końca pierwszej wojny światowej.
Prace budowlane ruszyły jesienią 1908 roku. Wykorzystując pnący się w górę teren, utworzono ziemne tarasy, które rozdzielały poszczególne grupy budynków. Kompleks szpitalny obejmował łącznie 26 obiektów, z czego 16 budynków przeznaczono dla pacjentów, a pozostałych 10 pawilonów pełnić miało funkcje zabiegowe, mieszkalne, gospodarcze i administracyjne.
Od strony Delbrückallee (dziś ul. Marii Skłodowskiej-Curie) stanął reprezentacyjny budynek administracji, dwa budynki mieszkalne dla ordynatorów oraz budynek mieszkalny dla urzędników.
W głębi działki zaś postawiono: budynek oddziału chirurgicznego, budynek sal operacyjnych, budynek chirurgii septycznej, izolatki dla chorych na dyfteryt z własną salą operacyjną, budynek oddziału wewnętrznego, budynek oddziału pediatrycznego, baraki oddziału obserwacyjnego, baraki dla chorych zakaźnie, baraki dla chorych na gruźlicę, trzy domy dla chorych psychicznie, budynek łaźni połączony z zakładem rentgenodiagnostyki oraz budynki pomocnicze (kostnica, kuchnia, kotłownia, wieża ciśnień).
Łączny koszt budowy kompleksu wyniósł ponad 5,3 miliona ówczesnych marek.
Lancet nad Motławą, czyli historia chirurgii w Gdańsku
Od szpitala do akademii medycznej
Szpital Miejski we Wrzeszczu (Städtisches Krankenhaus Danzig-Langfuhr) uroczyście otwarto 19 kwietnia 1911 roku. Placówka mogła przyjąć 818 pacjentów. Jej kierownikami zostali dr Artur Barth (oddział chirurgiczny, 264 miejsca) i dr Adolf Wallenberg (oddział medyczny, 492 miejsca).
Nowy szpital otrzymał nowoczesne i bogate jak na tamte czasy wyposażenie: toalety na każdym piętrze, system kanałów wentylacyjnych, elektryczne wentylatory, oświetlenie gazowe i elektryczne, linoleum, płytki ceramiczne.
Chorych segregowano według zamożności, dodatkowo stosowano podział na pacjentów z Gdańska i spoza miasta.
W okresie międzywojennym szpital przyjmował między 8 a 10,5 tysiąca pacjentów rocznie. Kompleks podlegał licznym przebudowom, m.in. poszerzono oddział dla pacjentów chorych wenerycznie i dermatologicznie, dobudowano dwa pawilony dla pacjentów, dom mieszkalny dla lekarzy, postawiono budynek instytutu rentgenowskiego, nowy gmach oddziału dziecięcego oraz nowy budynek oddziału wewnętrznego.
W związku ze zmieniającymi się potrzebami i spadkiem zachorowalności na niektóre choroby, kilka istniejących obiektów zaczęło pełnić nowe funkcje.
W 1935 roku na bazie Szpitala Miejskiego utworzono Państwową Akademię Medycyny Praktycznej (Staatliche Akademie für Praktische Medizin), którą w 1940 roku przemianowano na Akademię Medyczną w Gdańsku (Medizinische Akademie in Danzig).
Po wybuchu II wojny światowej nazistowskie władze miasta snuły dalekosiężne plany rozbudowy kompleksu. Ostatecznie w latach wojny na tyłach szpitala wzniesiono tymczasowe baraki dla robotników przymusowych, prowizoryczne pawilony na potrzeby uczelni oraz istniejący do dziś system schronów.
Po bezplanowej rozbudowie - częściowa renowacja
Po zdobyciu Gdańska przez Armię Czerwoną, praktycznie niezniszczony kompleks szpitalny przejęli Polacy, którzy na jego bazie 8 października 1945 roku utworzyli Akademię Lekarską w Gdańsku (w 1950 przemianowaną na Akademię Medyczną w Gdańsku, od 2009 Gdański Uniwersytet Medyczny).
Od tamtego czasu, w związku z intensywną specjalizacją poszczególnych gałęzi medycyny, kompleks szpitala był wielokrotnie modernizowany. Remonty obiektów i przebudowy prowadzono bez spójnego planu, przez co zespół szybko zatracił spójność architektoniczną.
Największe zmiany przyniosły jednak ostatnie inwestycje, tj. budowa Centrum Medycyny Inwazyjnej (oddanego w 2012) oraz Centrum Medycyny Nieinwazyjnej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego GUMed (2018).
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne z lotu ptaka
Przygotowując teren pod ich budowę wyburzono szereg zabudowań oryginalnego kompleksu oraz obiektów wzniesionych później. Na szczęście pozostałe obiekty, w tym dawne pawilony salowe, blok operacyjny oraz budynek administracyjny zostały gruntownie wyremontowane, dzięki czemu wciąż możemy dostrzec ślady dawnej świetności kompleksu.
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne - przewodnik
Korzystałem z artykułu Aurelii Bladowskiej pt. Architektura Szpitala Miejskiego w Gdańsku Wrzeszczu, opublikowanego w Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (tom 15, 2016, ss. 99-127), życzliwie udostępnionego mi przez autorkę.
O autorze
Jarosław Wasielewski
badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.
Miejsca
Opinie (81) ponad 10 zablokowanych
-
2020-01-19 13:35
szpital
Pierwsze moje zetnienie z tym terenem było w latach 1944 z uchem. Przypominam sobie do gabinetu musiałam sama wejśc bez mamy,ile było płaczu.Moje rodzeństwo było tam dłużej bo ze szkarlatyną siostra w pomieszczeniu po łazience sama ale pomino płaczu była zadowolona bo tam magazynowali zabawki i odwiedzał ja brat który był w baraku dla zakażnych.Brat mój pomagał siostrom w czasie alarmu przeprowadzić dzieci do schronu.
- 13 1
-
2020-01-19 14:42
A co slychac u doktora koperty? tzn listonosza chyba?
- 8 6
-
2020-01-19 14:48
Budynek ktory pokazują (2)
Z filarami i napisem " Gdański uniwersytet medyczny" nie jest "głównym budynkiem uniwersyteckiego centrum klinicznego" . To budynek uczelni, ze szpitalem nie ma nic wspólnego. Nie wprowadzajcie ludzi w błąd
- 8 8
-
2020-01-19 17:09
Mylisz się bardzo. Bardzo mało wiesz.
Właścicielem szpitala UCK jest Gdański Uniwersytet Medyczny. Dyrektor UCK jest podwładnym rektora Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego...
- 3 0
-
2020-01-19 19:08
może nie jest budynkiem głównym, ale należy do UCK, mieści się w nim centrum medycyny rodzinnej
- 1 0
-
2020-01-19 17:22
Bardzo dobry artykuł. Brawo.
Panie Jarosławie napisał pan wspaniały artykuł. Mam dla pana wyzwanie. W pięknym budynku na ulicy Curie- Skłodowskiej 3a stoi budynek. Od 1946 to siedziba Rektoratu GUMED.
Powstał w 1906 roku. Wiem, że w czasach WMG był siedzibą Komisariatu Generalnego RP w WMG.
Ale nie wiem co było wcześniej i później.- 6 3
-
2020-01-19 18:43
(1)
Przedwojenni Gdańszczanie, czyli głównie Niemcy...
- 7 5
-
2020-01-19 19:09
Ojej, to straszne.
- 0 2
-
2020-01-20 06:07
Kilka z tych pokazanych budynków nie ma już nic wspólnego ze szpitalem
Pojawiły się też nowe, ciężko przeoczyć.
- 2 2
-
2020-01-20 10:07
Gdzie leczyli się przedwojenni gdańszczanie?
- w psychiatryku- 0 4
-
2021-03-29 05:45
Leczenie pacjentów w Szpitalu Miejskim we Wrzeszczu
Szanowni Państwo,
gwoli prawdy pozwalam sobie dodać, że w okresie Wolnego Miasta Gdańska w Szpitalu Miejskim
we Wrzeszczu leczono bez problemu i dobrze Niemców, Polaków, Zydów i każdego innego, kto był
ubezpieczony lub płacił sam. Okres II wojny światowej to inny rozdział - niemieccy lekarze mieli jednak obowiązek leczenia także ciężej chorych Polaków i wystawiania im zwolnień z pracy
Pozdrawiam - były Gdańszczanin, emeryt w RFN (nadal czekam na szczepionkę, bo jej tam za mało).- 0 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.