- 1 Rowerzyści: nie dzwońcie na pieszych (262 opinie)
- 2 Dostał 5 mandatów naraz (70 opinii)
- 3 Były senator PiS trafił do więzienia (323 opinie)
- 4 Dworzec PKS w Gdańsku: co dalej? (204 opinie)
- 5 Winda, która wygląda jak kapliczka (50 opinii)
- 6 Rusza wyczekiwana inwestycja na Witominie (66 opinii)
Historia jednego zdjęcia. Co łączy słynnego kapra i zapomniany majątek?
W 1929 r. wykonano serię zdjęć lotniczych Wolnego Miasta Gdańska. Są one dobrze znane, część z nich opublikowano nawet w albumie. Warto jednak do tych ujęć wracać, bo diabeł tkwi w szczegółach. Tak jak na opisywanej fotografii prezentującej okolice obecnej ul. Marynarki Polskiej.
Fotografia przedstawi okolicę między dzisiejszymi Młyniskami a Dolnym Wrzeszczem, nieco na północ od obecnego węzła Kliniczna. Doskonale jest widoczna jasna smuga dzisiejszej ul. Marynarki Polskiej, a więc głównej drogi do Nowego Portu - w okresie międzywojennym Paul-Benecke-Weg. Ulica swoją nazwę zawdzięczała słynnemu gdańskiemu kaprowi, za którego sprawą do Gdańska trafił drogocenny obraz Hansa Memlinga "Sąd Ostateczny". Przebudowana została w 1929 r., choć powstała kilka lat wcześniej.
Ponad 500 lat temu Gdańsk zdobył "Sąd Ostateczny"
Zawłaszczony patron ulicy
Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że trasa do Nowego Portu "ukradła" nazwę innej, już istniejącej uliczce Dolnego Wrzeszcza. Odpowiadała ona fragmentowi obecnej ul. Żywieckiej i to właśnie ona nosiła miano Paula Beneckego (Pawła Benekego).
Z powodu jednak wytyczenia nowej, kluczowej drogi do Nowego Portu władze gdańskie postanowiły nadać jej odpowiedniej rangi nazwę. Na początku czerwca 1926 r. dotychczasowa Paul-Benecke-Weg została więc przemianowana na Wolfsweg (ul. Wilczą, na zasadzie nawiązania do nieodległej Bärenweg, czyli Niedźwiedziej - obecnej ul. Adama Mickiewicza), a Paul Benecke zaczął patronować trasie, która w 1945 r. stała się ul. Marynarki Polskiej.
Zielony Trójkąt miał być Kącikiem
Powróćmy do omawianego zdjęcia. Po lewej od ul. Marynarki Polskiej widać fragment jednego z najbardziej charakterystycznych osiedli międzywojennego Gdańska - Zielonego Trójkąta. Tu, w przeciwieństwie do wspomnianych wcześniej ulic, nazwa osiedla przetrwała do naszych czasów (choć były zakusy, by nazwać je... Kącikiem!).
Było to pierwsze tak spójne i nowe założenie urbanistyczne, które zostało oddane do użytku już w okresie Wolnego Miasta właśnie (dokładnie 26 września 1921 r.) Osiedle powstało według projektu profesora Ottona Kloeppela. Powstało łącznie 30 bliźniaczych domów, do których przylegały relatywnie duże ogrody. Część z liczących ponad 100 lat "bliźniaków" można i dziś odszukać między młodszymi od nich o ponad pół wieku blokami.
Otto Kloeppel nie lubił "nowomodnej" architektury. Jaki Gdańsk chciał budować?
Dwór Młyniska przetrwał do dziś
W górnej części fotografii, ukryty w zieleni, znajduje się Dwór Młyniska. Stoi szczęśliwie do dziś, obecnie siedzibę w nim ma zarząd Elektrociepłowni Wybrzeże. W momencie, kiedy wykonano zdjęcie lotnicze, w jego wnętrzach mieścił się konwikt Pallotynów - jedynego zakonu męskiego, jaki został sprowadzony do Wolnego Miasta. Kilka lat później przenieśli oni swoją siedzibę na dzisiejsze Aniołki.
Dwór Młyniska na Zielonym Trójkącie
Fabryka zapałek działała sto lat
Poniżej na zdjęciu widać niewielki budynek fabryki zapałek. Powstała ona najpóźniej w 1879 r. Po krótkiej przerwie ponownie uruchomiona w grudniu 1945 r., działała do 1986 r. Do początku lat 50. była jedną z sześciu fabryk Polskiego Monopolu Zapałczanego w całym kraju. Dziś w tym miejscu stoi sklep sieci Lidl.
Zebrał ponad 20 tys. etykiet zapałczanych
Zapomniany majątek Rejerowo
Na końcu zostawiłem odpowiedź, czym jest ów tajemniczy majątek, zasygnalizowany w tytule niniejszego artykułu. Rejerowo (niem. Reihershof, choć wersji zapisu było kilka) to dawny majątek wydzielony z dóbr Młynisk w 1740 r. Był on zlokalizowany mniej więcej w połowie drogi między Młyniskami a traktem łączącym Gdańsk z Oliwą.
Niewiele o nim wiadomo. Nie jest znane żadne wyobrażenie, jak dokładnie wyglądał dwór ani jego najbliższa okolica (ogród) w XVIII w. czy XIX w. Podobnie mało można powiedzieć o jego kolejnych właścicielach.
Słynne przedsiębiorstwo rodziny Schnibbe
W przeciwieństwie do Młynisk, które znalazły się w obrębie Gdańska dopiero w 1914 r., Rejerowo zostało włączone w granice miasta już w 1877 r. Teren majątku został administracyjnie zaliczony do Wrzeszcza, a dwór przypisany do adresu Schellmühler Weg 3-7 (obecnie rejon ul. Okrąg).
Od ostatniego właściciela Rejerowo zakupił Schnibbe (nie wiadomo tylko który: czy Georg Rudolf, czy może już jego syn, Georg Wilhelm).
Tak czy owak to właśnie ten drugi założył i przez wiele lat prowadził na terenie dawnego Rejerowa znaną w okolicy szkółkę drzew ozdobnych i ogrodnictwo.
Obaj panowie zresztą dali się poznać jako miłośnicy ogrodów i społeczni aktywiści. Georg Rudolf był wieloletnim przewodniczącym Towarzystwa Budowy Ogrodów, a jego syn był dyplomowanym ogrodnikiem.
Ślad Rejerowa na zdjęciu lotniczym
Wspomniana zarówno fabryka zapałek, jak i późniejsze o kilka dekad osiedle Zielony Trójkąt powstały na terenach dawnego Rejerowa. W latach 20. XX w. praktycznie zatarły się wszelkie ślady po tajemniczym Rejerowie, jeśli nie liczyć... samego dworku. Wszystko wskazuje na to, że na tytułowym zdjęciu - bodaj jedyny raz, właśnie w 1929 r. - uwieczniono dawny dwór zapomnianego Rejerowa.
O autorze
Jan Daniluk
- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).
Opinie (147) ponad 10 zablokowanych
-
2023-05-08 11:26
Do pallotynow konwikta przemykala sie podwikta.
- 1 0
-
2023-05-08 11:41
Byłoby ciekawiej (1)
móc porównać miejsca pokazane na zdjęciach z obecną infrastrukturą miasta .
- 1 0
-
2023-05-09 08:11
Ale po co. Niemcy nie robia takich porownan jak
Wygladal buchenwald a jak teraz.
- 0 0
-
2023-05-08 14:00
Dwór Młyńska jest wyjątkowy, również wewnątrz:)
- 1 0
-
2023-05-08 22:08
Instytut Herdera jak już.
- 0 0
-
2023-05-08 22:15
Nie ma nic wspomniane o największym budynku na tym zdjęciu, wydaje się, że jest to dzisiejszy NFZ.
- 2 0
-
2023-05-09 00:52
morgn post 41' to trojmiato pl. - coz powiedzieec moze jak Rosjanie beda blizej to
zmieni retoryke bo klapie dziobem ten wielbiciel epizodu niemieckiego ze, nie mozna czytac tego g.
- 2 0
-
2023-05-09 07:04
Dwór - ZUS?
Co to był za budynek, w którym dzisiaj mieści się ZUS? Wygląda jak jakiś naprawdę duży dwór.
- 0 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.