Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Historia jednego zdjęcia: Pierwszy asfalt na Wielkiej Alei

Jan Daniluk
18 lutego 2024, godz. 09:00 
Opinie (102)
Najnowszy artykuł na ten temat W dawnym gdańskim biurowcu. Historia jednego zdjęcia
Robotnicy pozują do zdjęcia podczas asfaltowania wschodniej jezdni Wielkiej Alei (dziś to aleja Zwycięstwa), 1926 r. Pochodzenie zdjęcia: nieznane. Za: FB Gdańsk Historyczny Robotnicy pozują do zdjęcia podczas asfaltowania wschodniej jezdni Wielkiej Alei (dziś to aleja Zwycięstwa), 1926 r. Pochodzenie zdjęcia: nieznane. Za: FB Gdańsk Historyczny

Robotnicy pozują do zdjęcia podczas asfaltowania wschodniej jezdni Wielkiej Alei (dziś to aleja Zwycięstwa), 1926 r. Pochodzenie zdjęcia: nieznane. Za: FB Gdańsk Historyczny

Na pierwszym planie widać osiemnastu mężczyzn. Większość stoi z dziwnymi, przypominającymi duże stemple, narzędziami. W tle nie widać żadnego okazałego obiektu ani zabytku, nie uchwycono żadnego ruchu. Co chciał uwiecznić anonimowy fotograf? Bohaterem tutaj jest przede wszystkim... jezdnia. A dokładniej: jej asfaltowa nawierzchnia - nowinka w Gdańsku w połowie lat 20. XX w.



Dziś, kiedy powoli, acz nieubłaganie kończy się zima, niemal codziennie można spotkać ekipy remontowe na ulicach Gdańska. Asfaltem i żwirem łatają dziury oraz wyrwy, które powstają przede wszystkim, choć nie tylko, z powodu nagłych i silnych opadów - zamarzająca w szczelinach woda rozsadza drogi, szczególnie na intensywnie używanych lub niedbale wykonanych jezdniach.

Do (w przytłaczającej większości) asfaltowych dróg jesteśmy przyzwyczajeni. Ale jeśli przyjrzeć się dokładniej, to niejednokrotnie - szczególnie w starszych dzielnicach - w powstających dziurach można dostrzec dawną nawierzchnię, wykonaną głównie z kostki bazaltowej.

Bo nawet na głównych drogach w Gdańsku asfalt zaczął pojawiać się dopiero niecałe sto lat temu.

Brak koordynacji remontów dróg, czyli nic nowego



Wszystko wskazuje na to, że pierwszymi ulicami w ścisłym centrum Gdańska, które zostały wyasfaltowane, była ul. Tkacka, Kołodziejska i Węglarska, zaś pierwszą poza Śródmieściem - a na pewno pierwszą z tych najważniejszych i największych - właśnie Wielka Aleja, czyli obecna al. Zwycięstwa. Inwestycje te zrealizowano w latach 1925-1926.

Na marginesie: przedsiębiorcy gdańscy narzekali, że urzędnicy nie koordynują zaplanowanych prac, i w krótkich odstępach czasu ponownie zamykali te same ulice, dezorganizując prace zlokalizowanych w sąsiedztwie sklepów, restauracji czy hoteli.

Tak było chociażby z dzisiejszą Tkacką, na której latem 1925 r. dopiero co ułożono bruk (zdjęty wcześniej z powodu remontu instalacji odprowadzającej deszczówkę), a już szykowano się do ponownych prac ziemnych, tym razem zakładających położenie asfaltu. Brzmi znajomo?

Potrzeba modernizacji Wielkiej Alei



Wróćmy do Wielkiej Alei. Zamiar jej generalnej przebudowy, a przy okazji wyasfaltowania, przez niektórych był traktowano jako "niepotrzebny luksus" (odnosiło się to przede wszystkim do wykonania nowej, gładkiej powierzchni). Pamiętajmy, że w 1925 r. w Gdańsku nadal odczuwano skutki depresji gospodarczej.

Zwolennicy przebudowy wskazywali jednak, że jest już na nią najwyższa pora. Natężenie ruchu gwałtownie rosło, pilnego remontu wymagały też torowiska tramwajowe, gdzie coraz częściej dochodziło do awarii i przestojów. Wielka Aleja była zaś kluczowym ciągiem komunikacyjnym łączącym Śródmieście z Wrzeszczem, który był zresztą nie tylko największym, ale też najsilniej rozwijającym się przedmieściem międzywojennego Gdańska.

Generalna przebudowa poprzedniczki al. Zwycięstwa



Prace zaplanowano na odcinku 2,1 kilometra. Rozpoczęły się latem 1925 r. Całkowicie zmieniono jej układ (zanim zdecydowano się na realizację, głośno dyskutowano na temat różnych projektów m. in. na łamach lokalnej prasy).

Ostatecznie nowa Wielka Aleja zamiast (jak dotychczas) jednej, szerokiej jezdni, miała mieć wydzielony po środku osobny pas dla tramwajów szeroki na 7,2 m., po jego obu stronach dwie jezdnie dla ruchu kołowego (po 5,5 m. szerokości każda) oraz po dwie ścieżki rowerowe (2,1 m. szerokości każda). Jak wspomniano, obie jezdnie dla aut wyasfaltowano.

Jak tramwaje opanowały przedwojenny Gdańsk Jak tramwaje opanowały przedwojenny Gdańsk

Przygotowania do wylania asfaltu zaczęły się pod koniec sierpnia 1925 r. Pierwszą z jezdni (zachodnią, tj. tą, która jedziemy od Wrzeszcza do centrum) oddano do użytku nieco dwa miesiące później, 2 listopada 1925 r. Z dzisiejszej perspektywy może to dziwić, ale było to duże wydarzenie: zwołano konferencję prasową, na której przedstawiciele najwyższych władz Gdańska oraz policji uroczyście otworzyli nowy odcinek drogi.

Przekrój Wielkiej Alei po planowanej przebudowie, za: Danziger Volksstimme, 3 listopada 1925 r., s.3. Przekrój Wielkiej Alei po planowanej przebudowie, za: Danziger Volksstimme, 3 listopada 1925 r., s.3.

Przekrój Wielkiej Alei po planowanej przebudowie, za: Danziger Volksstimme, 3 listopada 1925 r., s.3.

Tytułowe zdjęcie zostało wykonane podczas asfaltowania wschodniej jezdni. Ostatecznie całą przebudową Wielkiej Alei ukończono niecały rok później, w październiku 1926 r. Do prac ziemnych i drogowych zatrudniono w dużej liczbie bezrobotnych.

"Nawierzchnia gładka jak lustro"



Nowy układ, a przede wszystkim - nowa, asfaltowa nawierzchnia Wielkiej Alei - budziła spore zainteresowanie. Jak relacjonowali dziennikarze, o Wielkiej Alei zaczęto mówić "w gwarze ulicznej", że jest "gładka jak lustro". Jednak albo wykonanie nowej drogi nie było profesjonalne, albo też i natężenie ruchu (w tym najcięższych pojazdów) większe, niż zakładano. Innymi słowy, dość szybko pojawiły się dziury w drodze. Firma, która przebudowała jezdnię Wielkiej Alei była zobowiązana do jej remontu przez kolejne siedem lat. Już na początku sierpnia 1927 r., niecały rok po zakończonej przebudowie, rozpoczęto prace remontowane. Tym razem znów zgromadzili się gapie - ale nie z powodu samego asfaltowania, lecz użycia pierwszy raz w Gdańsku...walca elektrycznego.

Ale asfalt to także nowe problemy



Nowa nawierzchnia sprawiała początkowo wiele problemów kierowcom nieprzywykłym do asfaltowych dróg. Jeszcze na początku lat trzydziestych kierowcy zarówno miejskich autobusów, jak i prywatnych aut osobowych oraz ciężarowych nader często tracili kontrolę nad pojazdami, szczególnie, kiedy padało. Zastanawiające, że w doniesieniach prasowych nikt z ówczesnych nie zwracał uwagi na prędkość aut i nieuwagę kierowców, tylko zwykle winą obarczano asfaltową nawierzchnię...

O autorze

autor

Jan Daniluk

- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).

Zobacz także

Historia jednego zdjęcia (21)

Opinie (102) 7 zablokowanych

  • 2024-02-18 09:04

    A dziś leje jak po bombardowaniu sztukasami,Stan dróg w całym 3city to jedna wielka katastrofa,oby nowi włodarze zaczęli to ogarniać.

    Sven Skur....en

    5 miesięcy

    • 38 11

  • 2024-02-18 09:05

    Do dziś tam jest.

    A obecny tylko na 3 lata i dziury..

    Stan

    5 miesięcy

    • 28 2

  • 2024-02-18 09:08

    Wielka Aleja (1)

    Podoba mi się nazwa historyczna Wielka Aleja

    5 miesięcy

    • 31 3

    • 2024-02-19 06:31

      Pewno jesteś podatny na reklamy i propagandę.

      paplacz

      5 miesięcy

      • 2 0

  • 2024-02-18 09:08

    (6)

    Najbardziej zazdroszczę im drzew na Alei, dziś kupienie sadzonek za kilka stów od sztuki i wysłanie panów z ZDIZ do wkopania przerasta władze miasta, bo musi być wielki projekt z przebudową, przetargi itd, co jest wygodną wymówką do olewania sprawy, lata lecą a tam puste trawniki. Aleja to największy wstyd i zaniedbanie władz miasta bo problem dało się znacznie poprawić niewielkim kosztem lata temu.

    5 miesięcy

    • 192 20

    • 2024-02-18 10:29

      Dziś już niema drzew

      Deweloperka z urzędami o to zadbała.

      5 miesięcy

      • 17 7

    • 2024-02-18 12:54

      (2)

      Panowie z ZDIZ? Przecież wszystko jest robione z przetargu i outsoursingu. Miasto nie zatrudnia takich pracowników bezpośrednio. Nikt ze ZDIZ niczego nie sadzi, tylko rozpisuje się przetargi. Tak wygląda współczene, turbokapitalistyczne zarządzanie miastem. W ramach optymalizacji wszystko się outsoursuje.

      5 miesięcy

      • 12 1

      • 2024-02-18 13:07

        (1)

        Tak, dlatego to problem i uważam że powinni mieć niewielką ekipę z busikiem i łopatami do doraźnego dosadzania drzew. Sam bym im zapłacił za kilka sadzonek do uzupełnienia szpaleru na mojej ulicy

        5 miesięcy

        • 9 4

        • 2024-02-18 14:43

          A a gdzie parytety

          5 miesięcy

          • 5 2

    • 2024-02-19 12:08

      Na Alei Zwycięstwa dalej są szpalery lip. I właśnie, lipy, najgorszy rodzaj drzew jaki może być. Byle wiatr i badziewie się łamie.

      5 miesięcy

      • 0 1

    • 2024-02-22 09:51

      Drzewa

      Dla wszystkich co tak opłakują wycinane drzewa pragnę przypomnieć że prawdopodobne na miejscach ich domów też kiedyś stały drzewa i zostały wycięte ale hipokryci wola płakać jak przy drodze całkiem wytną drzewa.

      Ari

      5 miesięcy

      • 0 0

  • 2024-02-18 09:16

    A dzis dziura na dziurze

    5 miesięcy

    • 26 3

  • 2024-02-18 09:20

    świat idzie do przodu (2)

    Świat idzie do przodu. Kiedyś asfalt był nowinką techniczną, dziś jest standardem. Mimo wszystko, jakość asfaltowych dróg w Gdańsku jest coraz niższa, a zwłaszcza jakość dokonywanych napraw.

    Makary Tacka

    5 miesięcy

    • 39 0

    • 2024-02-18 10:27

      I mnie na dzielnicy dziś nie ma asfaltu. Są płyty (1)

      Taki mamy rozwój cywilizacji w Gdańsku

      czytelnik

      5 miesięcy

      • 9 1

      • 2024-02-18 11:42

        Płyty yombo,symbol rozwoju i cywilizacji a w środku płyt yombo wysepki,symbol hipotetycznych wypadków drogowych.

        5 miesięcy

        • 1 1

  • 2024-02-18 09:23

    (1)

    Władza do zmiany za stan dróg.

    5 miesięcy

    • 36 5

    • 2024-02-19 09:16

      Młodzi, wykształceni, z wielkich miast, zagłosują znowu na POpaprańców niestety. Dziadki również. Zaczadzenie mieszkańców trójmiasta legendą TW Bolka - marionetki Kiszczaka, wydaje się nie mieć końca.

      Rajmund

      5 miesięcy

      • 2 0

  • 2024-02-18 09:25

    Dziadek (1)

    Dziadek tak asfaltowal
    Razem z Niemcami i Żydami
    Jak równy z równym jedni drugim kanapki dawali i kawę

    BKS

    5 miesięcy

    • 20 10

    • 2024-02-18 11:48

      Co, gdzie, jak, kiedy? Bo milczysz o tym

      5 miesięcy

      • 4 0

  • 2024-02-18 09:30

    (4)

    Pierwszy raz słyszę o Wielkiej Alei !!! To zmienianie nazw jest chyba celowe?

    5 miesięcy

    • 7 38

    • 2024-02-18 09:39

      To chyba wczoraj tu przyjechales

      5 miesięcy

      • 26 0

    • 2024-02-18 11:05

      Może ty w ogóle pierwszy raz słyszysz?

      Helo

      5 miesięcy

      • 9 0

    • 2024-02-18 12:03

      to chyba lepsza nazwa niż aleja Zwycięstwa

      Czyjego zwycięstwa? Zwycięstwa ruskich nad szwabami.Bo na pewno nie polskiego.
      Wielka Aleja po prostu.Uważam że powinno się wrócić do tej nazwy.

      5 miesięcy

      • 7 1

    • 2024-02-18 12:55

      Wielka Aleja zmieniona została na Adolf H strasse, i następnie w aleję Zwycięstwa

      Wae

      5 miesięcy

      • 7 0

  • 2024-02-18 09:35

    "Natężenie ruchu gwałtownie rosło" dlatego wyasfaltowano drogę (11)

    Dulkiewicz mogłaby się uczyć od Niemców, bo teraz gdy natężenie ruchu gwałtownie rośnie, zamiast poszerzania GZDiZ zwęża ulice i wymyśla jakieś celowe utrudnienia typu antyzatoki.

    5 miesięcy

    • 82 23

    • 2024-02-18 09:42

      miasto dla ludzi (4)

      nie dla samochodów

      5 miesięcy

      • 5 34

      • 2024-02-18 09:47

        Nie zrozumieją. Wolą smog i korki. Poświęcą wszystko dla wygody.

        5 miesięcy

        • 4 19

      • 2024-02-18 09:50

        W autach jadą ludzie

        W dużym mieście ludzie poruszają się autami

        5 miesięcy

        • 25 4

      • 2024-02-18 09:52

        Co ci po tym mieście, jak wszędzie beton sie leje. Tylko gdzie się da to zamiast zieleni beton i wieżowce do nieba. Będziesz jakieś przywary w stronę samochodów robić a nie widzisz betonozy...

        5 miesięcy

        • 11 2

      • 2024-02-18 11:56

        Możesz jeździć konno po Trakcie Końskim.

        5 miesięcy

        • 3 0

    • 2024-02-18 09:44

      zapraszam do Gdyni

      tu dopiero Niemcy z 1925 roku płakaliby jak bobry..

      5 miesięcy

      • 7 0

    • 2024-02-18 10:17

      DLA ciebie Pani Prezydent kmiocie. (3)

      5 miesięcy

      • 5 26

      • 2024-02-18 11:56

        Dla ciebie Panie Kmiocie,kmiocie

        5 miesięcy

        • 9 1

      • 2024-02-18 11:59

        (1)

        Jak takim szczególarzem jesteś to panna prezydent

        5 miesięcy

        • 7 1

        • 2024-02-18 12:05

          Festyniara prezydentka

          5 miesięcy

          • 4 2

    • 2024-02-18 10:32

      Nie wymagają myślenia od sekretarki.

      Rodzina na swoim ,mówi ci to coś ?

      5 miesięcy

      • 9 1

1
2
3
4
5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (21)

Najczęściej komentowane

Nie tak łatwo pozbyć się szpetnych kiosków, ale się udaje

Dlaczego szpetne kioski nie znikają z ulic?

Straż miejska chce walczyć z niewłaściwym parkowaniem, rozdając... karne kupony

Karne kupony za niewłaściwe parkowanie

więcej

Najczęściej czytane