Społecznoczułe megapolis lub technium, kooperatywna homeostaza i błękitna autonomia - to cztery scenariusze przyszłości Gdańska opracowane przez Instytut Kultury Miejskiej i Infuture Institute Natalii Hatalskiej. Z jakimi wyzwaniami mierzyć się będzie ich zdaniem Gdańsk i jego mieszkańcy w perspektywie najbliższych 50 lat?
Scenariusze przyszłości to narzędzia strategiczne wykorzystywane w wielu branżach i sektorach, również w zarządzaniu miastami.
W trakcie kilkumiesięcznego procesu badawczego, w który zaangażowani byli zarówno eksperci, urzędnicy, jak i mieszkańcy Gdańska (w tym społecznicy, artyści i dzieci), zdefiniowano najważniejsze wyzwania dla miast w skali globalnej, a następnie umieszczono je w kontekście Gdańska.
Efektem i podsumowaniem wszystkich etapów badania są cztery scenariusze przyszłości, które określono jako:
- Społecznoczułe technium,
- Pogrążone megapolis,
- Kooperatywna homeostaza
- Błękitna autonomia
- Naszym celem we wspólnym badaniu foresightowym (metoda strategicznego przewidywania pozwalająca na przygotowanie się do nadchodzących zmian) jest przyjrzenie się zjawiskom globalnym, które są mniej lub bardziej nieuniknione, takie jak kryzys klimatyczny, konflikty społeczne czy polityczne, łamanie praw człowieka - tłumaczy Aleksandra Szymańska, dyrektor Instytutu Kultury Miejskiej.Czytaj także:
Instytut Kultury Miejskiej świętuje 10. urodziny
Twórcy raportu przeciwdziałanie niekorzystnym
trendom widzą w budowaniu wspólnot, uwspólnieniu wartości, budowaniu relacji.
- To kluczowe wyzwanie także dla kultury, w mikroskali to działalność, którą Instytut Kultury Miejskiej prowadzi lokalnie i w skali Gdańska. Na co dzień korzystamy z analiz trendów badanych przez infuture.institute - chcieliśmy zmierzyć się z wyzwaniami przyszłości. Tak rozumiemy działanie w duchu odpowiedzialności instytucji publicznej - przekonuje Aleksandra Szymańska.Wśród obszarów zbadanych przez autorów raportu przyszłości znalazły się m.in.:
praca, pieniądze, ekonomia, budynki, dom, relacje, władza system, społeczność, bezpieczeństwo, klimat, środowisko, natura, jedzenie, edukacja, zdrowie, medycyna, technologie, innowacje, transport mobilność i infrastruktura.
Scenariusz nr 1 - Społecznoczułe technium
Gdańsk w 2070 roku to połączenie koncepcji znanego z przeszłości modelu miasta relacyjnego (np. Berlina w latach 80. XX wieku) z technologicznym megapolis. Miasto to napędzają technologie. Jest inkluzywne i odporne na kryzysy - gotowe do adaptacji i rozwoju.
Sztuczna inteligencja z jednej strony zapewnia mieszkańcom poczucie bezpieczeństwa, z drugiej zaś, poprzez otwarty dostęp do danych, sprawia, że zmienia się sposób postrzegania prywatności. Rośnie zaufanie społeczne, ale znika poczucie anonimowości. Mieszkańcy mniej obawiają się zagrożeń w świecie fizycznym.
Miasto jest stale monitorowane. Odpowiednie służby natychmiastowo reagują na sytuacje zagrażające bezpieczeństwu.
W tym scenariuszu miasto staje się inteligentnym, żywym bytem, który pełni rolę opiekuna znającego potrzeby mieszkańców i stawiającego ich potrzeby w centrum.
Miejska gospodarka wodna funkcjonuje w oparciu o system miasta-gąbki.
Dzięki odpowiedniej infrastrukturze - zastosowaniu betonu jamistego (materiału o dużej porowatości), budowaniu zielonych dachów, woda deszczowa zostaje zatrzymana i oczyszczona. Zielona infrastruktura zarządzana jest przez inteligentne systemy.
Większość przestrzeni zielonych w mieście to parki, w których rosną drzewa owocowe i warzywa. Zapewniają otwarty dostęp do świeżej żywności dla mieszkańców i traktowane są jako dobro wspólne.
Woda i powietrze oczyszczane są przez filtry podłączone do infrastruktury Internetu rzeczy.
Za pielęgnację i nawadnianie roślin w parkach odpowiedzialne są drony i roboty.
Scenariusz nr 2 - Pogrążone megapolis
Miasto funkcjonuje w warunkach katastrofy klimatycznej.
Ekstremalne zjawiska pogodowe, długie susze, ulewne deszcze, huragany i fale upałów stają się codziennością, co wpływa na całą miejską infrastrukturę.
Technologie wykorzystywane są do budowania miasta kompaktowego i mobilnego (często z wykorzystaniem grafenu, spienionego metalu czy drukowanego w drukarkach 3D szkła metalicznego), które dostosowuje się do dynamicznych zmian meteorologicznych.
Mieszkańcy masowo wszczepiają sobie chipy, które umożliwiają im poruszanie się po mieście (działają niejako jako karty dostępu). W chipach gromadzone są także wszystkie dane mieszkańców, a miasto ma do nich dostęp.
W celu utrzymania porządku i kontroli zachowania mieszkańców na ulicach miast, kamery termowizyjne i
roboty bazujące na technologii rozpoznawania twarzy oraz sztucznej inteligencji odczytują emocje mieszkańców oraz nastroje społeczne.
Ludzie komunikują się z urządzeniami dzięki interfejsowi mózg-komputer. Stanowi to jednak ogromne zagrożenie dla cyberbezpieczeństwa.
Dochodzi do przypadków przejmowania urządzeń oraz inwigilacji myśli przez władze oraz gigantów technologicznych.
Od lat wzrasta odsetek osób starszych, spada liczba urodzeń. Mówi się o pladze niepłodności. Wzrasta też liczba gospodarstw bezdzietnych i jednoosobowych.
Smog mechaniczny i cyfrowy ("zanieczyszczenie" światłem i hałasem) sprawiają, że jakość powietrza w mieście jest radykalnie zła.
Ze względu na ocieplenie klimatu jest coraz mniej tlenu. Ludzie masowo zapadają na choroby układu oddechowego. Otoczenie przybiera szary kolor.
Scenariusz nr 3 - Kooperatywna homeostaza
Gdańsk w 2070 roku jest skoncentrowany na społeczności, która nim zarządza. Wszystkie decyzje podejmuje się zbiorczo. Specjalne systemy oraz narzędzia głosowania i dyskusji umożliwiają bezpieczne wyrażenie opinii.
Mieszkańcy mają siłę sprawczą i realny wpływ na działania miejskie oraz zmiany zachodzące w okolicy.
Część żmudnej pracy przejęły roboty i inteligentne technologie. Mieszkańcy mają
więcej czasu na realizowanie swoich pasji. Powstają wspólnoty spożywcze i pracownicze.
Najpopularniejszym modelem transakcji jest wymiana, a pojęcie kredytu na dobre przestało funkcjonować.
Gdańsk od niedawna jest neutralny klimatycznie. Niepokoje i konflikty społeczne doprowadziły do przemodelowania strategii opartej dotąd na posiadaniu w strategię wymiany.
Miasto rozwija się w myśl koncepcji wsiowienia, czyli budowania miast przyjaznych środowisku i społecznie odpowiedzialnych.
Przestało funkcjonować pojęcie własności.
Świadomość minionych i nadciągających kryzysów sprawia, że mieszkańcy wolą mieć dostęp do produktów i usług niż je posiadać. Modele subskrypcyjne obowiązują w każdym aspekcie życia - pracy, nauce, zdrowiu, mieszkalnictwie.
Dominują kooperatywy mieszkaniowe, czyli miejsca, gdzie pod jednym dachem mieszka grupa osób czy rodzin, wspólnie zarządzając przestrzenią.
Mieszkańcy są coraz bardziej elastyczni i szybko adaptują się do zmian. Miasto jest kompaktowe i elastyczne.
W zależności od pory dnia, partery budynków pełnią funkcję handlową lub mieszkalną. Budynki często przyjmują także formę mobilnych modułów i mogą być przekształcane w zależności od potrzeb mieszkańców.
Scenariusz nr 4 - Błękitna autonomia
Ze względu na zagrożenie zalaniem Gdańsk stopniowo przenosi się w głąb lądu. Trwają prace nad innowacjami w zakresie budowania miast pod wodą.
Gdańsk dąży do bycia wodnym miastem, autonomicznym energetycznie. Wszystkie mieszkania wyposażone są w systemy zbierania i ponownego wykorzystywania wody szarej.
Dostęp do wody pitnej nie jest równo dystrybuowany. W związku z tym rosną niepokoje i walki społeczne.
Mieszkańcy wymagają od władzy równomiernej dystrybucji i dostępu do wody.
Następuje wzrost nierówności społecznych i ekonomicznych. W mieście coraz więcej jest tzw. niewidzialnych - osób żyjących poza systemem, na marginesie życia miejskiego.
Fale morskie stanowią główne źródło energii odnawialnej. Żywność jest oparta o hodowlę na wodzie (przemysłowa uprawa makroglonów i roślin). Poszukuje się alternatywnych źródeł białka - takich, które w procesie produkcji nie wymagają dużego zużycia wody.
Miasto zostaje stopniowo odbetonowywane, zyskując przestrzeń dla nowych gatunków roślin odpornych na suszę.
Ze względu na susze i upały jednym z celów architektury miejskiej jest tworzenie cieni. Budynki są wysokie i jasne, przez co promienie słoneczne odbijają się od nich, spowalniając proces ich nagrzewania.
PEŁNY RAPORT GDAŃSK PRZYSZŁOŚCI TUTAJNadzór merytoryczny nad projektem pełniła
Natalia Hatalska, za koordynację odpowiedzialni byli
Aleksandra Kulińska,
Marek Gawdzik,
Natalia Brylowska i
Magdalena Pałka.
Tekst i realizację badań wykonali
Aleksandra Kulińska,
Zuza Bonecka i
Monika Jaskulska,
Aleksandra Trapp. Redakcja tekstu i korekta
Ola Halicka, opracowanie graficzne i ilustracje
Ada Zielińska, komunikacja
Olga Jankowska,
Marta Bańka,
Martyna Gutowska i
Magdalena Nestorowicz. Prace na stworzeniem projektu trwały rok. Całkowity koszt realizacji badań wyniósł 47 tys. zł.
Średni wynik
56%
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
