- 1 Nocny hałas z lotniska. Cena za rozwój? (241 opinii)
- 2 Okupacyjne losy jednego z symboli Gdyni (58 opinii)
- 3 Historia 200-letniej gdańskiej wyspy (67 opinii)
- 4 Jarmark: zobacz jego pierwszy dzień (127 opinii)
- 5 Kto obawia się tramwaju przez Klonową? (411 opinii)
- 6 Tunel czy pasy: co wybierają piesi? (31 opinii)
Kolonia w środku miasta, czyli jak dbano o robotników na początku XX w.
Mało kto wie, że zaniedbany i zapomniany dziś fragment Wrzeszcza był kiedyś socjalną nowinką, opisywaną w przewodnikach turystycznych.
W mieście nad Motławą, które na przełomie XIX i XX w. przeżywało gwałtowny rozwój demograficzny, i w którym szybko rozwijały się zakłady przemysłowe (przede wszystkim stocznie), coraz większym problemem stało się zapewnienie tanich mieszkań dla rosnącej masy robotników. Problem ten starały się rozwiązać nie tylko władze miejskie, ale także niektóre ministerstwa, pod które podlegały poszczególne gałęzie przemysłu.
Uwagę władz Gdańska zwrócił teren przylegający po stronie zachodniej do linii kolejowej prowadzącej do Nowego Portu, niezabudowany, w dużej mierze porośnięty sadami owocowymi. Teren należał do dóbr Młyniska. Dzięki wspólnej inicjatywie władz centralnych i Gdańska podjęto decyzję o nabyciu kilkunastu parcel w tym rejonie i wzniesieniu osiedla dla robotników stoczni.
Obszar o powierzchni niemalże 64,5 ha został odkupiony w listopadzie 1906 r., pierwsze domy stanęły tu już w 1907 r., a rozbudowa osiedla trwała do 1915 r.. W pierwszej kolejności zabudowano fragment obecnej ul. Kochanowskiego
![zobacz na mapie Gdańska zobacz na mapie Gdańska](/_img/icon_map_16x12.gif)
![zobacz na mapie Gdańska zobacz na mapie Gdańska](/_img/icon_map_16x12.gif)
Nowe osiedle stało się symbolem nie tylko nowoczesnej, robotniczej architektury i planowania, ale także znakiem postępu kulturowego, co chętnie podkreślano. Reichskolonie - bo tak nazwano to osiedle - stała się atrakcją turystyczną opisywaną w przewodnikach.
Nazwy ulic w nowym osiedlu nadawano według dwóch reguł. Honorowano jego twórców: Arthur Graf Posadowsky-Wehner (Posadowsky-Weg, dziś ul. Kochanowskiego) był znanym z reform socjalnych wicekanclerzem Rzeszy, dyrektor Just (Justweg, dziś ul. Modrzewskiego
![zobacz na mapie Gdańska zobacz na mapie Gdańska](/_img/icon_map_16x12.gif)
Z kolei niektóre z uliczek zyskały nazwy nawiązujące do tradycji morskiej: oprócz wspomnianej ul. Neptuna, także ul. Marynarska (Marineweg - dziś ul. Klonowicza) czy ul. Pawła Beneke (słynnego gdańskiego kapra z XV w.) - Paul-Benecke-Weg, obecna ul. Żywiecka
![zobacz na mapie Gdańska zobacz na mapie Gdańska](/_img/icon_map_16x12.gif)
Zadbano o infrastrukturę: w 1912 r. otwarto tu nowoczesny szpital kobiecy przy ul. Klinicznej, i najprawdopodobniej w tym samym roku zaczął funkcjonować także przystanek kolejowy Reichskolonie. Tuż przed I wojną światową przy ul. Kochanowskiego istniało także jedno z pierwszych boisk do piłki nożnej w Gdańsku.
W okresie Wolnego Miasta Gdańska, w związku z rozwojem Wrzeszcza, także i najbliższa okolica osiedla Kolonia Rzeszy uległa zmianie. Powstały nowe kompleksy mieszkaniowe między al. Hallera (Ostseestrasse) a ul. Kochanowskiego, w 1929 r. otwarto szkołę im. Heleny Lange (dziś Wydział Farmacji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego), zagarniając na jego potrzebę wspomniane wyżej boisko, rok później otwarto katolicki, niemiecki kościół pw. św. Krzyża.
Od strony północnej rzadka zabudowa rozprzestrzeniła się w kierunku Brzeźna głównie wzdłuż ul. Klonowicza (charakterystyczne osiedle bliźniaczych domków po północnej stronie obecnej ul. Kościuszki). Dalej, już od początku lat 30. ub. w. znajdował się zwarty kompleks trzech zespołów ogródków działkowych.
Z ważniejszych obiektów należy wspomnieć też o gmachu dzielnicowej organizacji NSDAP, który stanął na Skagerrakplatz, w bezpośrednim sąsiedztwie pomnika poświęconemu zmarłym marynarzom gdańskim podczas I wojny światowej. To właśnie m.in. pod tym pomnikiem (który przetrwał do dzisiaj i znajduje się na posesji przedszkola, które zajmuje wspomniany budynek) kotwicę złożyła pod koniec sierpnia 1939 r. delegacja z niemieckiego pancernika "Schleswig-Holstein".
Okres II wojny światowej łaskawie obszedł się z zabudową osiedla Kolonia Rzeszy. Po 1945 r. stosunkowo szybko zabudowano dotąd wolne przestrzenie między al. gen. J. Hallera a pierwszymi uliczkami osiedla. Mimo tego uważny obserwator jest w stanie wciąż odkryć urok tego nieco zapomnianego i leżącego na uboczu fragmentu Wrzeszcza.
![](https://s-trojmiasto.pl/zdj/c/n/9/126/60x0/126828.webp)
![](https://s-trojmiasto.pl/zdj/c/n/9/126/60x0/126828.webp)
Opinie (140) ponad 20 zablokowanych
-
2010-03-14 19:17
... (1)
minelo 100 lat a na tych ulicach ten sam asfalt, te same chodniki, te same domy bez remontow. o to gdansk ze wspanialym przywodca - adamowiczem
- 10 1
-
2010-03-14 20:15
asfaltem zalały komuchy. :/ a Klonowicza wygląda jak po bombardowaniu.
- 2 0
-
2010-03-14 19:26
Wprowadziłem się niedawno na dolną cześc mickiewcza/ Z nowej czesci Gdanska tuż przy obwodnicy. Celowo, ze względu na lokalizację, bliskość centrum, szkół basenów itd. Miałęm dośc stania w korakach. Decydując się miałem świadomość ''reputacji'' dzielnicy ale mam nadzieję że niedługo się to zmieni. Szczególnie jak ruszy budowa domów w browarze. Faktem jest że śmietnik straszny, szczury też widziałem, menelstwo się kreci ale też pamiętam co tu było 10 -15 lat wstecz i mam nadzieję że za 5-10 lat juz ta dzielnica będzie zdecydowanie porządniejsza. Szczególnie jak gmina sprzeda lokale gminne prywatnym właścicielom.
- 8 0
-
2010-03-14 19:34
;)
Piękna okolica. Wychowałem się na ul. Dzielnej!
- 11 1
-
2010-03-14 19:47
(2)
w połowie lat 70-tych ulica danusi, wajdeloty i okolice nazywane były "złotym trójkątem", to tu powstał przepis na domowy sposób produkcji heroiny przy pomocy paru garnków i odczynników, które można było kupić w handlu
były dni, że gdy szedłem wieczorem od dworca SKM to na całej wajdeloty czułem zapach makiwary
no i te okoliczne pijalnie piwa:-) trzeba było mieć jaja żeby sie tam wieczorem zapuszczać- 11 4
-
2010-03-14 21:11
- pamietam taką jedną na Lędziona ! :)
- 0 0
-
2010-03-14 21:15
wspominki starowinki, galluxa nikt nie ruszył, chłop jak dąb :))))
- 3 3
-
2010-03-14 20:35
(1)
Najpierw należałoby przesiedlić towarzystwo, które obecnie tam zamieszkuje.... Strach się bać po zmroku.....
- 5 8
-
2010-03-14 21:16
no dzięki wielkie... stereotypom mówimy nie. :P
- 1 1
-
2010-03-14 20:37
większość moich kumpli dawno nie żyje
guma, pypeć, gering...
nie ma juz tych pijalni piwa
więc czego sie hogonie boisz? własnego cienia??- 11 1
-
2010-03-14 20:58
Szkoda patrzeć... (1)
Mam okazje codziennie przechadzać się tymi okolicami i gdy codziennie to widzę, to aż mi smutno. Smutno dlatego jak to wszystko jest bardzo zaniedbane... Nie oszukujmy się! Wszystko wokół jest odnowione, tylko nie ta część Wrzeszcza! Trzeba coś z tym zrobić. Nie mówiąc jak tam wyglądają chodniki, a wokół śmietników osiedlowych sterty śmieci!
Weźcie to pod uwagę! i może by coś z tym zrobić?!- 4 0
-
2010-03-15 09:41
Wszystko wokół jest odnowione
Optymista z Ciebie!
W Gdańsku NIC nie jest odnowione. Ani Orunia, ani Siedlce, ani Dolne Miasto, ani Brzexno, ani Nowy Port. A każda dzielnica ma klimacik i pięknie by było, gdyby władze miasta o niego dbały.- 2 0
-
2010-03-14 21:17
śmietnik pod koniec Mickiewicza woła o pomstę do nieba!
Jak można tak zaniedbywać wywóz śmieci? Taka ładna dzielnica, a wokół latają śmieci!
- 5 0
-
2010-03-14 22:03
Mało kto wie.....
........,że nie było tu bezrobocia.
- 5 0
-
2010-03-14 22:36
Podziekowanie!
Dla autora artykułu serdeczne dzięki. Prośba o wiecej artykułów o podobnej tematyce, zamiast szczucia rodaków polityką i przejaskrawionymi przez piszących wydarzeniami typu "brak hamulców u piszącego sms-y motorniczego w trakcie jazdy". Jeszcze raz dziękuje.
- 6 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.