• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nietypowe Budowle Trójmiasta. Węzeł wodny w Przegalinie

Ewa Budnik
12 grudnia 2020 (artykuł sprzed 3 lat) 

Śluza i most zwodzony w Przegalinie to nie tylko element ochrony przeciwpowodziowej, ale ważny element międzynarodowej drogi wodnej.

W cyklu Nietypowe Budowle Trójmiasta odkrywamy obiekty na mapie Trójmiasta, których konstrukcja lub przeznaczenie budzą zaciekawienie. W poprzednim odcinku cyklu zwiedzaliśmy Stadion Leśny w Sopocie, dzisiaj badamy możliwości węzła wodnego w Przegalinie (sam koniec Wyspy Sobieszewskiej)Mapka, za miesiąc opowiemy o Gdańskim Terminalu MasowymMapka, z okolic którego rozciąga się ciekawa panorama Gdańska.



Czy kiedykolwiek przepływałe(a)ś przez jakąś śluzę?

W czasie epidemii, kiedy należy unikać dużych skupisk, odkrywamy dalsze zakątki Trójmiasta, w tym Wyspę Sobieszewską i położoną na jej krańcu PrzegalinęMapka. Właśnie tutaj znajduje się ważny węzeł wodny, który chroni Gdańsk przed powodzią na wypadek, gdyby wody Wisły znacznie wezbrały. Jest to także ważne miejsce dla żeglarzy: jest to jeden z przystanków na międzynarodowej drodze wodnej E40, którą - śródlądowo - przepłynąć można z Morza Czarnego do Gdańska.

Śluza Południowa i Północna



Historia śluzy w Przegalinie wiąże się z powstaniem przekopu Wisły Mapka, którą wybudowano w latach 1889-1895. Powstanie nowego ujścia Wisły było konieczne ze względu na regularne zalewanie Gdańska. Także ze względów przeciwpowodziowych konieczne stało się oddzielenie wód Wisły Przekop od obecnej Martwej Wisły. Różnica poziomów wody pomiędzy dwiema stronami śluzy może wynosić nawet 1,7 m - przed tak wysokim stanem wody trzeba było Gdańsk chronić, jednocześnie umożliwiając jednostkom pływającym dotarcie do Gdańska.

W 1894 r. w Przegalinie powstały zatem dwie śluzy - jedna mała dla tratew oraz druga duża dla żeglugi. Nad nimi, wysoko ponad lustrem wody powstały dwa mosty - kolejowy i drogowy.

W miejscu śluzy dla tratew w latach 1975-1982 wybudowano nową śluzę żeglugową i nadano jej nazwę - Południowa. Tzw. górne wrota śluzy (od strony Wisły Przekop) są jednocześnie wrotami przeciwpowodziowymi. Komora śluzy ma 188,37 m długości i 11,91 m szerokości. Wykonywane jest tu około 2200 śluzowań rocznie. Ostatni remont Śluzy Południowej ukończono w kwietniu 2020 r. - prace dotyczyły automatyki, nabrzeża i komory śluzy.

Starą śluzę żeglugową, zwaną Północną, w 1992 r. zamknięto i wpisano do rejestru zabytków. Funkcję przeciwpowodziową pełni w tym obiekcie obecnie wał przeciwpowodziowy, na szczycie którego powstał taras widokowy - można z niego podziwiać tę budowlę hydrotechniczną. Obecnie komora śluzy jest w remoncie pod nadzorem konserwatora zabytków - można zatem zajrzeć aż do jej dna, ponieważ jest odwodniona. W ostatnich latach, jak i po remoncie pełni ona rolę przystani dla lodołamaczy, które w zimie pracują w ujściu Wisły.

Nieczynna Śluza Północna jest śluzą komorową o konstrukcji mieszanej. Płytę fundamentową wykonano z betonu i posadowiono na ruszcie z pali drewnianych wbitych na głębokość prawie 15 m. Śluza Północna od początku istnienia (od 1895 r.) uruchamiana była układem mechaniczno-hydraulicznym napędzanym przez dwie lokomobile, następnie zastąpione przez silnik elektryczny. Stacja napędowa mechanizmów hydraulicznych wrót znajdowała się (i znajduje obecnie) w budynku obok śluzy. Zachowały się tu oryginalne urządzenia z końca XIX w., m.in. pompa tłokowa z napędem spalinowym, cylinder z obciążonym tłokiem do wywoływania właściwego ciśnienia czynnika pędnego, system przewodów rurowych i zaworów. Maszynownia jest obecnie w remoncie (razem z samą śluzą), a po jego zakończeniu będzie udostępniona do zwiedzania. Prace te mają zostać ukończone do końca września 2021 r. W ramach całego zadania na terenie węzła wodnego powstaną także trzy nowe budynki, w tym socjalno-gospodarczy oraz dwa magazynowo-gospodarcze.

Remont węzła wodnego w Przegalinie jest jednym z pięciu zadań realizowanych w ramach dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej kompleksowego zabezpieczenia przeciwpowodziowego Żuław Wiślanych.

W trakcie prowadzenia prac nad węzłem wodnym decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków dokonano wpisu do rejestru zabytków budynku dawnej siedziby nadzoru wodnego, którego remont ma odbyć się również pod nadzorem konserwatora zabytków.

Most zwodzony



W 2012 r. stary przejazd nad Śluzą Północną został rozebrany, a w maju tego samego roku oddano nowy most zwodzony, który powstał razem z nowym układem drogowym w obrębie węzła wodnego. Most w Przegalinie to jedna z zaledwie dwóch dróg dojazdowych na Wyspę Sobieszewską (druga to most w Sobieszewie).

Czytaj także: nowy most w Sobieszewie otwarto w 2018 roku



Most w Przegalinie wybudowany został w ramach projektu Pętla Żuławska nakładem 15,5 mln złotych. Ma 50 m długości, szerokość 11 m i nośność 50 ton. Czas jego zwodzenia wynosi 2 minuty, a otwierany jest dla jednostek, których maszty są wyższe niż 8 m.

Śluza i most pracują przez cały rok


W razie konieczności skorzystania z obiektu warto wiedzieć, że śluzą zarządza Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku (wody polskie). Przepłynąć nią można (za opłatą, np. kajak 4,30 zł) od maja do września w godz. od 7:00 do 19:00, od października do kwietnia od 7:00 do 15:00 i tylko w dni robocze. Najpierw warto zadzwonić do śluzowego: 786 876453.
Z kolei most pozostaje w zarządzie Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, otwierany jest na żądanie w tych samych godzinach co śluza.


Nietypowa budowla? Zgłoś nam do wyjaśnienia

Zastanawiasz się, czym jest i jaką funkcję pełni dziwna budowla, którą mijasz w drodze do pracy lub która znajduje się w pobliżu twojego miejsca zamieszkania? Napisz do nas! Poinformuj o lokalizacji, napisz, jakie masz pytania: inwestycje@trojmiasto.pl Postaramy się ją sfilmować i wyjaśnić, co to takiego.

Opinie (90) 8 zablokowanych

  • Szkoda że nie dodano, że do lat 70 XX wieku po zwodzonym moście jeździły pociągi wąskotorowej kolei. (1)

    Niedaleko promu w Świbnie, była kolejowa przeprawa promowa na część prawobrzeżną.
    Była to dokładnie linia wąskotorowa Koszwały - Stegna Gdańska przy czym na prom wprowadzano same wagony, a lokomotywa z jednej strony zostawała, a z drugiej podczepiano do drugiej i dalej.

    Szkoda że nikt nie pomyślał zachować śladów wąskotorówki w obrębie mostu, taka by była ciekawostka dla wszystkich.

    • 30 0

    • Dodam, że niewielkie relikty są, trochę dalej od śluzy:

      1. Wiadukt kolejki na południe od mostu
      2. Szyny z przejazdu na ul. Świbnieńskiej.
      3. Domy kolejowe, obecnie mieszkalne, przy ul Świbnieńskiej
      4. Resztki po nabrzeżu cumowania promu.
      Niewiele, ale i to może zginąć.

      • 10 0

  • czas przekopu (2)

    ponad 120 lat temu w ciagu 6 lat wykonano przekop wisly nie majac takiego sprzetu techniki jaka jest dzis.Jak wielkie zrobiono waly. Obecnie robia waski przekop do zalewu wislanego najnowsza technika sprzet juz prawie dwa lata ile jeszcze potrzeba czasu na wykonanie

    • 20 9

    • No to powiedz jeszcze ile osób to budowało i jakie koszty relatywnie do obecnych

      Pewnie nie wiesz, więc podpowiadam, że budowało to 20 000 osób. Obecny kilkaset osób. A koszty relatywne do obecnych cen są wielokroć niższe. To jest różnica w postępie technologicznym.

      • 13 3

    • Teraz tylko

      wielkie wały się robi. I fuszerkę.

      • 1 1

  • Obrazki jak z Holandii (Niderlandów) :) (1)

    tylko w Holandii trawa, niezależnie od pory roku, jest świeżo zielona zawsze.
    Pozdro z NL

    • 12 1

    • Holenderska trawa jest super

      Good sh*t :)

      • 0 0

  • Bzdura

    SluzaPółnocna została całkowicie wraz z furtami zasypana.Stary most rozebrany by go nie naprawiać. Z całej śluzy został tylko kanał zachodni ,w którym cumują lodołamacze.

    • 12 1

  • Ciekawe (1)

    Mam pomysł na artykuł o wąwozie potoku Kowalskiego w Gdańsku. Niedaleko planowanego łącznika Niepołomicka - Lucznicza. Niezwykle miejsce, klimat jak w górach a nic nie ma w internecie o tym miejscu

    • 6 1

    • Fajne miejsce, często chodzę tam z psem na spacer

      Przydałaby się jeszcze możliwość przejścia suchą nogą z jednego brzegu na drugi, a nie skakanie po starej drewnianej palecie - chociaż i za nią dziękuję osobie, która ją tam umieściła.

      • 2 0

  • A co to są te sielone słupki wystające ponad wodę wzdłuż szklaku qwodnego"

    • 1 1

  • Do mistrza od ankiet

    Na pewno przepłynąłem śluzą. Jeden raz. I pamiętam

    • 3 1

  • Nie znoszę powtarzania jakichś legend, które być może, kiedyś były prawdą... (1)

    Szlak wodny z Morza Czarnego do Bałtyku...Pokażcie mi chociaż jedną osobę, która go przepłynęła! Jest to szlak teoretyczny, wykreślony na mapie, gdzie łączy się zlewnia Dunaju z Wisłą. I tyle...

    • 2 0

    • khem khem

      ja mogę być?

      a wiesz ty, że po Szczecicie chodzą do dziś (choć to już rzęchy) holowniki zrobione w stoczni w Pińsku (Пинск) ? jak myślisz, którędy przyszły?

      • 0 0

  • Opinia do filmu

    Zobacz film Nietypowe Budowle Trójmiasta: węzeł wodny (śluza i most zwodzony) w Przegalinie

    pooglądaj nadmorskie miasta w internecie.

    i zobacz jak wszyscy z tego żyją. Nawet komuna miała jakieś pływające krypy.

    • 1 0

  • ten wasz kamerzysta-montarzysta trójmiasto.pl ... to naprawdę jest świetnym fachowcem

    - ja oglądam tu te wasze filmy i się na nich ujęć uczę
    no chciałbym go / ją? / kiedyś poznać - może jakiś art. o JEGO / jej? / pracy?

    • 1 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane