• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Obrona cywilna praktycznie nie istnieje, a schronami prawie nikt się nie interesuje

Szymon Zięba
15 lutego 2024, godz. 20:00 
Opinie (210)
  • Wybudowany w czasie wojny schron w Leszczynkach został wyremontowany przez Gdyński Klub Eksploracji Podziemnej.
  • Wybudowany w czasie wojny schron w Leszczynkach został wyremontowany przez Gdyński Klub Eksploracji Podziemnej.
  • Wybudowany w czasie wojny schron w Leszczynkach został wyremontowany przez Gdyński Klub Eksploracji Podziemnej.
  • Wybudowany w czasie wojny schron w Leszczynkach został wyremontowany przez Gdyński Klub Eksploracji Podziemnej.
  • Wybudowany w czasie wojny schron w Leszczynkach został wyremontowany przez Gdyński Klub Eksploracji Podziemnej.
  • Charakterystyczny schron ze skośnym dachem przy Urzędzie Morskim w Gdyni.
  • Schron ukryty na terenie Kępy Redłowskiej.

"Na papierze" w Gdańsku, Gdyni i Sopocie mamy setki tzw. budowli ochronnych i miejsc ukrycia, jednak faktycznie nie są one przygotowane do sytuacji kryzysowej. Co gorsza - w większości przypadków to po prostu podziemne parkingi, hale garażowe czy prywatne piwnice. Urzędnicy zaniedbania tłumaczą "brakiem przepisów". Dzieje się tak mimo zaogniającej się sytuacji międzynarodowej.



Aplikacja "schrony". Tu można znaleźć miejsce ukrycia w swojej okolicy.





Trójmiasto nie jest przygotowane na kryzys? Brakuje przepisów



Czy uważasz, że miasta na własną rękę powinny remontować, wyposażać, a nawet budować schrony?

Biurokracja, przerzucanie odpowiedzialności z jednego urzędu na drugi, tłumaczenie się brakiem regulacji na poziomie centralnym i przypominanie przeprowadzonej przed miesiącami "inwentaryzacji schronów", z którą później zbyt wiele nie zrobiono - tak w skrócie można opisać pomysł trójmiejskich urzędników na sytuację kryzysową.

I mowa tu nie tylko o scenariuszu skrajnym, w którym miastom przyszłoby ewakuować ludność w związku z działaniami wojennymi.

Biorąc pod uwagę fakt, że wojna w Ukrainie trwa już dwa lata, a w ostatnim czasie coraz głośniej słychać o konieczności wzmocnienia potencjału obronnego krajów graniczących z Rosją, postanowiliśmy sprawdzić, na jakim poziomie funkcjonuje tzw. obrona cywilna w Gdańsku, Gdyni i Sopocie.

Do Urzędu Miejskiego w Gdańsku, magistratów w Gdyni oraz Sopocie, a także do Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku wysłaliśmy takie same pytania.



  • Chcieliśmy się dowiedzieć, czy urzędnicy mają przygotowane scenariusze ewakuacji ludności cywilnej Trójmiasta na wypadek zagrożenia katastrofą naturalną lub, w związku z sytuacją na świecie, w przypadku konfliktu zbrojnego lub jego skutków, sięgających terenów miasta.
  • Zapytaliśmy też, czy po ataku Rosji na Ukrainę przeprowadzono inwentaryzację schronów, o ich stan oraz o to, gdzie się znajdują i ile osób są w stanie przyjąć.
  • Poprosiliśmy także o informację na temat tego, czy urzędy są w kontakcie z zarządcami schronów nienależących do publicznych zasobów.
  • Nasze pytania dotyczyły również wyposażania schronów oraz planowanych szkoleń dla urzędników z zakresu tzw. obrony cywilnej.

Oto czego się dowiedzieliśmy:

Mieszkańcy Trójmiasta: róbmy przegląd schronów, a nie budujmy place zabaw Mieszkańcy Trójmiasta: róbmy przegląd schronów, a nie budujmy place zabaw

Gdańsk zarządza czterema budowlami ochronnymi. Dwie są dla urzędników



Z danych gdańskiego magistratu wynika, że miasto zarządza czterema tzw. budowlami ochronnymi. Dwie z nich są ogólnodostępne, a w dwie "stanowią zabezpieczenie funkcjonowania urzędu na czas kryzysu."

- Pozostałe 298 budowli ochronnych znajdujących się na terenie miasta zostały wykonane w latach 50-80. Należą do wspólnot, spółdzielni mieszkaniowych i zakładów pracy - mówi Paulina Chełmińska z Urzędu Miejskiego w Gdańsku. - Ogólnie w ewidencji znajduje się 279 schronów i 23 ukrycia. Za ewidencję budowli ochronnych odpowiada wojewoda. Ta prowadzona w Urzędzie Miejskim stanowi jedynie materiał informacyjny oraz dane dla urzędu wojewódzkiego - dodaje.


Urzędniczka przypomina, że ewidencja schronów, ukryć oraz piwnic została wprowadzona do aplikacji "schrony" przez Państwową Straż Pożarną.

Schron przeciwlotniczy pod peronem SKM. Film z 2011 roku.



Jakie działania podjęto by w Gdańsku w sytuacji, gdyby zaszła potrzeba ewakuacji ludności? Informacje przekazane przez magistrat są dość ogólne:

  • Po otrzymaniu informacji o rozpoczęciu ewakuacji mieszkańców zadanie to zostaje przekazane do spółdzielni mieszkaniowych oraz podmiotów, które taką ewakuacje przeprowadzają do wskazanych uprzednio miejsc.
  • Miasto w celu zapewnienia przeprowadzenia ewakuacji kieruje to tego celu dedykowane środki transportowe (autobusy wraz z kierowcami).
  • Przygotowane są plany ewakuacji III stopnia, które są elementami Planu Obrony Cywilnej, jednak... brakuje uregulowań prawa krajowego w tej kwestii.
  • Na terenie miasta Szefem Obrony Cywilnej (według poprzednich przepisów) jest prezydent Gdańska.
  • Sprawy obrony cywilnej koordynowane są przez Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego UM w Gdańsku.


Co ciekawe, kontrola schronów nie jest prowadzona. I znów: winne są "przepisy", a raczej... ich brak.

- Z uwagi na brak przepisów regulujących kwestie techniczne, kontroli schronów nie prowadzi się. Niemniej jednak prowadzone są kontrole doraźne przez pracowników urzędu w zakresie utrzymania i w przypadku wniosków o wykreślenie z ewidencji. Taki wniosek rozpatrywany jest przez wojewodę - mówi Paulina Chełmińska.

Gdynia. Szkoleń dla urzędników nie było



Również i w gdyńskim magistracie urzędnicy przywołali wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju z 17 października 2008 r. "w sprawie zasad ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia w 2011 r."

Robert Ronduda, naczelnik Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności UM Gdyni wyjaśnia, że na tej podstawie został opracowany "Plan ewakuacji III stopnia ludności Miasta Gdyni."

- Ewakuacja III stopnia polega na uprzednio przygotowanym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia, podczas podwyższania stanu gotowości obronnej państwa. Prowadzona jest w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny. Dokument był aktualizowany do 2018 r., następnie uchylono przepisy regulujące ten obszar - mówi Robert Ronduda.


Jak jednak dodaje, niezależnie od powyższego w oczekiwaniu na nowe unormowania prawne w Wydziale Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności Urzędu Miasta Gdyni na bieżąco "trwają prace polegające na przygotowaniu i opracowaniu danych potrzebnych do sporządzenia nowego planu w przypadku wejścia w życie nowych uwarunkowań prawnych."

Urzędnik przypomina przy tym, że w polskim systemie prawnym od 1 lipca 2004 r. nie ma zdefiniowanego pojęcia budowli ochronnej (schronu i ukrycia).

  • Schron ukryty na terenie Kępy Redłowskiej.
  • Schron ukryty na terenie Kępy Redłowskiej.
  • Wnętrza schronu znajdującego się pod blokiem mieszkalnym w Gdyni.
  • Wnętrza schronu znajdującego się pod blokiem mieszkalnym w Gdyni.
- Problem schronów miała uregulować przygotowana i skierowana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji do wykazu prac legislacyjnych i programowych poprzedniego rządu ustawa o ochronie ludności i stanie klęski żywiołowej oraz rozporządzenie wykonawcze do tej ustawy. Akty prawne do chwili obecnej nie weszły do obrotu prawnego - mówi Robert Ronduda.
W związku z tym uznaje się, że "pomieszczenia ochronne" w większości przypadków znajdują się... w  budynkach przedsiębiorstw i wspólnot mieszkaniowych. Z reguły chodzi o parkingi podziemne, hale garażowe czy prywatne piwnice.

Urzędnik pytany o to, czy planowane jest wyposażenie schronów, odpowiada:

- Na chwilę obecną brak jest uregulowań prawnych, które określałyby zasady ponoszenia kosztów utrzymania i wyposażania budowli schronowych oraz sposobu ich użytkowania w czasie pokoju, a tym samym podstaw prawnych wydatkowania pieniędzy publicznych na ten cel.
Urząd w Gdyni poinformował nas przy tym, że ewidencja budowli, które ze względu na wzmocnioną konstrukcję mogą służyć do ochrony ludności, zawiera ponad 350 obiektów, w tym:

  • 247 budowli ochronnych przewidzianych dla 33 tys. osób,
  • 104 miejsca ukrycia do doraźnego przygotowania przewidzianych dla 18 tys. 450 osób.

W ostatnim czasie nie prowadzono natomiast specjalistycznych szkoleń dla urzędników.

- Szkolenia z zakresu realizacji zadań wynikających z planu ewakuacji ludności w latach 2022-2023 nie były prowadzone. Tematyka ewakuacji w przepadku zagrożenia omawiana jest w ramach szkoleń o szerszej tematyce np. zarządzania kryzysowego, planowania obronnego - podsumowuje Robert Ronduda.

Deweloper właścicielem schronu na Oksywiu. Film z 2021 roku.



Sopot. Dwa lata temu rozpoczęto remont dwóch schronów



W Sopocie usłyszeliśmy, że magistrat posiada:

  • Plan Ewakuacji Ludności, Zwierząt i Mienia II Stopnia na wypadek Masowego Zagrożenia dla Miasta Sopotu (ostatnia aktualizacja listopad 2021 r.). Plan zawiera szczegółowe informacje dotyczące ewakuacji mieszkańców z rejonu zagrożonego w inny rejon miasta w sytuacjach kryzysowych np. wybuch, atak, zalanie terenu, skażenie itp.
  • Plan Ewakuacji Ludności III Stopnia dla Miasta Sopotu (ostatnia aktualizacja maj 2022 r.) Zawiera szczegółowe informacje na wypadek zagrożenia wojennego na terenie miasta Sopotu i przemieszczenia ludności do rejonu zapasowego w innym powiecie województwa pomorskiego, a także procedury postępowania, alarmowania, informowania i ewidencjonowania ludności ewakuowanej oraz użycie sił i środków transportowych do wykorzystania w czasie działań ewakuacyjnych.


- Inwentaryzację schronów przeprowadziła Państwowa Straż Pożarna w Sopocie na polecenie ministra MSWiA. Na terenie Sopotu znajduje się dziesięć schronów, które ujęte są w ewidencji wojewody pomorskiego. Ponadto na terenie miasta jest ponad 170 ukryć dla ludności. Ukryciem może być każdy parking podziemny, piwnica, hala itp. Schrony w mieście usytuowane są w placówkach oświatowych i wspólnotach mieszkaniowych - tłumaczy Izabela Heidrich z UM w Sopocie.
Dodaje, że w 2022 r. w dwóch schronach rozpoczęły się prace remontowo-konserwacyjne, polegające na wymianie drzwi wejściowych, ewakuacyjnych.

Zaplanowano też dalsze prace remontowe, m.in. odnowienie powłok malarskich, osuszanie, wymianę instalacji elektrycznej i oświetlenia, a także wymianę filtrów urządzeń wentylacyjnych.

- Będą wykonywane w miarę posiadanych przez gminę środków finansowych - podkreśla rzeczniczka.
Wydział Bezpieczeństwa i zarządzania Kryzysowego Sopotu jest też w stałym kontakcie z zarządcami schronów i prowadzi systematyczne kontrole schronów zgodnie z Planem Przeprowadzenia Kontroli Problemowych Wykonywania Zadań Obronnych w Mieście Sopot na lata 2022, 2023 itd.

Urząd Wojewódzki: "my schronów nie wyposażamy"



Najogólniej na nasze pytania odpowiedzieli jednak urzędnicy PUW, który - według deklaracji trójmiejskich urzędników - powinien w największym stopniu odpowiadać za szeroko pojętą obronę cywilną.

W mailu podpisanym przez "biuro prasowe wojewody pomorskiej", w odpowiedzi na nasze pytania napisano, że organizacja ewakuacji z zagrożonych obszarów czy na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub wojny jest opisana w Wojewódzkim Planie Zarządzania Kryzysowego (załączniki funkcjonalny i Plan Obrony Cywilnej).



- Plany wojewódzkie opracowuje Wojewoda Pomorski, plany powiatowe - starostowie lub prezydenci miast na prawach powiatu, plany gminne - wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast. Skuteczna ewakuacja to sprawne i szybkie przemieszczenie ludności (w obrębie miejsca zamieszkania) ze strefy zagrożenia do bezpiecznego rejonu, albo w zależności od stopnia zagrożenia, czy w wypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny w rejony innych powiatów ziemskich - wskazano.
Z przekazanej nam wiadomości wynika też, że pracownicy (gminy, powiaty, miasta, województwo) odpowiedzialni za zarządzanie kryzysowe oraz Obronę Cywilną mieli zostać przeszkoleni. Opracowane miały zostać także procedury i scenariusze oraz odbyły się ćwiczenia. Zaplanowano też kolejne.

  • Wnętrza schronu znajdującego się pod blokiem mieszkalnym w Gdyni.
  • Wnętrza schronu znajdującego się pod blokiem mieszkalnym w Gdyni.
  • Wnętrza schronu znajdującego się pod blokiem mieszkalnym w Gdyni.
Również i PUW przywołuje przeprowadzaną na przełomie 2022 i 2023 r. inwentaryzację schronów, ukryć i miejsc schronienia, której efektem prac było m.in. uruchomienie aplikacji - schrony.straz.gov.pl.

W Trójmieście, według ewidencji PUW, znajdują się 594 budowle ochronne i ukrycia. Przynajmniej na papierze. W jakim bowiem są stanie i jak są wyposażone?

- Urząd wojewódzki o budowanych schronach jest informowany po wpisaniu przez gminę nowego obiektu do ewidencji budowli ochronnych. Urząd nie wyposaża schronów - przekazano nam w krótkim mailu.

Finlandia - niedościgniony wzór bezpieczeństwa



Z powyższych informacji wynika, że w kwestiach bezpieczeństwa zrobić trzeba jeszcze bardzo dużo. A jak się uczyć - to od najlepszych.

Europejskim "mistrzem obrony" jest Finlandia, która dysponuje:

  • Ponad pięcioma setkami podziemnych schronów, które zostały wykute w skale pod Helsinkami. Mogą one pomieścić w sumie ok. 900 tys. osób, czyli więcej niż cała populacja miasta.
  • W miejsca ukrycia łatwo można przekształcić 25 stacji metra.
  • Wszystkie obiekty są na bieżąco wyposażane i inwentaryzowane tak, by ewakuacja ludności zajęła jak najmniej czasu.

Czy Gdańsk ma jakieś plany budowy schronów? (15 opinii)

Warszawa mimo potencjalnie mniejszego ryzyka niż Trójmiasto stworzyła program budowy schronów dla mieszkańców. Czy Gdańsk lub Gdynia w ogóle mają zamiar o tym pomyśleć? To istotne pytanie warte poruszenia przed wyborami - szczególnie, że mamy na swoim terenie strategiczną infrastrukturę - baza paliwowa, port, rafinerię itd
Warszawa mimo potencjalnie mniejszego ryzyka niż Trójmiasto stworzyła program budowy schronów dla mieszkańców. Czy Gdańsk lub Gdynia w ogóle mają zamiar o tym pomyśleć? To istotne pytanie warte poruszenia przed wyborami - szczególnie, że mamy na swoim terenie strategiczną infrastrukturę - baza paliwowa, port, rafinerię itd Zobacz więcej

Opinie (210) ponad 20 zablokowanych

  • Radz sobie sam

    A samorządy zamiast przygotować się chociaż w minimalnym stopniu to mają to w d...

    • 7 1

  • Wszystko, o czym mówią, powinno zostać zrobione wczoraj.

    Kiedy ten moment nadejdzie (a nadejdzie z dużym prawdopodobieństwem), będzie już za późno. A zakupy, rabaty, promocje, klimatyczne, eko od razu staną się niepotrzebne

    • 11 3

  • .

    tak, lepiej dokładniej opisać ich lokalizacjewspółrzędne geograficzne jeszcze powinny być w artykule.

    • 5 0

  • Prezydent

    Prawda jest taka że Olka nie radzi sobie ze śmieciami koło rady miasta,a co tu mówić o konflikcie i ewakułacji! Czym elektrycznymi autobusami! Pamiętam jak byłem w wojsku to były zabezpieczone pojazdy ciężarówki,autobusy, lokomotywy ,parowozy wyrazie konfliktu, potem wszystko wysprzedali a parowozy poszły na złom.

    • 6 2

  • Brak ustawy czy źródeł finansowania?

    Jeżeli odległość pomiędzy bazami rosyjskimi a aglomeracją wyznacza 1,5/2 minuty lotu pocisku z prędkością 2,5 macha. Brak zainteresowania kwestiami OC, to nie tyle ignorancja to ... zbrodnia. Zbrodnia, której nie da się usprawiedliwić brakiem ustawy czy źródeł finansowania.

    • 5 1

  • Nie mamy żadnej obrony a kacapy i tak się boją tu przyjść.

    A tak poważne, są biedne dzieci, są niepełnosprawni, starcy, ludzie skrajnie ubodzy.
    Pomóżcie im zamiast pakować kasę w nikomu niepotrzebną armię darmozjadów w mundurach i infrastrukturę oraz sprzęt wojskowy.

    • 7 6

  • Schrony obrona cywilna

    Smutny raport i takie fakty dotycza całej Polski niestety .Nie mamy nic a propaganda że Polska i Polacy są przygotowani do obrony zaprzecza ten artykuł dane i raporty .Obecnie wybudowanie schronu przeciwatomowego dla jednej rodziny w domku jednorodzinnym to koszt minimum 100 tysięcy dolarów.Gdy uznamy że schrony mają być dla populacji polskiej w osiedlach miastach miasteczkach to uznajmy że Polski na to nie stać te które istnieją nie spełniają żadnych standardów to trumny pułapka dla cywila i to bardzo realna .Piwnice te pod blokami to chyba żart nigdy bym się w nich nie schował płytkie i wyobraźcie sobie zawalenie budynku przy wybuchu no to masz już efekt horroru . Schrony tymczasowe garaże podziemne są problematyczne pod względem konstrukcyjnym słaby strop to właściwie podziemne piętro technologicznie nie przygotowane przed penetracją materiału wybuchowego gdy czytam obecny postęp technologiczny uzbrojenia gdzie głowica może swobodnie spenetrować piętra i grube stropy z betonu na kilkanaście metrów lub potrafi przez lufty zniszczyć kompleksy jaskiń i tunelów podziemnych patrz wojna na Półwyspie Arabskim i Afganistan no to masz wyobrażenie o sile rażenia .W dzisiejszej dobie konfiktu schrony powinny być budowane tylko i wyłącznie atomowe z kilkoma punktami ewakuacji na wypadek uszkodzenia elementu schronu ich ilość powinna być rozproszona w terenie to daje dopiero bezpieczeństwo dla ludności że w razie konfiktu id razu większość nie zostanie zniszczona to daje przetrwanie części ludności .Na zachodzie i w Niemczech istnieją głębokie schrony tunele jeszcze z czasów II wojny światowej dziś już wyposażane w niezbędne elementy składowe jak żywność lekarstwa i opatrunki agregaty prądotwórcze ujęcie wody filtry i elementy telekomunikacji w śledzeniu sytuacji czy wezwania pomocy do tego łóżka koce śpiwory .Czy te nasze w inwentaryzacji są wyposażone niestety państwo polskie totalnie w rozscypce nawet tej organizacji administracyjnej i decyzyjnej .

    • 7 1

  • dwa lata temu, jak tylko wojna wybuchla na Ukrainie pisaliśmy o schonach,

    raczej nędznych parodiach schronów, zagrzybionych i zarobaczonych, Ruszyło kogoś sumienie czy rozsądek? Od czego jest wojsko, policja, SM, Straż pożarna? Może ktoś w UM odpowiada za stan schronów?

    • 10 1

  • schrony obrona cywilna

    Dodam do mojego komentarza pozostaje intuicja przetrwania i hasło ratuj się kto może z dedykacją licz polsku na siebie .Niestety naród nie zdaje sobie z zagrożenia i woli dalej konsumować w artykuły luksusowe tak coś na kształt programu Królowie życia żyje się raz Polacy nawet indywidualnie ci zamożni nie inwestują w własne bezpieczeństwo jak inne nacje i narody .Nie jestem optymistą bardziej pesymistą więc w razie godziny W pozostaje ucieczka jeżeli to będzie tylko na początku wojna konwencjonalna bez użycia broni atomowej więc mam szansę być może tym bardziej że mieszkam blisko granicy z Czechami gdzie topografia geologiczna i natura umożliwi schronienie wiadomo góry doliny strumyki pożywienie w lesie i owszem jaskinie zagłębienia oraz opuszczone domostwa .Będę się ewakuował z dają od skupisk naturalnych dróg i niestety oczu szeroko otwarte chaos wojna u człowieka kryje zwierzę przetrwania czyli bandy złodzieje mordercy to walka o żywność wodę i sprawdzone z II Wojny Światowej plądrowanie domostw mieszkań i rzeczy osobistych uciekinierów w poszukiwaniu wartościowych przedmiotów bo co się zabiera złoto na wymianę żywności nocleg lub to co masz przy sobie ubiór buty plecak .Obserwujemy wojnę z obrazka przekazów natomiast nie pokazuje się drugie oblicze horroru plądrowanie kradzieże gangi i bandy gdzie gwałcą mordują rabują na zapleczu im większy chaos tym większy zasięg zniszczenia i destabilizacji bo tak działa wojna i zamiary wroga . Im słabiej państwo przygotowane do obrony tym łatwiejszy łup wojenny i przejęcie inhatywy w podboju .Niestety Polska w tej grze jest na przegranej co pokazuje symulacja obronna kraju i w sztabach gdzie ludność cywilna w tym konflikcie nie jest brana pod uwagę to element stracony .I to właśnie nam przekazano w tym raporcie że Polska ma się dosłownie w du**e .

    • 5 3

  • schrony obrona cywilna

    Dodam następny komentarz i to kluczowy mimo zagrożenia nowe budowane osiedla domy nie wyposaża się dalej w schrony tym bardziej ujęcia wody oddzielne od zasilania komunalnego czyli studnie głębinowe .Dziwię się że nowobogaccy tak bardzo upodobali sobie apartamenty w wieżowcach szczególnie te wyrózniajace się w razie konfiktu będą w pierwszej godzinie idealnym punktem do zniszczenia .Mając pokażne konto nigdy bym nie zainwestował w taką nieruchomość tym bardziej że te luksusowe wieżowce są pozbawione schronów przeciwatomowych czy nawet te zwykłe umieszczone poniżej kilkunastu metrach od podziemnych parkingów tego deleloper już bogatym nie zabezpiecza d**y a co dopiero przeciętnemu Kowalskiemu no choćby taki Wilanów czy inne nowe osiedla podmiejskie w dużych aglomeracjach a samorządowcy wykluczają w nowo budowanych budynkach komunalnych . Oszczędność i nastawienie tylko na zysk nie popłaca tym bardziej gdy Polska jest geopolitycznie umiejscowiona w samym środku oku cyklona to autostrada wschód zachód północ południe a zachowujemy się bezstrosko od zakończenia II Wojny Światowej z hasłem bele jak jakiś to będzie .Nie wyciągnęliśmy lekcji z historii tym bardziej z ostatniej II Wojny Światowej niestety w tej polskiej doktrynie niby obronnej bo jej nie ma ludność cywilną nie jest brana pod uwagę jako ochrona narodu widocznie polska nacja na być w konflikcie przemielona na mięso armatnie a żołnierz polski na froncie pozbawiony zaplecza a tym zapleczem to ludność cywilną zgromadzone zapasy w schronach ujęcia wody pitnej i niestety punkty medyczne skoro nie ma schronów to nie ma obrony .

    • 3 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane