Kiedyś na znak końca wielkiego postu zakopywało się żur i przybijało do drzewa śledzia, dyngus natomiast był zabroniony, jako pogański obrzęd, nawet kolory jajek miały znaczenie. Choć Wielkanoc ma głównie wymiar chrześcijański, to często nawiązuje do prastarych wierzeń leżących u zarania historii człowieka jako istoty religijnej.
Symbolika świąt wielkanocnych to przede wszystkim symbole związane ze śmiercią i odradzaniem się. Już wielki post to symboliczne oczekiwanie na obudzenie się przyrody, życia i zwycięstwo dobra nad złem. Tych symboli podczas świąt mamy całkiem sporo, i to zarówno o wymiarze religijnym, ale też pogańskim.
- Już sam okres, kiedy święta się odbywają, ma znaczenie. W 325 roku, podczas Soboru Nicejskiego, ustalono, że święta wielkanocne będą w pierwszą niedzielę po pełni wiosennej, dlatego mają charakter świąt ruchomych. Już sam okres wiosenny ma wymiar symboliczny dla chrześcijan, poprzez odrodzenie mamy zwycięstwo życia nad śmiercią - tłumaczy Hubert Grzegorczyk z Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, który prowadzi w nim zajęcia edukacyjne.
Znaczenie Niedzieli Palmowej
Niedziela palmowa i palmy, które były rzucane Jezusowi pod nogi oznaczały przede wszystkim oddanie mu pokłonu. Przyjechał on do Jerozolimy, by uleczyć chorych i nauczać, dlatego palma ma też znaczenie zwycięstwa nad chorobą i złem.
- W Polsce palmy pojawiły się już w XI wieku. Na początku były tworzone z gałęzi wierzby, z tego względu, że jest to roślina, która w każdych warunkach potrafi się odrodzić, czyli jest symbolem ożywania. W dawnej Polsce, po poświęceniu palm ludzie bili się nimi po plecach, bo wierzono, że ma to charakter leczniczy. Co ciekawe, dawniej i obecnie w niektórych rejonach Polski zjadało się kocie bazie, bo wierzono, że działają one kojąco na choroby gardła - wyjaśnia Hubert Grzegorczyk.
Wielki Czwartek i Triduum Paschalne - symbole wielkanocne
W Wielki Czwartek kapłani obmywają stopy wiernym - wzorem Jezusa, który obmywał stopy apostołom. To znak nie tylko oczyszczenia. Ci, którzy są obmywani, muszą postępować w życiu zgodnie z zasadami wiary.
Krzyż jest natomiast symbolem związanym wyłącznie z religią, czyli znakiem zwycięstwa Boga nad szatanem, życia nad śmiercią.
Co symbolizuje jajko?
- Najbardziej rozpoznawalnym symbolem świąt wielkanocnych jest jajko, symbol odradzania się do życia i płodności. Co ciekawe, jaja, które dzisiaj znamy jako pisanki, pojawiały się już w Egipcie i starożytnej Mezopotamii. Nasze dzielenie się jajkiem przy stole pochodzi od dawnego zwyczaju, polegającego na tym, że chłopcy obdarowywali pisankami swoje wybranki - tłumaczy Grzegorczyk.
Symbole wielkanocne w koszyczku
Zawartość koszyczka wielkanocnego też nie jest przypadkowa, choć ta tradycja jest akurat dość współczesna. Do XIX w. księża święcili pokarmy nie w kościołach, ale w domach gospodarzy. Obecnie w koszyku musi znaleźć się chleb, jako oznaka dobrobytu, ale jest on związany też z wymiarem religijnym - ciałem Chrystusa. Sól to symbol oczyszczenia, wierzono, że ma magiczną moc odpierającą złe moce. Chrzan związany jest z siłą fizyczną, krzepą i witalnością. Wędlina to symbol dostatku. Górale do święconki wkładają jeszcze ser, jako symbol przyjaźni między człowiekiem a przyrodą. Ostatnim pokarmem jest zazwyczaj ciasto czy babka, czyli symbol doskonałości, gospodarności i umiejętności.
- Same kolory pisanek też mają znaczenie: niebieski i fioletowy symbolizowały żałobę i wielki post, czerwień - krew Jezusa i wino z ostatniej wieczerzy, zielony, brązowy, żółty - radość zmartwychwstania - opowiada Grzegorczyk.
Zajączek wielkanocny - symbol świąt wielkanocnych wśród najmłodszych
Zając przynoszący prezenty dzieciom w tradycji świąt pojawił się pod koniec w XVII wieku w Niemczech. Tradycja rozrosła się najpierw dzięki niemieckim emigrantom w USA, w Polsce najwcześniej zagościła na Pomorzu i na Śląsku. Jednak zając najbardziej upowszechnił się w XX wieku. Jest on też symbolem płodności i budzącego się życia.
Co symbolizuje baranek? Natomiast baranek to symbol charakterystyczny dla całego Kościoła. To symboliczne przestawienie Jezusa jako baranka, który się odrodził.
Rezurekcja i śniadanie wielkanocne - tradycja wiernych
- Co ciekawe, choć obecnie na śniadanie wielkanocne jemy żurek, to jeszcze do XVIII wieku w wielkim poście ludzie naprawdę mocno pościli. Jedli głównie ziemniaki, kaszę, żurek i śledzie. Ale kiedy nadchodziła Wielkanoc, następował pogrzeb żuru i zakopywano go w ziemi, na znak końca postu, a śledzia przybijało się do drzewa - podkreśla Hubert Grzegorczyk.
Rezurekcja czyli najważniejsza msza pierwszego dnia świąt wielkanocnych, pochodzi od łacińskiego słowa resurrectio i oznacza zmartwychwstanie. Jednak drugi dzień świąt ma kolejny pogański obrzęd - śmigus dyngus.
Śmigus-dyngus - symbol świąt wielkanocnych
Kościół jeszcze w XV wieku potępiał i zabraniał dyngowania. Bo śmigus i dyngus to były dwa osobne obyczaje. Śmigus polegał na smaganiu gałązkami wierzby po stopach panien, które miały wychodzić za mąż.
Dyngowanie to był zwyczaj związany z chodzeniem po domach i wyłudzaniem pieniędzy, a jeżeli gospodarz nie chciał ich dać, to następowało oblewanie wodą. Współcześnie śmigus dyngus to symboliczne polanie wodą na znak oczyszczenia z grzechów - tak jak chrzest.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
