• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Tablice cmentarne w murku oporowym przy Zakopiańskiej

Aleksandra Nietopiel
4 kwietnia 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (177)
  • Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.
  • Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.

W murze oporowym podtrzymującym skarpę przy ul. Zakopiańskiej Mapkaw Gdańsku znajdują się cmentarne płyty. Uwagę na nie zwrócił gdański artysta Grzegorz Kwiatkowski, który zastanawia się, czy nie są to elementy nagrobkowych tablic z cmentarza Żydowskiego na Chełmie. Nekropolia przetrwała wojnę, ale została zniszczona i częściowo rozgrabiona w latach późniejszych. Sprawą płyt zainteresowały się miejskie radne.



Tablice cmentarne z murku oporowego powinny zostać:

Cmentarz Żydowski na Chełmie ma kilkuwiekową tradycję. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1694 r. Od połowy XVIII w. był rozbudowywany, a pod koniec XIX w. pojawiła się część gospodarcza z domem przedpogrzebowym. W latach 30. XX w. cmentarz nabrał cech parku: zbudowano drogę, pojawiły się nasadzenia, a nawet staw z karpiami.

Jak podaje Gedanopedia Zgodnie z umową Gminy Synagogalnej z władzami II Wolnego Miasta Gdańska z 8 I 1939 miał pozostać nienaruszony do 1948 r. Podczas II wojny światowej zniszczone zostały budynki gospodarcze i ogrodzenie od ul. CmentarnejMapka. Cmentarz został zamknięty 8 XII 1956 i następnie całkowicie zdewastowany, zwłaszcza podczas budowy w latach 70. XX w. osiedla Chełm.



W 1984 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków, ale to nie wystarczyło, by uchronić go przed dalszą degradacją. Od lipca 1998 r. miejsce to pozostaje pod opieką Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku. Zachowało się na nim ok. 100 nagrobków - najstarszy z 1786 r.

Cmentarz Żydowski na Chełmie. Cmentarz Żydowski na Chełmie.

"Trudna historia, z którą musimy się zmierzyć"



Czy ślady tej nekropolii można odnaleźć w konstrukcji murku oporowego na Siedlcach? Grzegorz Kwiatkowski zwraca uwagę, że na pewno nie jest to miejsce dla tablic cmentarnych, a historia, która się z nimi wiąże, powinna zostać wyjaśniona.

- Fragmenty płyt pochodzą prawdopodobnie z cmentarza Żydowskiego na Chełmie, który pod koniec lat 60. i na początku lat 70. został zdewastowany oraz rozkradziony przez mieszkańców Gdańska. To jest bolesna historia, ale powinniśmy się z nią mierzyć, aby być lepszymi ludźmi i aby Gdańsk był miastem solidarności, wolności i braku tematów tabu - podkreśla.
Płyty, jego zdaniem, niezależnie od tego z którego cmentarza pochodzą, powinny trafić w miejsce pamięci, które będzie godne dla takich artefaktów.

Czarny granit między kamiennymi blokami



Murek z cmentarnymi płytami znajduje się za blokami i jest niewidoczny od strony ulicy. W konstrukcji ścianki - obok kamieni - widać elementy czarnych, granitowych płyt, które najpewniej pochodzą z nagrobków. Trudno jednak dostrzec inskrypcje czy znaki sugerujące, z jakiego cmentarza są te elementy. Widoczny jest fragment płyty z gwiazdą Dawida.

  • Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.
  • Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.

Granitowych fragmentów jest niewiele i występują jako część murku na wysokości jednego z bloków.

Z pytaniem dotyczącym płyt cmentarnych w tym miejscu zwróciliśmy się do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku.

- Zarząd Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku, oświadcza, że tablice widoczne na zdjęciach nie pochodzą z cmentarza żydowskiego - poinformował Marek Brand z GWŻ.

Cmentarne płyty jako gruz



Murek, jak i bloki przy ul. Zakopiańskiej, powstały kilka lat po wojnie.

Klaudiusz Grabowski, historyk, pracownik Muzeum Gdańska i mieszkaniec Siedlec, zajmujący się tematyką nekropolii w mieście, wyjaśnia, że gruz ze zniszczonych w czasie wojny, a także zlikwidowanych po wojnie cmentarzy służył za materiał budowlany do odbudowy podnoszącego się z ruin miasta. Stąd obecność pozostałości z cmentarzy w nieoczekiwanych miejscach. Ponadto w czasie, w którym budowano bloki na Zakopiańskiej, zlikwidowano kilka cmentarzy, z których mogą pochodzić płyty.

- Fragmenty płyt na Siedlcach z uwagi na to, że budynki przy ulicach Kartuskiej i Zakopiańskiej powstały w latach 1952-1954, mogą pochodzić albo z któregoś z zlikwidowanych w 1951 cmentarzy (zlikwidowano wtedy 5 cmentarzy ewangelickich w Gdańsku: 3 we Wrzeszczu, 1 w Nowym Porcie i 1 w śródmieściu), albo z akcji porządkowej z 1949 r., kiedy to usuwano ślady wojny z przestrzeni miasta i porządkowano parki, cmentarze, plaże i inne przestrzenie publiczne. Gruz z cmentarzy traktowano jako materiał budowlany - zaznacza Grabowski.
  • Lokalizacja muru z cmentarnymi tablicami i cmentarza Żydowskiego na Chełmie na mapce.
  • W maju ub. roku ubytek w murku przy Al. Zwycięstwa ukazał fragment płyty cmentarnej.

Sprawą zainteresowały się miejskie radne



Temat płyt nagrobnych z ul. Zakopiańskiej poruszył radną Annę Golędzinowską i przewodniczącą Rady Miasta Gdańska Agnieszkę Owczarczak, które zajęły się sprawą niezależnie, ale złożyły wspólną interpelację:

- Poprosiłyśmy o zabezpieczenie tych płyt i przeniesienie ich do lapidarium bądź innego godnego miejsca. Nie wiadomo na razie, kto się tym zajmie. Udało się ustalić, że budynek [przy murku - dop red.] należy do wspólnoty mieszkaniowej, ale otaczająca działka, na której jest skarpa i mur jest własnością miasta - mówi radna Golędzinowska.
Płyty zostaną najpewniej wymontowane z muru.

- O wytyczne z sprawie dalszego postępowania wobec płyt nagrobnych w murze przy ul. Zakopiańskiej oraz o określenie możliwości i sposobu wydobycia fragmentów płyt zwrócimy się do Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Do czasu otrzymania wytycznych konserwatorskich fragment konstrukcji, w którym zauważono elementy nagrobka zostanie oceniony pod kątem ewentualnej potrzeby zabezpieczenia i będzie na bieżąco monitorowany - przekazała Aleksandra Strug, rzeczniczka Gdańskich Nieruchomości.

Fragmenty nagrobków w murku i stawie



Warto zaznaczyć, że to nie pierwsze takie odkrycie w Gdańsku. Niecały rok temu pisaliśmy o płycie nagrobnej ukrytej w murku przy ruchliwej al. Grunwaldzkiej na wysokości Politechniki Gdańskiej.
Z kolei trzy lata temu przedstawiliśmy historię przypadkowego znalezienia w oliwskim stawie fragmentu macewy.

Miejscem, do którego trafiają płyty nagrobne ze zlikwidowanych cmentarzy, jest Lapidarium GdańskieParku Akademickim przy Politechnice Gdańskiej. Utworzono je w latach 2005-2006.

Miejsca

Opinie (177) ponad 20 zablokowanych

  • A gdzie sa tablice i groby ze starego cmentarza w Brzeznie, zaoranego przez dewloperow?

    • 24 0

  • no ten tekst, taki poprawny aż do.... (8)

    " rozkradziony przez mieszkańców Gdańska"( ?) skąd ta pewnośc?
    i po co tak " szczerze, dobitnie"?!

    następny poprawny " politycznie"

    • 32 4

    • (3)

      Prawda kole w oczy?

      Szkoda, że nie mówi się też o ogromnym szabrownictwie dokonywanym w Gdańsku czy Sopocie po wojnie przez Polaków.

      Niektórzy do tej pory mają w domach czy strychach kradzione meble po Niemcach.

      • 1 10

      • Szabrownictwo.... (2)

        A śmierć i pożoga która niesie wojna??

        O tym nie wiesz?

        • 6 1

        • (1)

          Zawsze ktoś znajdzie jakieś "argumenty" by bronić złodziei.

          • 1 0

          • Złodzieje okradli ten kraj doszczętnie i wywieźli za Odrę.

            Wymordowali kilka milionów ludzi, a ten płacze tu po niemieckich szafkach.

            • 2 1

    • (3)

      No bo czas najwyższy nazywać rzeczy po imieniu. Propaganda jaką nam wciskają o tym, że Polacy od zawsze byli czyści jak łza, nigdy nie zrobili nikomu nic złego, nie dopuścili się świętokradztwa, zawsze szanowali odmienność i ta cała obłudna martyrologia zaowocowała tym, że ludzie nie chcą uwierzyć w faktom i dokumentom, gdy wychodzi na jaw, że zdarzało się inaczej. Oczywiście, że wygodniej jest spostrzegać się jako anioła pośród diabłów, ale prawda jest inna, ludzie to wadliwe istoty, robili, robią i będą robić złe rzeczy czy to z zawiści, ignorancji, czy głupoty, a ciągłe wybielanie się i zatajanie (ekhm, ipn, ekhm) nie prowadzi do niczego dobrego. Nie zauważyłeś, że mamy samych bohaterów, a nie mamy zbrodniarzy?

      • 2 5

      • O tuż naucz się: (1)

        Polacy nigdy, przynajmniej w najnowszej historii nigdy nie atakowali, nie byli ekspansywni!

        • 3 0

        • Razem z Sowietami Polacy zaatakowali Czechoslowację. Pijany polski żołnierz strzelał do cywili. Dwie osoby zgineły.

          Wikipedia: Zbrodnia w Jiczynie

          • 0 1

      • Polacy znają słabości swojej historii

        W porównaniu do Żydów czy Niemców Polska nie prowadzi tak agresywnej polityki wybielania.

        • 1 1

  • płyty nagrobne są w dobrym mniejscu

    recykling

    • 22 2

  • a gdzie tablice z cmentarza na Stogach? (1)

    • 12 0

    • Zapytaj Prob Mietły

      • 0 0

  • Ciekawy życiorys ma ten artysta (4)

    Wystarczy wygooglać, żeby się nie dziwić jego opinii o Polakach

    • 31 0

    • (3)

      A m0że zasłużyliśmy sobie po części na taką opinię , wypieranie faktów w żadnej sprawie nie przynosi spokoju

      • 2 18

      • 6 się z tobą nie zgadza , to ci bez skazy

        • 0 0

      • Tak, drodzy Żydzi. Zasłużyliście na taką opinię.

        Tylko roszczenia

        • 5 1

      • ruski trolu o jakich faktach anty Polaku piszesz propagandzie Tuskoputinowskiej

        • 2 0

  • jeżali artysta działa w Gminie Żydowskiej, niech działa! niech robią, ratują, itd. ale we własnym zakresie i własnymi środkami!

    • 27 2

  • wszelkie (1)

    rachunki za skutki zniszczenia Gdańska podczas wojny należy wysłać na adres kanclerza Niemiec, bo to one rozpętały światową hekatombę

    • 28 6

    • A ja myślałem, że to Stalin wywołał wojnę rękoma Hitlera.

      (W okresie międzywojennym, z powodu ograniczeń Traktatu Wersalskiego, niemieckie wojska szkoliły się na poligonach w ZSRR.)

      Związek Sowiecki jest w równym stopniu odpowiedzialny za II wojnę światową jak Niemcy, ale Stalin był lepszym strategiem niż Hitler.

      • 2 1

  • Spokojnie i bez emocji (3)

    Przepraszam, że zapytam ale co się dzieje z płytami cmentarnymi które zostają zdemontowane ze starych nagrobków gdy rodzina postanawia je wymienić? Równie dobrze mogły one pochodzić z takiego źródła. Symbol gwiazdy Dawida też jest mocno przesadzony. Z tego co się orientuję to można się w tym dopatrywać na równi gwiazdy Dawida co i kwiata widzianego z góry. Nie rozumie skąd od razu dokładanie tutaj całej tej filozofii i teksty "ale powinniśmy się z nią mierzyć, aby być lepszymi ludźmi". Ps. poza tym nic nie musimy. Możemy iść przykładem Niemiec które się nie mierzą z niczym. Obozy na swoim terenie w większości zamienili nie na pomniki i symbole tylko obozy wczasowe albo zaorali. Tematu nie poruszają a jak poruszają to na zasadzie "tak był taki epizod w historii ale po co drążyć temat". My też możemy tak zrobić i powiedzieć, że takie były czasy i trudne realia. Było minęło. Przecież chcemy być bardziej europejscy co nie?

    • 35 4

    • zgadzam się całkowicie!

      • 2 1

    • (1)

      Jak traktujesz ich tak cie potraktują Wszyscy Oni Ukraińcy lub tz złi Deutsche

      • 0 0

      • A możesz teraz przetłumaczyć na polski o co ci chodzi? Czy napisałeś coś by tylko pisać? Zero merytorycznych argumentów. Jeden oklepany slogan. I jakiś ciąg losowych literek.

        • 0 0

  • (2)

    Po wojnie Polacy zniszczyli setki cmentarzy ewangelickich i nagrobki wykorzystali jako materiał budowlany.

    Rozebrano wiele mauzoleów i rodzinnych grobowców w celu pozyskania cegły - nie trzeba szukać daleko od trójmiasta.

    Hieny cmentarne przybyłe z Kresów na tzw. Ziemie Odzyskane zbeszczeszczyły groby i trumny.

    Wystarczy poszukać w internecie - zdewastowane grobowce i kaplice, a w nich do dziś otwarte trumny i porozrzucane kości.

    • 9 18

    • Hieny co było to wywiozły za Odrę i do ZSRR. (1)

      A ludzie zwyczajnie chcieli zbudować sobie miejsce do życia. Nie było materiałów budowlanych, nie było nic. Totalna bieda

      • 1 0

      • Też chcę zbudować sobie miejsce do życia, ale nie stać mnie na materiały budowlane.
        Mogę kraść?

        Mogę sobie pozyskiwać cegły z budynków, płyty chodnikowe z ulic, płyty nagrobne z cmentarza?

        • 0 1

  • Dlaczego.

    Dlaczego nikt nie mówi o pozostałościach cmentarza pomiędzy ulicami Powstańców Warszawskich Dąbrowskiego i Zakopiańskiej.Problem w tym że te murki oporowe stoją pomiędzy ulicami Zakopiańską i Kartuską.Jest ich kilka.Zamieszkałem w tamtej okolicy na ulicy Kartuskiej w 1954 roku i murki te już były zbudowane.

    • 69 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane