• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Tajemnica ulicy Spacerowej

Marek Gotard
15 marca 2009 (artykuł sprzed 15 lat) 
Badacze dziejów dawnego Gdańska natrafili na ślad sensacyjnego epizodu związanego z budową ul. Spacerowej. Badacze dziejów dawnego Gdańska natrafili na ślad sensacyjnego epizodu związanego z budową ul. Spacerowej.

Czy przejeżdżając ulicą Spacerową w Gdańsku, bezwiednie mijamy zapomniany cmentarz francuskich jeńców wojennych? Badacze dziejów dawnego Gdańska natrafili na ślad sensacyjnego epizodu związanego z budową tej drogi.



Dziś ulica Spacerowa zobacz na mapie Gdańska to niedawno zmodernizowana droga prowadząca z Oliwy do Osowy. Kilkaset metrów za zjazdem do zoo w kierunku Osowy, droga wpada do wąwozu, z prawej strony otoczonego niewysokimi wzgórzami. Tuż przy drodze stoi niewielka kapliczka. Po przeciwnej stronie stoją zabudowania leśniczówki. To właśnie bezpośrednie okolice kapliczki i leśniczówki prawdopodobnie kryją ślady po zapomnianym dramacie, rozgrywającym się tu pod koniec XIX wieku.

Od lat czterdziestych XIX wieku Francja i Niemcy coraz intensywniej rywalizowały ze sobą o prymat w zachodniej części europejskiego kontynentu. Sytuacja zrobiła się nie do zniesienia po wygranych przez Prusy wojnach z Austrią i stworzeniu w 1866 roku Związku Północnoniemieckiego, będącego faktycznym zalążkiem zjednoczonych Niemiec.

Wieloletnie napięcia doprowadziły do wypowiedzenia, przez Napoleona III, wojny Prusom. Poszło o próbę osadzenia przez kanclerza von Bismarcka na tronie hiszpańskim pruskiego księcia. Pewni siebie Francuzi wkroczyli 19 lipca 1870 roku na tereny Niemiec.

Po początkowych drobnych sukcesach zjednoczone wojska prowincji niemieckich spuściły im ciężkie lanie. W rezultacie w połowie września wojska niemieckie obległy Paryż, który skapitulował w styczniu 1871 roku. Wojnę zakończył traktat pokojowy podpisany w maju 1871 roku.

Francja straciła nie tylko honor, ale także część bogatej w węgiel Lotaryngii i musiała zapłacić Prusom reparacje wojenne w wysokości pięciu miliardów franków w złocie. Mało kto wie, że z tych właśnie pieniędzy powstała większość ceglanych, urzędowych budynków na terenach Cesarstwa Niemieckiego, w tym także w Gdańsku.

Trzy lata przed wojną rząd pruski rozpoczął budowę nowej drogi. Miała ona połączyć dużą wieś, w zasadzie nawet już miasteczko - czyli Oliwę z położoną za lasami, liczącą kilkadziesiąt budynków, Osową. Budowa drogi była koniecznością, ponieważ mieszkańcom nie wystarczał już, funkcjonujący tu od czasów napoleońskich trakt, mający pomocnicze znaczenie w stosunku do najstarszej i najważniejszej drogi do dawnego opactwa, wijącej się dzisiejszą Doliną Radości.

Mimo dużego znaczenia, budowa drogi postępowała bardzo powoli. Na przeszkodzie stały niezwykle trudne warunki terenowe i gęsty las. Prace ruszyły jednak znacznie szybciej, kiedy w Oliwie pojawili się jeńcy francuscy. Na ich ślad natrafili członkowie Towarzystwa Przyjaciół Gdańska.

- Niedawno Towarzystwo stało się posiadaczami unikatowego przewodnika po Oliwie z 1904 roku, autorstwa Elise Pűttner - opowiada Mirosław Piskorski, z zarządu TPG. - Zaczęliśmy tłumaczyć tę publikację. Na stronie 43 natknęliśmy się na niezwykle interesujący fragment: "Tuż przy leśniczówce Renneberg , w miejscu gdzie droga biegnie w lewo, położony jest na spadzistej skarpie biały kamień upamiętniający datę 1870-1871. W tym wąwozie pochowani zostali francuscy jeńcy, którzy byli zatrudnieni przy budowie drogi Chaussee."

Rennenberg to dawna nazwa leśniczówki w Renuszewie. Chaussee to dzisiejsza ulica Spacerowa. Po kamieniu upamiętniających wojnę 1870-1871 nie pozostał żaden ślad. Podobnie jak po cmentarzyku budujących drogę Francuzów. Być może w późniejszych czasach na miejscu pruskiego kamienia postawiono kapliczkę.

- Ustalenie gdzie w wąwozie mogą znajdować się groby francuskich jeńców jest trudne, ale możliwe - mówi Piskorski. - Temat wymaga kolejnych badań. Liczymy, że znajdziemy kolejne źródła. Publikacje lub relacje, które powiedzą nam więcej na ten temat. Pożyteczną inicjatywą byłoby też postawienie nowego kamienia lub niewielkiego pomnika przypominającego o poległych Francuzach.

Przed historykami z Towarzystwa Przyjaciół Gdańska stoi niełatwe zadanie. O mogile francuskich jeńców nie wiedzą ani pytani przez nas mieszkańcy domów u wylotu Spacerowej, ani leśniczy z Renuszewa. Nie jest to z resztą jedyna zapominana, smutna historia, związana z okolicami tej leśniczówki.

Oliwski wąwóz kryje także wojenne historie, z ostatnich dni marca 1945 roku. Przez oliwskie wzgórza przebiegał jeden z pierścieni niemieckiej obrony. Spacerowa, główna droga z Osowej do Oliwy miała duże strategiczne znaczenie. Nacierające wojska radzieckie nieubłaganie parły przez Spacerową do Oliwy.

- Wśród wśród wojsk odpierających Rosjan, na tym odcinku znajdowała się też grupa młodzieży z Hitlerjugend. Obsługiwali działo kalibru 88 mm - wspominał po latach stary gdańszczanin, mieszkający pod przed wojny przy ulicy spacerowej. - Stojące za jednym z zakrętów i skierowane na wprost zniszczyło kilka rosyjskich czołgów T-34. Młodzi i niedoświadczeni obrońcy trzymali amunicję do działa tuż obok niego. Celna salwa z kolejnego radzieckiego czołgu zlikwidowała punkt oporu. Rozrzucając w różnych kierunkach szczątki obsady.

Podczas niedawnego remontu ulicy Spacerowej, dokładnie w miejscu wskazywanym przez autochtona, znaleziono sporą ilość pocisków do działa kalibru 88 mm. Kilkaset metrów dalej koło i zniszczone elementy rosyjskich czołgów. Jeden ze starszych mieszkańców Osowej, pracownikom firmy rozminowującej ten teren opowiedział historię jak jego rodzice już w pierwszych dniach kwietnia zbierali z wąwozu i drogi pokaleczone zwłoki atakujących i cywilów, którzy kryli się na wzgórzach. Wszystkich złożono w jednej mogile w oliwskim wąwozie. Być może spoczywają w sąsiedztwie XIX-wiecznych grobów francuskich jeńców budujących ponad siedemdziesiąt lat wcześniej ulicę Spacerową.

Tomasz Strug - Portal Stara Oliwa.pl

Informacja o grobach jeńców francuskich koło Renuszewa jest absolutną nowością. Zupełnie nie znaną dotąd badaczom dziejów Oliwy. Jeżeli jest to prawda, będzie to świetne uzupełnienie mało znanej historii tych okolic w drugiej połowie XIX wieku.

Opinie (275) ponad 50 zablokowanych

  • Jak już znajdą..

    .. to na miejscu 'cmentarza' ustawią ławeczki a obok zbudują tego co niby "ceni jakość" LYDLA tak jak we Wrzeszczu...

    • 17 4

  • Cmentarz przy Parku Oliwskim (13)

    Przy płocie Parku Oliwskiego na wysokości Restauracji Camel po roku 1945 znajdował się cmentarz żołnierzy radzieckich, którzy zginęli w czasie działań wojennych w oliwskich lasach. Po latach przeniesiono ten cmentarz do Redłowa.
    PS. Proszę o wyjaśnienie co kryją nagrobki z umieszczonymi krzyżami w lesie oliwskim w rejonie Doliny Świeżej Wody oraz na przedłużeniu ul.Sarniej przy ogródkach działkowych Nadleśnictwa Gdańsk ?

    • 14 2

    • Czy możesz wskazać te miejsca na mapie (szczególnie nagrobki w Dolinie Świeżej Wody)?

      • 0 0

    • rzołnierze radzieccy zanim zdobyli Gdańsk (9)

      musieli gdzies zginac szkoda tylko ze tak mało zanim zaczeli mordowac i gwałcic kobiety i dzieci mieszkańców Gdańska!!
      niezasługuja na cmentarz oprawcy!!

      • 7 9

      • Ci obrońcy 6 lat wcześniej (8)

        też swoje zrobili

        • 5 4

        • ale nie gwałcili na ulicach, nie palili książek... (7)

          • 2 8

          • ręce opadają

            • 3 1

          • DOKłADNIE TAK !! (5)

            Gdańsk był kwitnacy w rekach Niemców.A Gdyby cywile niestawiali oporu niebyło by rzadnych walk z Niemcami w Gdańsku i prosze sobie przypomniec ze ludzi z westerplatte potraktowali honorowo. Zato kitlerowcy wszyscy wiedza jacy byli.Ale to nieznaczy ze niewinna ludnosc inni mieli traktowac taksamo jesli tak robili to znaczy ze niebyli nic lepsi.A kurat tak sie sklada ze to rosjanie i ukraincy byli najgorsi!! I jeszce jedno to oni wymordowali ludnosc Gdańska i oni spalili izniszcyli 60% Gdańska!!
            Gdańska który był juz pusty!!

            I jeszce jedno do dzisiaj ruskie sie nieprzyznaja do katynia i niedali ani kopiejki odszkodowania!! nadal uwarzaja ze niebyło zadnych zbrodni choc to oni wymyslili obozy koncentracyjne!!

            • 1 8

            • ...

              brakuje okrzyku...

              • 1 0

            • szczegolnie obroncow Poszty Polskiej potraktowali honorowo, szwabka dzicz. I ruskie i szwaby sie sa warci taka prawda! (1)

              • 8 0

              • dot. Poczty Polskiej

                Za Poczte Polska w Wolnym Miescie Gdansk zginal moj krewny
                Michal. Dnia 1. wrzesnia 1939r mial wyznaczona druga zmiane i
                zostal przez SS aresztowany i zabrany z domu. Po przesluchaniach
                i torturach umieszczono go w Stutthofie i w 1942r zamordowano.
                Co do obrony Poczty Polskiej, glowna przyczyna, ze uznano pocz-
                towcow za partyzantow bylo to, ze w czasie walk nie byli zol-
                nierzami, tzn. nie otrzymali polskich mundurow. W takim przypadku
                byliby inaczej potraktowani. Zachodzi pytanie dlaczego takiego
                wyposazenia nie otrzymali. Jedna z moich hipotez jest, ze w
                wiekszosci byli obywatelami Wolnego Miasta Gdansk i ubranie
                ich w mundury polskie byloby niezgodne z konwencja miedzynarodowa. Ale dlaczego nie mieli inni mundurow (np.
                naczelnik poczty)? Jest to dla mnie zagadka. Moze ktos wie cos
                wiecej.

                • 0 0

            • heh oni doskonale wiedza, ze te zbrodnie byly

              ale oni cale stulecia klamali, a ich historia to glownie zdrada, oszustwa, spiski i morderstwa, klamliwa swolocz.

              • 1 1

            • nie trolluj

              • 0 1

    • Też się zastanawiałem, co to są za nagrobki przy ogródkach działkowych.

      Od strony lasu przy drodze widziałem dwa lub trzy. Wyglądają na współczesne ew. niedawno odnowione. Nawet myślałem, czy może np. któryś z działkowców nie pochował tam swojego psa. Tylko wówczas by chyba nie stawiał krzyża? Myślałem też, gdy zobaczyłem pierwszy z nich, że może tam znaleźli zamordowaną kilka lat temu w lasach oliwskich dziewczynę imieniem Daria. Ale wtedy byłby jeden nagrobek, a nie kilka. Poza tym tę biedną dziewczyną chyba znaleźli gdzieś w okolicy Pachołka. Sam jestem ciekaw, co to za nagrobki.

      • 2 0

    • re Cmentarz przy Parku Oliwskim

      Oto relacja mieszkanki z ul. Koscierskiej 1 p. Annemarii, ktora mieszkala do
      1946r w Oliwie i przetrwala walki w marcu 1945r:

      Zaraz po wkroczeniu Rosjan do Oliwy zagnano ludnosc cywilna do zbierania
      zwlok i pozostalosciach ludzkich rozszarpanych pociskami i wybuchami.
      Wszedzie w Oliwie czuc bylo zapach rozkladajacych sie cial. W gardle czulo
      sie cos wstretnego i slodkiego. Do budynku obecnej poczty zwozono zwloki,
      tam je sortowano. Rosjan na predce chowano wzdluz plotu Oliwskiego
      Parku. Na moje pytanie co robiono z pozostalymi zwlokami odpowiedz
      uzyskalem po bardzo dociekliwych dochodzeniach. Nie moglem od razu
      uzyskac odpowiedzi, starano sie cos ukrywac. Wreszcie dotarlem do
      informacji. O zgrozo, duza czesc zwlok zakopano na dzisiejszym boisku sportowym SP36 (biala szkola). Leza one tam do dzis, Oliwskie Forum
      powinno zajac sie ta sprawa. Tych cmentarzysk jest w Oliwie i okolicznych lasach bardzo wiele. Pamietam jak chodzilem na grzyby to dosc czesto
      mozna bylo znalezc resztki odzienia wyryte z ziemii przez zwierzyne lesna.

      • 0 0

  • A PRAWDA KOLE W OCZY !!!!!! (2)

    spacerowa miała być dwu jezdniową ulicą łączącą się z drogą lęborską. To mieszkańcy osowej zablokowali tę inwestycję. Teraz stoicie w korkach. I stójcie dalej.--BYŁY PROTESTY!--I MACIE KORKI! Albo na piechotę, będzie szybciej i zdrowiej...HIHIHIHIII

    • 32 7

    • nie mieszkańcy tylko ekolodzy debilu!

      • 1 1

    • sopotBOJ

      chyba jesteś głupi.

      ale może potrafisz czytać mapę....

      to sobie na nią popatrz i powiedz, gdyby TE poprowadzono dwupasmową Spacerową, to gdzie upchnąć ten ruch pojazdów w Oliwie? Którędy?

      • 0 3

  • żeby tylko udało się dowiedzieć czegoś więcej..

    • 6 1

  • Francuscy jeńcy pod Słupskiem... (3)

    Francuzi również budowali sztuczne kanały na rzece Słupi, w miejscu gdzie stoją teraz najstarsze w Europie elektrownie wodne, w miejscowościach Krzynia, Konradowo i Gałąźnia Mała. Niemcy inwestowali dużo pieniędzy w rozwój Pomorza i za to należy im sie szacunek.

    • 14 2

    • Gdyby nie Niemcy Gdańsk nadal byłby wioską!! (1)

      A drogi były by najwyżej brukowane:) wszystko czym jest pomorze zawdzięcza Niemcom!!
      Mało tego Gdańsk to kiedyś był kurort na skale światowa!! Podobnie jak Sopot wystarczy zobaczyć stare zdjęcia i porównać co zniszczyli Rosjanie,a potem Polacy i do dzisiaj nie zostało odbudowane!!!

      • 4 3

      • skąd się tyle tego śmiecia w necie bierze?

        • 2 0

    • ech trza pamietac o tej zwyczajnej prawdzie ze jak polak nie zawsze rowna sie dobry

      tak samo niemiec nie zawsze rowna sie zly, swoje plusy mieli, a ze to nacja od stuleci arogancka i pelna rozsadzajacej jej pychy to inna sprawa.

      • 4 0

  • PRAWDZIWA SENSACJA!!!!

    Teraz w koncu wiem dlaczego tak glosno kumkaja tam latem zaby , to pewnie ci Francuzi spiewaja!

    • 5 25

  • Gdyby Nie Niemcy to by Gdańsk do dzisiaj niemiał ulicy spacerowej!! (6)

    ale co się dziwić 60% dróg w Polsce to drogi wybudowane przez Niemców Niektóre są do dzisiaj w doskonałym stanie a nawet lepszym niż ten wybudowany przez Pawlaka i Stalexport autostrady remontowanej do dzisiaj!!!!
    Ale co się dziwić Niemcy stawiają drogi na ! miejscu dlatego są numerem 1 na świecie i wzorem dla innych.Polacy wola kłócić się o aborcje oraz inne pierdoły niż budować drogi !!Już dzisiaj wiadomo ze do euro zostanie zbudowane tylko 60% tego co zakładali gdy chodzi o drogi.

    • 32 11

    • Akurat Polska nie istniała (5)

      kiedy w Europie powstawały drogi, więc trudno żeby budowała.
      Pragnę przy tym zauważyć, że pierwszą autostradę do Gdańska wybudowała Polska. Gdańsk bez Polski to prowincja i z biegiem lat i zanikiem roli państw się o tym przekonamy.

      • 4 1

      • a byłes juz u lekarza kaszubski cieciu? (2)

        zaduzo ogladasz telewizji trwam a mocherowy beret pewnie juz ci wrusł w czaszke.tu pomorze tylko trepanacja czaszki:)!!

        • 0 0

        • ta egzotyczna ortografia to, mniemam, swiadomie? (1)

          • 2 0

          • Swiadomie byłoby z dużej litery.

            • 1 0

      • akurat polska nieistniała

        co ty dziecko bredzisz czego sie nacpałes ??Radze ci dobrze ostaw te prochy przestań wachac butapren to i moze logicznie zcaniesz myslec!!

        • 1 0

      • już się przekonaliśmy o tym podczas zabórów, kiedy Gdańsk stał się prowincjonalnym pruskim miasteczkiem

        a że jakieś trole chcą pograć internautom na nerwach wypisując gówniarskie teksty, to niewarto nimi zaprzątac sobie głowy!

        • 1 0

  • spacerowa miała byc przebudowana mial to zrobic GEANT!! (3)

    Tak było w Umowie!!Ale gant zamiast wydawac miliony na przebudowe spacerowej dał kilka setek dotacji dla prezydenta adamowicza i sprawa została załatwiona!! Brawo za działanie na niekorzysc miasta i mieszkańców!!

    • 23 4

    • Gant miał przebudować drogę z Oliwy do Osowej?! (2)

      Ogarnij się!

      • 2 1

      • nie czepiaj sie (1)

        geant mial zrobic bezkolizyjny dojad. faktycznie wielkie łapówki szly przy okazji budowy tego sklepu. zapytajcie Ryszarda Grudę. mam nadzieje, ze w koncu dobiora mu sie do dupy.

        • 2 0

        • No ale trzymajmy się skali

          Wylot na węzeł, a budowa od dolnego tarasu z tunelem pod Pachołkiem to różnica.

          • 2 1

  • OKUPANCI..A NIE OBROŃCY..!!! OKUPANCI.. (5)

    OKUPANCI..A NIE OBROŃCY..!!! OKUPANCI..

    • 14 16

    • gdyby nie ci okupańci pajacu niemiał byc poczyt teraz jezdzic!! (2)

      oszołomie radja maryja a byli to obrońcy bo gdańsk był wtedy Niemieckim miastem! wiec raczej wracaj na czat z ojcem rydzykiem i tak sie chwal swoja nienawiscia!

      • 4 11

      • Opinia została zablokowana przez moderatora

      • A skąd to wiesz

        Jakoś Gdynia była polska przed wojną i nie widzę, żeby jej sytuacja drogowa znacznie różniła się od gdańskiej.

        • 4 3

    • Okupanci????

      Jak moze byc okupantem mieszkający tu członek Hitlerjugend???
      No i to jest obrońca, bo napierały wojska radzieckie. Ktoś atakuje, to ktoś się broni czyli obrońca.

      Nazwijmy rzecz po imieniu. To było zdobycie Gdańska a nie wyzwolenie. Jak można wyzwolić miasto od większości etnicznej?

      Zapraszam do wikipedii: Wolne miasto Gdańsk w 1934 liczyło 408 tys. mieszkańców. Ilościowo przeważała ludność niemiecka, Polacy stanowili według różnych danych od 3 do 11% obywateli.

      Wyzwolona to byla Gdynia. Gdańsk został zdobyty. W Słupsku już sobie odpuścili bzdurę pt "wyzwolenie Słupska".

      • 10 6

    • Opinia została zablokowana przez moderatora

  • czy Polacy wkoncu zaczna wspólpracowac i brac przykład z Niemców? (3)

    Tak jak to robia wszystkie inne państwa UE i całego swiata? Dla których Niemcy sa wzorem!! Czy moze beda nadal jak zacofane prostaki ziac nienawiscia i dalej ciagnac te zacofanie!!?? JAk zawsze wiadomo agresja beirze sie z niezrozumienia!! A najwiecej mercedesów jest własnie w Izraelu!!A nie wpsominajac otym ze emigrantów zydoskich którzy uciekaja z izraela do Niemiec tez jest coraz wiecej.

    • 11 5

    • Więcej optymizmu (2)

      Polska od ponad 200 lat istniała tylko przez 40 jako niepodległe Państwo i bilans tych 40 jest całkiem całkiem. Tak swoją drogą część z tych emigrantów izraelskich wyjeżdża do Niemiec na paszporcie ... polskim jako kraju EU. A dlaczego z naszym paszportem? Bo były czasy gdy w Europie ich prześladowano w Hiszpanii, Anglii, Francji, Niemczech, Włoszech, Szwajcarii, a schronienie dała im ... Polska. A drogi powstają. Przygotowywanych przetargów i w toku na A i S jest dużo jak nigdy dotąd. Już tu kiedyś pisałem ale przypomnę. Ostanie lata i najbliższe to: nowy terminal kontenerowy, dwie hale sportowe, pierwsza autostrada do 3miasta, Trasa Kwiatkowskiego, Obwodnica Południowa, Baltic Arena, Słowackiego, WZ, może kolej metropolitalna. Kiedy w historii tego miasta tyle się budowało w tak krótkim czasie? Chyba w XVIw.

      • 2 1

      • ale ty bredzisz polska od momentu zakonczenia wojny niewybudowała kawałka autostrady

        drogi unas buduja od 60lat ale tylko na papierze wtym samym czasie wszedzie tylko nie wpolsce budowali drogi robili je we wszystkich innych krajach bloku wschodniego tylko nie w polsce polacy budowali je nawet w IRaku tylko nie wpolsce.!!

        • 0 2

      • rozumiem ze te ok 40 to liczysz do tej chwili jako te 21+19?

        • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane