• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Na Targu Rakowym była pierwsza elektrownia tramwajowa

Katarzyna Moritz
18 lutego 2017 (artykuł sprzed 7 lat) 
Tramwaje elektryczne na początku XX wieku. Zdjęcia z książki "Tramwajem przez Gdańsk" Sebastiana Zomkowskiego. Tramwaje elektryczne na początku XX wieku. Zdjęcia z książki "Tramwajem przez Gdańsk" Sebastiana Zomkowskiego.

Wkrótce w tym miejscu zobacz na mapie Gdańska stanie duży sklep H&M w ramach budowy centrum handlowo-usługowego Forum Gdańsk. Jednak ponad 120 lat temu na Targu Rakowym mieściła się pierwsza elektrownia dla tramwajów w Gdańsku. Jej relikty odkryli podczas badań archeolodzy.



Interesujesz się historią transportu miejskiego?

Półtora miesiąca temu z terenu Targu Siennego i Rakowego zobacz na mapie Gdańska, zeszli definitywnie archeolodzy, którzy badali ten obszar pod budowane tam obecnie centrum Forum Gdańsk. Wiedzieli oni, że obok budynku, w którym jeszcze kilka lat temu działały siostry Elżbietanki, a w pobliżu dyrekcji Poczty Polskiej, w 1896 roku powstała pierwsza elektrownia w Gdańsku. Zbudowano ją głównie dla wprowadzanych w mieście tramwajów elektrycznych, które wyparły tramwaje konne.

Czytaj też: Jak tramwaje opanowały przedwojenny Gdańsk?

- Decyzje o budowie elektrowni na Targu Rakowym podjęto w 1894, a oddano ją uroczyście do użytku dwa lata później. Posiadała ona komin i chłodnie kominową o wysokości ponad 20 m. Nie ma w archiwach dokumentów, które w całej okazałości pokazałyby ten obiekt, jedyne to zdjęcia z pocztówek z okolicy, na których widać kominy - opowiadała archeolog Marta Wołyńska na prezentacji w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego, przy ulicy Mariackiej w Gdańsku. Od kilku lat pracowała ona przy wykopaliskach na terenie Forum Gdańsk dla firmy Dantiscum.
Uruchomiona w 1898 roku, przez berlińską firmę Siemens & Halske, miejska elektrownia parowa na Ołowiance, w której obecnie mieści się Filharmonia Bałtycka, dostarczała najpierw energię mieszkańcom i przemysłowi. Tramwaje zaczęła zasilać dopiero od 1924 roku.

Tramwaje elektryczne na początku XX wieku. Zdjęcia z książki "Tramwajem przez Gdańsk" Sebastiana Zomkowskiego. Tramwaje elektryczne na początku XX wieku. Zdjęcia z książki "Tramwajem przez Gdańsk" Sebastiana Zomkowskiego.
- By mogły powstawać nowe trasy tramwajów, w 1899 w Nowym Porcie przy ul. Władysława IV uruchomiono kolejną elektrownię dla tramwajów. Prąd, który był uzyskiwany w  obu elektrowniach [w Nowym Porcie i na Targu Rakowym - red.], był także sprzedawany do gospodarstw domowych i zasilał fabryki. Jednak na początku XX wieku okazało się, że są mało wydajne. I podpięto sieć tramwajową do elektrowni miejskiej - wyjaśniała archeolog.
Na terenie Targu Rakowego po dawnej elektrowni odkryto czworokątne pozostałości po budynku, resztki chłodni kominowej, betonową posadzkę czy studzienki.

- Obiekt był zbudowany z cegły maszynowej. Na fundamencie filarowo-łękowym w obrębie budynku były też stopy fundamentowe. Większe z nich były związane z wyposażeniem i z parkiem maszynowym elektrowni. Była ona położona nad kanałem Raduni i znajdowały się tam dwie pompy doprowadzające wodę z kanału. Oprócz tego znajdowały się tam trzy kotły parowe i sześć generatorów prądotwórczych. Były też pozostałości miału węglowego, który był dowożony z Młynisk torami tramwajowymi - wyjaśniała Wołyńska.
Jak czytamy w książce "Tramwajem przez Gdańsk" autorstwa Sebastiana Zomkowskiego, pompy z kanału Raduni miały łączną wydajność poboru wody na poziomie 14,4 tys. m sześc. na godzinę, pobierały wodę do trzech kotłów wodnorurkowych zasilających sześć generatorów prądu o łącznej mocy 432 kW.

Tramwaje elektryczne na początku XX wieku. Zdjęcia z książki "Tramwajem przez Gdańsk" Sebastiana Zomkowskiego. Tramwaje elektryczne na początku XX wieku. Zdjęcia z książki "Tramwajem przez Gdańsk" Sebastiana Zomkowskiego.
"Władze miejskie wymagały od spółki instalacji tylko takich prądnic, których praca nie zakłócałaby transmisji sygnałów w przewodach telegraficznych i telefonicznych, a napięcie prądu w przewodach jezdnych nie mogło przekroczyć 500 V" - opisuje Zomkowski.

Pierwsze regularne połączenia tramwajów elektrycznych w Gdańsku rozpoczęły się 12 sierpnia 1896 roku na trasach z Targu Siennego do Oruni i z Nowych Ogrodów do Emaus. Podczas uroczystości otwarcia elektrowni i uruchomiania tramwajów elektrycznych, nad wejściem do centrali - tak nazywano wówczas elektrownię - figurowała kompozycja liter AEG wykonana z kwiatów. To właśnie ta firma z Berlina w 1894 r. wykupiła przedsiębiorstwo Danziger Strassen Eisenbahn i zapoczątkowało elektryfikację sieci tramwajowej.

Archeolodzy pozostałości elektrowni udokumentowali, zostały one już rozebrane. Obecnie budowany jest tam, w ramach Forum Gdańsk, budynek dla sieci odzieżowej marki H&M. Na tym obszarze odkryto znacznie więcej tajemnic, m.in. piwnice dawnego senatu, pozostałości kościoła św. Gertrudy czy ponad tysiąc różnych przedmiotów, w tym biżuterię.

Budowa Forum Gdańsk. Film z 11 lutego tego roku.

Opinie (84) 8 zablokowanych

  • Tylko beton (1)

    Czy ktokolwiek z władz czyta opinie mieszkańców ? Uszczęśliwiają nas na siłę . Niedługo wybetonują dalszą część Motławy , zginie przybrzeżna roślinność w której ptaki składają jaja. Szkoda , tam w zeszłym roku wykluły się młode łabędzie.
    Brak zieleni , parków

    • 29 1

    • ubogo jest

      Podobnie jest w Gdyni. Gdzie na spacer? Bulwar i Skwer.

      • 3 0

  • (1)

    Kiedyś to budynki wyglądały pięknie i miały na celu zapewnienie potrzeb mieszkańcom a teraz...... Buduje się CH zwane galeriami o wciska się ludziom tandetną niby sztukę pod postacią ciuchów produkowanych przez dzieci w niewolniczych obozach pracy na dalekim wschodzie za miskę ryżu i na koniec dostawa się matkę np. H&M . Jak można stawiać takie duże centrum w środku śródmieścia miasta obok budynków w starym stylu. T będzie pasować jak budynek lotu do reszty! Cóż Budyń na tym zarobił więc reszta zwłaszcza my bydło się n8e liczymy !!!! Szkoda.

    • 32 0

    • Bo Gdańskiem rządzi władza PO-owcow do którym pan adamowicz należy
      ciekawy czy w tym roku nie zapomni w podatku rozliczeniowym (PIT) wspomnieniec o mieszkaniach!!

      Gdańsk stracił swój urok przez te gmachy zwane galeriami handlowymi we Wrzeszczu tych Centrów Handlowych jest za dużo nie dobrze się robi

      Ale pan adamowicz woli w Centra Handlowe inwestować niż w parki czy place zabaw dla dzieci

      • 5 0

  • panorama

    Przykro patrzeć jak piękną panoramę Gdańska zasłaniają betony.

    • 24 0

  • domagamy się powrotu gildii! (1)

    • 7 0

    • Gildia jest na Zaspie.

      • 0 0

  • Starówka (1)

    Chciałbym choć na jeden dzień przenieść się w tamte czasy i przejść się po całym starym mieście. Mam wrażenie, że wtedy to wszystko było takie spójne a miasto było na prawdę piękne. Myślę, że gdyby nie wojna to mieli byśmy miasto, któremu mógłby ssać Paryż, Wiedeń, Praga itp

    • 20 2

    • "Starowka" - ? - pamiętajmy, że to wszystko były ruiny i zostały odbudowane po wojnie. Lepiej, czy gorzej, ale opierając się na oryginalnych zdjęciach lub planach. Czy dzisiaj tak chciano by odnosić się do pierwowzoru?
      "Stare Miasto" to nie "Główne Miasto". A teraz jeszcze perspektywę właśnie Starego Miasta zepsuła krzywa bryła pażal się Boże muzeum, którego "szczególnym" eksponatem jest złom czołgu, którego typ w walkach w rejonie Gdańska nie brał udziału. Chyba, że potem takie czołgi były w koszarach na Łąkowej i ktore były złomowanie na Litewskiej. Ha, ha, ha

      • 5 1

  • Sorry, ale co to za tytuł artykułu? Była? Nie można napisac np. działała?

    • 5 1

  • Tramwaje

    Pamietam jak tramwaje dojezdzaly w okolice Olszynki przez Dlugi Targ i Elblaska.Pozniej gdzies przy Olszynce przesiadalo sie na kolejke waskotorowa.

    • 2 0

  • H i M, jak ekstra, będzie tak super...

    • 3 3

  • (1)

    Decyzje o budowie elektrowni podjęto w 1894 roku , a 2 lata puźniej uroczyście ją otwarto . Dzisiaj czas 2 lata to są przygotowania do ogłoszenia przetargu .

    • 11 0

    • natomiast na naukę ojczystego języka nigdy nie jest za PÓŹNO

      • 4 0

  • Gdańsk miasto galerii

    Halloo!! Czy władze Gdańska w końcu się opamiętają z ilością budowania nowych galerii? Jest tyle miejsca w okolicy obwodnic.... tak zaśmiecać centrum, szkoda :(

    • 14 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane