Zamknięcie i rekultywacja wysypiska na Szadółkach, budowa spalarni odpadów obok rafinerii, realizacja kilku linii SKM, rozgęszczenie zabudowy mieszkaniowej i ograniczenie zabudowy mieszkaniowej m.in. na Zaspie czy Letnicy, a także nawet 550 tys. mieszkańców - takie ustalenia przewidywał plan ogólny Gdańska z 1993 r. Przedstawiamy jego główne założenia.
nie, po budowie spalarni nie trzeba niczego zmieniać18%
nie, obecna lokalizacja jest odpowiednia12%
W toku prac planistycznych jest właśnie nowy plan ogólny dla całego miasta. Tym razem jednak nie będziemy opisywać przyszłości Gdańska kreślonej przez obecnych urbanistów, a zajrzymy do odpowiednika tego dokumentu z 1993 r.
"Miejscowy ogólny plan zagospodarowania przestrzennego miasta Gdańska", bo taką oficjalną nazwę nosił dokument przyjęty przez Radę Miasta Gdańska w 1993 r., powstał jeszcze na podstawie ustawy o planowaniu przestrzennym z 1984 r.
W dokumencie doskonale widoczny jest "zgrzyt" pomiędzy gospodarką rynkową a regulowaną w oparciu o ustawodawstwo z okresu PRL. Do nowego "wolnorynkowego" planu ogólnego przeniesiono znaczną część ustaleń z poprzedniej epoki, nie biorąc pod uwagę jeszcze ograniczeń finansowych samorządu czy pełnego urynkowienia całej gospodarki.
Plan sporządzany w trakcie przemian ustrojowych
Pomimo szerokiego programu funkcji mieszkaniowej, usługowej czy opieki zdrowotnej nie znajdziemy żadnego odniesienia do sposobu jej realizacji - czy mają to być przedsięwzięcia prywatne, czy państwowe (samorządowe). Pominięto również aspekt nadchodzących ogromnych zmian w przemyśle, pod który nadal rezerwowano znaczne połacie terenów.
Należy przy tym odnotować, że do sporządzenia dokumentu przystąpiono w październiku 1987 r., natomiast wyłożenie gotowego projektu planu nastąpiło dopiero po zmianach ustrojowych w 1991 r. Jak czytamy w treści planu, w toku konsultacji odrzucono znaczną część uwag poza zakresem uzgodnień z zakresu ochrony środowiska i obiektów kultury:
- Większość wniosków posiada charakter zbyt szczegółowy, aby mogły być rozpatrywane w planie ogólnym (...) Nie uwzględniono wniosków o zwiększenie o ok. 100 ha terenów działkowych na obszarze miasta z uwagi na brak rezerw terenowych na tę funkcję.
Ponad pół miliona mieszkańców i 49 tys. nowych mieszkań
W planie z 1993 r. nie wskazano konkretnego horyzontu czasowego realizacji wszystkich ustaleń, ale kilkukrotnie odwołano się do perspektywy 20-letniej m.in. w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkalnictwa i realizacji w tym okresie minimum 14 tys. nowych mieszkań.
W docelowym układzie przestrzennym (wówczas definiowanym jako "okres perspektywy") przewidywano wzrost liczby mieszkańców od 510 do 550 tys., co wymusi realizację do 49 tys. nowych mieszkań względem stanu z początku lat 90. Przypomnijmy, że Gdańsk obecnie liczy ok. 487 tys. mieszkańców, zaś w 1993 r. liczył ok. 463 tys. osób.
Zgodnie z założeniami planu tak znaczny wzrost demograficzny nastąpi poprzez całkowite wypełnienie struktur przestrzennych na Dolnym Tarasie oraz Górnym Tarasie, który będzie rozciągał się od granicy z Gdynią i Chwaszczynem aż po Pruszcz Gdański, Straszyn i Jankowo Gd. wraz z włączeniem w granice miasta m.in. Borkowa, Jankowa i Kowal.
- Wzrost ludności zależy od szacunków przyrostu naturalnego oraz przewidywanej ok. roku 2000 nowej fali emigracji po rozwinięciu w kraju racjonalnej struktury rolnej i powstaniu nadwyżek siły roboczej na wsi - piszą autorzy planu. Wśród dominujących funkcji miasta dokument wymienia:
gospodarkę morską - port i przemysł stoczniowy,
przemysł uzupełniający - chemiczny, spożywczy,
turystykę związaną z nadmorskim położeniem i zabytkowym charakterem miasta,
centrum administracyjne województwa,
centrum nauki i kultury,
funkcję mieszkaniową.
Spalarnia odpadów na Szadółkach
Wysypisko na Szadółkach ogromną barierą rozwojową
Jednym z największych problemów, który wskazywano w opracowaniu sprzed ponad 30 lat, była lokalizacja wysypiska śmieci w Szadółkach. Krytyka tej lokalizacji jest o tyle interesująca, że w momencie przyjęcia planu ogólnego zakład utylizacyjny działał dopiero 20 lat.
Według ówczesnych szacunków całkowite zapełnienie wysypiska nastąpi już w latach 1995-2000 i "zachowanie tej funkcji w tym rejonie miasta jest niemożliwe".
Jako pilne do wdrożenia rozwiązanie, które może nieco przedłużyć działalność wysypiska, uznano zmianę metody utylizacji odpadów na kompostownię oraz uruchomienie spalarni. Pod spalarnię i kompostownię zarezerwowano jednak obszar nie na Szadółkach, lecz w sąsiedztwie rafinerii oraz oczyszczalni Wschód.
- Jednakże wysypisko to musi ulec likwidacji z uwagi na budowę nowych dzielnic mieszkaniowych na Paśmie Południowym w rejonie Szadółek i konieczność udostępnienia terenów położonych pomiędzy planowaną zabudową mieszkaniową a Lasami Otomińskimi dla innych funkcji miejskich (sport, rekreacji, usługi nauki itp.). - czytamy w planie z 1993 r. Urbaniści wskazali, że samo wysypisko może pełnić po rekultywacji funkcję usługową, natomiast na południe od niego zaplanowano... główny ośrodek sportowy dla całego miasta.
Należy podkreślić, że wskazywano dodatkowo na potrzebę ograniczenia działalności składowisk popiołów w Letnicy (jezioro Zaspa) oraz fosfogipsów w Wiślince. Jednocześnie przewidziano rozbudowę składowiska w Przegalinie (zostało zamknięte na początku XXI wieku ze względu na technologię odzysku odpadów paleniskowych).
Warto nadmienić, że jako sytuacje problematyczne pod względem planistycznym uznano także negatywne oddziaływanie zakładów przemysłowych na Młyniskach - Letnicy oraz po drugiej stronie Martwej Wisły, w stosunkowo niewielkiej odległości i bez tzw. zieleni izolacyjnej od zabudowy mieszkaniowej Nowego Portu czy Przeróbki.
Gdańsk w momencie sporządzania dokumentu był określany jako "obszar zagrożenia ekologicznego". Wskazano tutaj na "klęskę ekologiczną Zatoki Gdańskiej", skażenie rzek i kanałów, zanieczyszczenie powietrza, nadmierny hałas komunikacyjny i przemysłowy oraz liczne źródła zanieczyszczenia od przemysłu chemicznego.
Z tego powodu w układzie docelowym przewidywano całkowitą rezygnację z zabudowy mieszkaniowej w Letnicy, stopniowe ograniczenie (wygaszanie) jej w "starym" Nowym Porcie oraz - w kontekście sąsiedztwa rafinerii - na Rudnikach.
Nadmierna koncentracja zabudowy na Dolnym Tarasie
Krytykowano także wcześniej podjęte decyzje m.in. w zakresie budowy osiedli:
Zielony Trójkąt - ze względu na sąsiedztwo zakładów przemysłowych,
budynków między al. Grunwaldzką a torami kolejowymi na wysokości AWFiS - uciążliwość hałasu komunikacyjnego,
Niedźwiednik - nadmierna ingerencja we wzgórza, znaczne przewyższenia terenu utrudniające komunikację wszelkiego typu,
nowych wówczas osiedli wzdłuż ul. Kartuskiej, a przede wszystkim w dolinie Potoku Siedlickiego, utrudniając w ten sposób przepływ mas powietrza (przewietrzania).
Ponadto w ujęciu całościowym wskazano, że "Gdańsk charakteryzuje nadmierna koncentracja zainwestowania na tzw. Dolnym Tarasie". Z tego powodu zaproponowano ograniczenie realizacji nowej zabudowy mieszkaniowej na Dolnym Tarasie na rzecz wypełnienia struktur przestrzennych usługami, handlem i administracją.
Rozbiórka wysłużonej przedwojennej zabudowy
Wskazano na potrzebę stopniowej rozbiórki lub zmiany funkcji zabudowy mieszkaniowej przedwojennej m.in. w obszarze dawnej wsi rybackiej w Brzeźnie, kolonii robotniczych pozbawionych ochrony konserwatorskiej czy zdekapitalizowanych kamienic we Wrzeszczu.
Warto nadmienić, że wyjątkiem od tej reguły było przeznaczenie Kolonii Praca pod nową zabudowę mieszkaniową "gdzie miasto podjęło zobowiązania".
Wszystkie pozostałe rezerwy terenowe i uwolnione grunty przewidywano wykorzystać pod uzupełnienie funkcji usług podstawowych - szczególnie przychodni i przedszkoli, a w rejonach odległych od centrum - placówkami handlu, rzemiosła i gastronomii.
Zaspa bez możliwości wprowadzenia nowej "mieszkaniówki"
Co znamienne, wykorzystanie tzw. chłonności terenów pod zabudowę mieszkaniową wskazano również... na Zaspie. Na dawnym pasie startowym lotniska planowano zlokalizować centrum usługowe, co jest jeszcze pokłosiem rozwiązań z okresu PRL.
- Ewentualna realizacja mieszkań w Centrum Usługowym winna zostać ograniczona lub wyeliminowana z uwagi na uciążliwe warunki życia w centrum i brak rezerw terenowych - argumentują autorzy planu ogólnego. Zaspa, podobnie jak inne obszary Dolnego Tarasu, miała docelowo zmniejszyć liczbę mieszkańców poprzez "rozgęszczenie". W przypadku tej jednostki urbanistycznej interpretowano to jako zmniejszenie liczby lokatorów w mieszkaniach m.in. w wyniku wyprowadzki dzieci.
Kierunek Południe: nowy Gdańsk na Górnym Tarasie
Największe rezerwy rozwojowe w planie ogólnym to tzw. dzielnice południowe Gdańska. Wraz z nimi projektowano bardzo rozbudowany układ komunikacyjny, na który składają się:
Trasa Północ - Południe od ul. Nowej Politechnicznej we Wrzeszczu przez Suchanino - Siedlce do al. Sikorskiego, a następnie w kierunku południowym aż do drogi zbliżonej w śladzie do tzw. Nowej Niepołomickiej do granicy z Pruszczem Gdańskim,
Trasa Nowa Abrahama od Zaspy przez Strzyżę - Wrzeszcz - Morenę i w śladzie zbliżonym do al. Adamowicza w kierunku południowym,
przedłużenie ul. Nowej Politechnicznej przez pasmo Jasienia aż do Trasy W-Z.
Sieć Szybkiej Kolei Miejskiej oplatająca całe miasto
Na to nakładała się jeszcze siatka połączeń kolejowych: Południowej SKM, kolei kokoszkowskiej oraz odnogi SKM w kierunku Pruszcza Gd. przez Górny Taras.
SKM planowano ponadto przez pas nadmorski, w rejon Portu Północnego oraz na Żuławy do Elbląga przez Nowy Dwór Gdański. Rozbudowie do czterech-sześciu torów miała ulec także magistrala kolejowa przez Orunię - Św. Wojciech.
Mimo znacznego rozwoju infrastruktury drogowej komunikacja publiczna powinna zyskać priorytet w organizacji ruchu jako główny środek lokomocji mieszkańców w codziennych podróżach.
Zabudowa Południa z ochroną przed zalaniem Dolnego Tarasu
Zabudowa Górnego Tarasu miała być realizowana w sposób kompleksowy, choć w pierwszej kolejności poprzez realizację zabudowy wielorodzinnej celem lepszego wykorzystania terenów uzbrojonych lub gruntów znajdujących się w ich sąsiedztwie.
Należy przy tym podkreślić, że urbaniści doskonale zdawali sobie sprawę, że realizacja zabudowy w tej części Gdańska zwiększy zagrożenie powodziowe, dlatego postulowano budowę nowych zbiorników retencyjnych i rozbudowę całego układu odprowadzania wód.
- Zabudowa pasma południowego spowoduje zasadniczą zmianę stosunków wodnych. W zlewni "Nowej Raduni" spływ wód zwiększy się ok. 14-krotnie, czego kanał Nowej Raduni nie będzie w stanie przenieść - czytamy w opracowaniu. Ogromny zbiornik retencyjny nad Motławą. Przyjmie wodę z Kanału Raduni
Rozwiązania przestrzenne, z których zrezygnowano
W kontekście kolejnych dokumentów planistycznych warto wymienić rozwiązania przestrzenne z 1993 r., od których w kolejnych latach odstąpiono, m.in.:
budowę cmentarza komunalnego w Klukowie (alternatywna lokalizacja: Gdynia Zachód),
budowę dużego zespołu opieki zdrowotnej ze szpitalem w Brętowie (dodatkowy szpital był planowany w Kokoszkach),
utworzenie Centrum Radiowo-Telewizyjnego i budowę kinoteatru w Oliwie,
przeznaczenie terenu dworca Kłodno pod funkcję administracji publicznej,
przeznaczenie Polskiego Haka pod funkcję Targów Morskich i wystaw.
Ciekawostką, która wprawdzie pozostaje szczątkowo utrzymana w obecnych dokumentach planistycznych, jest wykorzystanie potencjału jezior Jasień oraz w Osowej na cele rekreacyjne i turystyczne.
Układ transportowy, który nigdy nie powstanie
W zakresie układu transportowego postulowanego w 1993 r. wymienić należy:
budowę "dworca satelitarnego PKS" w Szadółkach przy jednoczesnej modernizacji dworca autobusowego przy ul. 3 Maja,
budowę drogowej "obwodnicy" Stogów z trasą kolejową aż do Górek Zachodnich,
budowę drogowego obejścia zabudowy mieszkaniowej Wyspy Sobieszewskiej z docelową budową mostu przez Przekop Wisły na Mierzeję Wiślaną,
wyprowadzenie ruchu z ul. Spacerowej przez ul. Reja do Sopotu zamiast proponowanego w późniejszych latach tunelu pod Pachołkiem,
rozbudowę ul. Gospody i wprowadzenia tramwaju aż do przystanku SKM Żabianka-AWFiS (przez ul. Rybacką),
połączenie al. Legionów z al. Hallera przez rejon parku Nad Strzyżą,
budowę Drogi Czerwonej przez Orunię równolegle do Traktu św. Wojciecha, lecz na wschód od torów kolejowych i zabudowy mieszkaniowej.
Nowelizacją miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Gdańska z 1993 r. jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z 2001 r. Zmiana nazwy i formy dokumentu wynikała z reformy planistycznej w 1994 r.
W kolejnych latach powstały studia w 2007 oraz 2018/2019 r. Obecnie trwają pracę nad nowym dokumentem dla całego obszaru, który - po kolejnej reformie planistycznej z 2023 r. - wrócił do nazwy planu ogólnego i koncepcji dokumentu o charakterze strategii rozwojowej.
Miejscowy ogólny plan zagospodarowania przestrzennego miasta Gdańska został przyjęty przez Radę Miasta Gdańska 29 czerwca 1993 r. Funkcję przewodniczącego RMG pełnił wówczas Andrzej Januszajtis, natomiast prezydentem miasta był Franciszek Jamroż.
Opracowanie zostało wykonane przez zespół urbanistów w Biurze Planowania Przestrzennego w Gdańsku w Pracowni GK-4: kierownik pracowni - mgr Barbara Szczerbowska, generalny projektant - mgr inż. arch. Anna Henschel.
Dokument był ponadto konsultowany z innymi lokalnymi biurami projektowymi w zakresie szczegółowych rozwiązań infrastrukturalnych.
Znaleźć odpowiednie miejsce na wysypisko ( musi to być teren słabo zaludniony) spalarnię zostawić - smrody są tylko z wysypiska a nie spalarni. Podobnie przenieść spalarnię odpadów niebezpiecznych Port -Service w inne miejsce,, truje mieszkańców N. Portu. To powinny być najważniejsze zadania Pani Prezydent.
Gydanytz
4 godz.
204
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
?
To może od razu napisz w które miejsca przenieść bo zdaje mi się obojętnie gdzie przeniosą to i tak będzie fee
Gość
3 godz.
40
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
Nie
Nie powinno się obciążać innych. Ci którzy chcą tam mieszkać, wybrali swój los.
3 godz.
31
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
chyba jesteś z zawodu dyrektorem?... "co to są te...?" - "spółdzielcze punktowce"
buhahahhahah :)
3 godz.
10
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
(1)
Wskaż chociaż jedno miejsce słabo zaludnione w pobliżu Gdańska, gdzie nikomu nie będzie przeszkadzać śmietnisko? Bo nawet je zlokalizować w jakimś rezerwacie przyrody bez ani jednego domu, to i tak smród byłby po okolicy
3 godz.
10
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
1 godz.
Bałtyk
1 godz.
00
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
Przenieść, jasne. A jezioro damy tu, niech sobie stoi wśród zieleni.
3 godz.
11
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
4 godz.
Wszystko idzie zgodnie z planem. No, prawie. (1)
Po małej korekcie wysypisko zostalo. Spalarnię mamy w centrum miasta zamiast na obrzeżu, nad morzem, ale jest. Zamiast rozrzedzenia zabudowy mamy zagęszczenie, zamiast rozbudowy dróg mamy zawężanie już istniejących ale poza tym wszystko jest ok. Skoro mieszkańcy od lat wybierają te same władze to znaczy, że jest dobrze.
Kwak
4 godz.
141
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
1 godz.
problem w tym...
Że uśmiech cechuje ludzi szczęśliwych lub... nieświadomych swojego stanu z powodu patologii sił umysłowych...
;P
1 godz.
20
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
(2)
Za Gireka mieli pomysł i rozmach ale nie mieli pieniędzy. Teraz developerzy mają kasę ale nie mają pomysłu. Poza tym UM nie spina tego w jakiejś konkretnej wizji. Nawet jeśli skorzystać z tych planów sprzed 30-40 lat to i tak będzie to się kłócić z interesami koterii w UM. Taka prawda.
3 godz.
774
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
1 godz.
Tak to jest (1)
Gdy od 20 lat rządzą ci sami ludzie. Dawno powinni przwietrzyc wszystkie jednostki miasta odpowiedzialne za rozwój. Nawet najlepsza władza po tylu latach degraduje się
Mieszkaniec
1 godz.
70
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
6 min
Bo zaczął rządzić pieniądze a nie rozum, inżynieria.
6 min
00
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
Kiedyś plany były tworzone przez urbanistow. Dzisiaj urbanisci tworzą plany na zamówienie deweloperów i polecenie włodarzy, którzy z deweloperami współpracują (zapewne charytatywnie...)
3 godz.
111
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
Czyli kolejna niekompetencja i nieudolnosc szkodników obecnej Powskiej władzy (1)
3 godz.
71
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
1 godz.
zarządu, nie władzy...
To ludzie, którym powierzono majątek w zarząd, a nie władcy udzielni, których hołdy trzeba składać.
A kto im ten majątek powierzył?
1 godz.
10
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
Szadółki były , a ludzie 500m od wysypiska kupowali mieszkania. Mi nie przeszkadzają, mieszkam w dzielnicy premium. Mamy problem z turystami i wiecznymi korkami na wyjeździe. Kazda część miasta ma swoje wady i zalety.
3 godz.
52
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
Likwidacja Szadolek to postulat po fakcie. Bardziej mnie zastanawia kto wpadł na tak genialny pomysł, by zrobić wysypisko tak blisko od miasta?! Przecież już wtedy było wiadomo, że obok powstaną osiedla. Nie mówiąc o tym, że żadna wiedzą tajemna nie jest, że dominujący kierunek wiatru będzie przenosił smród na miasto
3 godz.
80
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
Fajna sonda pomyłka.to jest budowa tam osiedli nie wysypiska wysypisko było dużo wcześniej
.
3 godz.
51
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
3 godz.
Opinia wyróżniona
Radzę wrócić do tego podejścia w planowaniu bo utiniemyy w korkach (2)
"Mimo znacznego rozwoju infrastruktury drogowej komunikacja publiczna powinna zyskać priorytet w organizacji ruchu jako główny środek lokomocji mieszkańców w codziennych podróżach." Mieli plan sieci SKM oplatającej Trójmiasto.
3 godz.
363
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
1 godz.
(1)
Trudno będzie wrócić, jak kieruchy awanturują się o każde przejście dla pieszych.
1 godz.
74
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
1 godz.
Raczej trudno będzie bo
rezerwy terenowe przez lata szły dla deweloperów. I gdzie to mają puścić, między blokami?
Pomorze za 36 lat będzie jeszcze bardziej kobiece i... stare
Stalowa "łapa" w spalarni może dźwignąć 5 t odpadów naraz
) oraz fosfogipsów w Wiślince
Mieszkańcy Letnicy pragną zieleni. Jezioro Zaspa parkiem jednak nie będzie
PKM Południe: projekt za 48 mln zł powstanie w 3 lata
Nowy węzeł przesiadkowy przy Południowej Obwodnicy Gdańska
Ogromny zbiornik retencyjny nad Motławą. Przyjmie wodę z Kanału Raduni
Dzielnice - wizje przestrzeni. Nowa trasa tramwajowa wymusi zmiany na Żabiance
Gdańsk końca lat 90.: pomysły na rozwój miasta na kolejne dekady
Trójmiasto roku 2020: autostrady i kilka linii SKM. Wizja aglomeracji sprzed pół wieku
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
