Historia jego zawodowego życia to także historia jednych z największych niegdyś zakładów pracy na Wybrzeżu. Jest jedynym pracownikiem firmy, który przetrwał zmiany ustrojowe i pamięta czasy kiedy w zakładzie produkowano pierwsze kolorowe telewizory. Do partii i związków zawodowych nigdy się nie zapisał. Pan Jan przepracował w zakładach Unimor 50 lat. Przyszedł do pracy 1 września 1974 roku i wciąż tam pracuje, mimo że firma została przekształcona i zajmuje się dziś zupełnie czym innym.
nigdy, ciągle pracuję w jednej firmie
17%
Kiedyś nikogo nie dziwiło to, że jedno stanowisko pracy piastowało się przez całe zawodowe życie. Ale przepracować w jednym miejscu kilkadziesiąt lat to prawdziwy wyczyn, szczególnie dzisiaj, kiedy zmiana pracy jest w wielu przypadkach wskazana.
Gdy szłam na rozmowę z panem Janem, na
ul. Żabi Kruk 16
, zaczepił mnie starszy mężczyzna i zapytał o drogę w okolicy. Nie pamiętał jak dojść, mimo że, jak przyznał, lata temu pracował w Unimorze. Zapytałam ile? Odpowiedział, że dwa lata.
Panu Janowi zeszło pół wieku.
Ze wsi do miasta - to był skok na głęboką wodę
- Jeśli chodzi o historię Unimoru to ja byłem prostym, szeregowym, pracownikiem. Swego czasu byłem też mężem zaufania, kiedy walczyłem o premie dla pracowników, bo załoga mnie wybrała. Mój romans z "Solidarnością" trwał krótko. Idea była piękna, ale ludzie, którzy się za to wzięli już niekoniecznie. Nigdy nie byłem w partii, nie interesowały mnie żadne organizacje - tak zaczyna swoją opowieść Jan Szycman.Siedzimy w przyjemnym, klimatyzowanym pokoju biurowym z aneksem kuchennym. To tutaj dzisiaj pracuje pan Jan. Jest specjalistą ds. techniczno-administracyjnych w
Unimor Development S.A. To jego obecne stanowisko. Wcześniej były inne.
Dziś firma zajmuje się długoterminowym wynajmem powierzchni biurowych.
Przyjechał do Gdańska w 1974 r. ze wsi w okolicach Kościerzyny. Chwilę wcześniej skończył szkołę z niezłą średnią 4,7. Miał wtedy 15 lat.
- Znalazłem się tutaj na głębokiej wodzie, nigdy nie jeździłem tramwajami. Tak duża aglomeracja jak Trójmiasto była dla mnie wyzwaniem. Mieszkałem w różnych miejscach, na stancjach na Oruni, we Wrzeszczu, w Sopocie Kamiennym Potoku, Brzeźnie. Trochę mieszkałem też u rodziny. Radzić musiałem sobie sam - nikt za rękę mnie nie trzymał - zaznacza.Uczeń szkoły zawodowej stawał się pracownikiem
Pan Jan po przyjeździe do Gdańska pierwsze kroki skierował do
Przyzakładowej Szkoły Zawodowej działającej przy
Gdańskich Zakładach Elektronicznych Unimor. Tam złożył dokumenty. Do wyboru miał liceum lub szkołę zawodową - wybrał tę drugą. Średnia ocena pchała go do liceum, ale on zdecydował, że pójdzie do zawodówki.
- Po części dlatego, że chciałem się szybciej usamodzielnić i sam się utrzymywać. Uczeń szkoły przyzakładowej otrzymywał w tamtych czasach wynagrodzenie - miał płacone co miesiąc. Nie były to duże pieniądze, ale na pewno było to wsparcie, a ja nie chciałem być balastem dla rodziców - dodaje.
Uczniowie podpisywali umowę z przedstawicielami zakładu miesiąc po rozpoczęciu nauki.
- To oznaczało, że od 1 września 1974 r. byliśmy nie tylko uczniami szkoły, ale też pracownikami. Przez pierwsze trzy dni tygodnia była nauka w szkole, a kolejne trzy: czwartek, piątek i sobotę - praktyki - wspomina.
4 tys. pracowników. To była armia ludzi!
Pierwsza wizyta w zakładach, które istniały już 17 lat, była jak wycieczka szkolna.
- Dla mnie to było ogromne przeżycie. Wtedy Unimor zatrudniał ok. 4 tys. ludzi - tu w tym czworoboku przy ul. Rzeźnickiej. To była armia ludzi wchodzących, wychodzących. Zakład w tamtym czasie zajmował się nie tylko produkcją telewizorów, ale także produkcją wojskową. W miejscu budynku, który zajmuje teraz Urząd Skarbowy znajdował się budynek B3 - nazwany tak w unimorowskiej nomenklaturze - tu właśnie odbywała się produkcja wojskowa. By się tam dostać trzeba było mieć zezwolenie - wspomina pan Jan, który w późniejszych latach i w tym budynku pracował. - Kiedy zobaczyłem ten zakład po raz pierwszy byłem przerażony. Dla mnie, chłopaka ze wsi, który poza gospodarstwem rolnym nic innego nie znał to było jak przeskok cywilizacyjny. Zastanawiałem się jak ja sobie tu poradzę. Z czasem się wdrożyłem - opowiada.
Od wydziału mechanicznego po produkcję telewizorów
Pierwszy rok nauki spędził na wydziale mechanicznym. Drugi to już była
praca ściśle związana z produkcją telewizorów. Stworzono specjalną linię produkcyjną dla uczniów. W tamtym czasie produkowano telewizory czarno-białe
Neptun 423, Neptun 623, Neptun 624 i Neptun 625.
Pan Jan wyjaśnia na czym polegała jego praca wówczas:
- Oprócz płyty bazowej telewizora było coś takiego jak moduły, np. moduł fonii. To była nieduża płytka w ramce, na której trzeba było umieszczać konkretne elementy i tu nie było miejsca na popełnienie błędu. Każdy uczeń był odpowiedzialny za kilka konkretnych elementów. Gotowe moduły lądowały na taśmie produkcyjnej - wyjaśnia.Na trzecim, ostatnim roku, to były już warsztaty nauki. Znajdowały się one na
al. Hallera we Wrzeszczu. Warsztaty mieściły się na I piętrze budynku. Tam trafiały telewizory z tzw. zwrotów klientowskich, na których uczniowie praktykowali.
- Naprawialiśmy je, a potem były sprzedawane pracownikom Unimoru po niższych cenach. Jako uczeń II i III klasy sam zaczął naprawić telewizory.
Koniec szkoły i początek pracy na stanowisku montera
W 1977 r. Jan skończył szkołę zawodową na stanowisku monter RTV.
- Przyszły wakacje i dostałem zgodę na przerwę od pracy do 1 września. Ale dostałem list polecony, że mam się stawić jednak 1 sierpnia. Zaproponowano mi pracę na Wydziale Przyrządów Pomiarowych - dla mnie to było nowum. Pierwsze stanowisko jakie dostałem to był monter układów elektronicznych.Żeby wyprodukować telewizor potrzebne były przyrządy pomiarowe, czyli oprzyrządowanie całego procesu produkcyjnego. Do uruchomienia np. płyty bazowej wraz z modułami trzeba było wykonać przyrządy, które finalnie pozwalały na uruchomienie całego odbiornika TV i TVC (odbiornik kolorowy).
- Nasz wydział TP (przyrządy pomiarowe) zajmował się konstrukcją i wykonaniem przyrządów służących do produkcji odbiorników TV w całym procesie produkcyjnym. Konstruktorzy opracowywali projekt elektroniczny przyrządów, zaś zadaniem monterów było zaprojektowanie płytek (w każdym przyrządzie występowało kilka) poprzez połączenie wszystkich elementów ścieżkami zgodnie z projektem konstruktora. Następnie brało się specjalną płytkę pokrytą jednostronnie lub dwustronnie folią miedzianą, która po oczyszczeniu i naniesieniu specjalną farbą ścieżek była przekazywana do działu chemigrafii (trawienie). Po tym procesie płytki wracały, były nawiercane otwory i odbywał się montaż elementów: rezystory, kondensatory, tranzystory, układy scalone, były one lutowane, a następnie zamontowane w obudowie i odpowiednio połączone zgodnie ze schematem, a później odbywało się uruchomienie - wyjaśnia - pan Jan.
Nad zrobieniem takiego jednego przyrządu, z którego składało się kilka płytek, pracowało kilka osób. Do tego musiała być zrobiona dokumentacja urządzenia np. dla osoby, która taki przyrząd później naprawiała.
- W tym wydziale przyrządów pomiarowych pracowało ok. 70 osób, w dziale konstrukcji 40. Byli tam konstruktorzy, inżynierowie, inżynierowie mechanicy, którzy konstruowali części mechaniczne do przyrządów, gdzie wkładało się podzespół telewizyjny w celu jego uruchomienia i zestrojenia. Zaprojektowane części mechaniczne były wykonywane przez wydział modelarni - mówi pan Jan.Po szkole wszyscy dostali oferty pracy, ale zostali tylko niektórzy. Jedni przeszli do RADMOR-u inni do MORS-a w Oliwie.
Na tym stanowisku pan Jan przepracował do 1980 r., czyli trzy lata. Jego pierwsza pensja wynosiła 200 zł.
W czasie pracy - czyli od 1977 r. równocześnie zaczął też naukę w Technikum Chłodniczym w Gdyni Grabówku.
- Mieszkałem wtedy w Brzeźnie. Trzynastką jechałem do pracy na godzinę szóstą, karty były wtedy zegarowe, byłem więc na miejscu o 5:45. Pracowałem jako pracownik i jednocześnie uczyłem się wieczorowo w Technikum Chłodniczym na kierunku elektronicznym. Zakład pracy w ówczesnym czasie wyrażał zgodę, aby w dni nauki pracownik mógł wychodzić o 1,5 godziny wcześniej z zakładu. Czas ten wykorzystywałem na dojazd do szkoły, która mieściła się na Grabówku. Ten czas był płacony przez zakład jak godziny pracy. Zajęcia odbywały się w poniedziałki, wtorki, czwartki i piątki. Nauka trwała trzy lata i kończyła się maturą. Udało mi się zakończyć naukę ze średnią 4,5. Zostałem skierowany na studia, ale z różnych przyczyn nie skorzystałem. Ukończyłem szkołę jako technik-elektronik - dodaje pan Jan.Dzięki temu w pracy awansował, wynagrodzenie było powiązane z zaszeregowaniem, a on skoczył o poziom wyżej.
Powołanie do wojska
Technikum Chłodnicze pan Jan ukończył w czerwcu 1980 r. i na początku września został skierowany na badania do szpitala wojskowego w Elblągu. Badania lekarskie wykazały zmiany na dnie oka, co skutkowało dyskwalifikacją ze służby wojskowej w jednostkach wojsk radarowych. W ten sposób pan Jan trafił do Przasnysza do wojsk łączności.
- Od 1 listopada wróciłem do Unimoru, do Wydziału Przyrządów Pomiarowych, tam gdzie pracowałem, ale kierownik przydzielił mnie do innego stanowiska - był wakat w serwisie przyrządów pomiarowych - mówi pan Jan. - Te przyrządy też się psuły. Przyrządy były różnej produkcji: radzieckiej, Siemens, Philips, Hiradasz Technika-Węgry,
Wave-Tech z USA. Były ich setki. Trzeba było je naprawiać - także te przyrządy z produkcji wojskowej wymagały napraw.
Produkcja 4 tys. telewizorów dziennie
- Dopuszczono mnie do tego budynku i wydziału, ale moja przygoda z naprawą tych przyrządów wojskowych nie trwała długo. Byłem ściśle związany z naprawą przyrządów, które służyły do produkcji odbiorników telewizyjnych. Pracowałem w grupie czterech-pięciu osób, które zajmowały się obsługą produkcji. Wówczas z czterech taśm produkcyjnych schodziło z jednej zmiany ok. 500 odbiorników, a wszystko to razy cztery i razy dwie zmiany dawało 4 tys. odbiorników telewizyjnych dziennie - wylicza.Każda usterka dłuższa niż 5 minut to był duży problem.
- My ponosiliśmy za to odpowiedzialność - czuliśmy to w premii. Tak więc organizowaliśmy sobie pracę, żeby to się nie zdarzało. Zawsze mieliśmy awaryjnie przygotowane dwa przyrządy, by można było je w razie czego szybko podmienić - wyjaśnia pan Jan. Instrukcje techniczne do naprawy trzeba było tłumaczyć - te z rosyjskiego było łatwiej ogarnąć, ale i tak zabierało to trochę czasu.
- W pierwszym miesiącu udało mi się naprawiać trzy takie przyrządy, ale pod stołami, w różnych miejscach stało takich przyrządów 40. Było zagrożenie zatrzymania produkcji. Po pół roku większość była naprawiona przeze mnie - dodaje.
Specyfika pracy
Każdy naprawiony przyrząd przez serwisanta w dziale przyrządów musiał iść do atestacji - to było sprawdzenie zgodnie z dokumentacją tego konkretnego przyrządu. Jeśli nie spełniał jakichś parametrów i tak wracał z powrotem do pana Jana.
- Do naprawy przyrządów miałem do dyspozycji sprzęt o jedną klasę gorszy niż ten, jakim dysponowała atestacja. Oni posiadali przyrządy o klasę lepsze, które podlegały sprawdzeniu przez Urząd Miar w Warszawie. Jedyna możliwość, jaka mi pozostawała, to dogadanie się z panią inżynier w atestacji, aby ustawić parametry na jej oprzyrządowaniu. I tak też robiłem - a potem z panią inżynier wypijało się kawę - śmieje się pan Jan.Początek zmierzchu Unimoru
W serwisie pan Jan pracował do 1995 r. i wówczas zakład zaczął podupadać. Pracownicy się rotowali, załoga zaczęła się kurczyć.
- Zmieniali się dyrektorzy, naczelni. Nawet miałem sam propozycję objęcia kierowniczego stanowiska. Miałem odpowiadać za tzw. ZOF-y czyli Zakłady Obsługi Fabrycznej. Nie zdecydowałem się, bo to znaczyłoby długą rozłąkę z rodziną. ZOF-y znajdowały się na terenie całego kraju. Zaczęto kombinować i składać telewizory na lewo. Potrzeba było człowieka, który zrobiłby z tym porządek - wyjaśnia.Pan Jan miał już wtedy zarejestrowaną działalność i naprawiał telewizory po godzinach dorabiając do pensji.
- Na wsiach to wszystko się naprawiało, i radia samochodowe, stacjonarne, i pastuchy do wypasu krów - mówi.
Dorabianie po godzinach: PAL/SECAM
To był też czas sprowadzania telewizorów z Holandii i Niemiec z tzw. wystawek. Przyjeżdżały całe tiry z zepsutymi odbiornikami, które potem po naprawie były ponownie sprzedawane.
- Kolega prowadził taki biznes. Sprowadzał telewizory, a my naprawialiśmy. Wszystkie tego typu odbiorniki kolorowe miały system PAL, więc trzeba było je przestrajać na system SECAM. Polegało to na montażu transkodera lub dołożenie decodera SECAM, wówczas odbiornik mógł pracować w obu systemach. Fonia również była inna (5,5 MHz) - trzeba było dołożyć moduł (6,5 MHz). Brałem wtedy urlop. Trzy dni i trzy noce siedziałem tam w tym domu z kolegą i naprawialiśmy te telewizory i przestrajaliśmy, a potem szło się z powrotem do pracy - wspomina pan Jan.Unimor w programie "Od przedszkola do Opola"
Jednym ze wspomnień pana Jana z tamtego czasu związanych z Unimorem jest program "Od przedszkola do Opola", który był nagrywany przez Telewizję Gdańsk. Program pierwotnie był realizowany na terenie Teatru Gdynia, a potem w Telewizji Gdańsk.
- W realizacji tego programu pomagała mała część Unimoru, ponieważ częścią scenografii każdego odcinka była ściana monitorów, na której pokazywane były na końcu odcinka powtórki i głosowanie, które dziecko wygrało dany odcinek. Za montaż i nadzór nad poprawnym działaniem ściany monitorów (16 szt.) przez kilka lat odpowiedzialny byłem ja wraz kolegą. Ta ściana monitorów wraz z naszą obsługą była wypożyczana na inne imprezy okolicznościowe, takie jak na Jarmarku Dominikańskim, "Święto Ryby" w Słupsku, oraz "Bal Dżentelmena" w Gdyni - mówi pan Jan.Z tych imprez pozostały dziś wspomnienia i sentyment.
Spółka córka, przenosiny na Morenę, ale nie na długo
W 1995 r. - powstała spółka-córka Unimoru i produkcja przeniosła się na Morenę - tam skierowano też pana Jana - jako serwisanta.
- W 1997 r. ściągnięto mnie z powrotem tutaj i wylądowałem jako główny specjalista do spraw magazynowych.Praca na magazynie
Pan Jan pracował wtedy w budynku, gdzie dziś znajduje się jedna z siedzib
Urzędu Marszałkowskiego.
- Magazyn to był jeden temat, a sprzedaż majątku to jeszcze inna sprawa. Musieliśmy jak najwięcej ugrać na sprzedaży tego co zostało. To wtedy zaczęły się już powoli początki deweloperki, którą dziś się tu zajmujemy. Musieliśmy wysprzedawać sprzęt. Sprzedawaliśmy w Polsce przyrządy pomiarowe, telewizory. Zajmowałem się wszystkim: sprzedażą, dokumentacją, raportowaniem - wymienia.Z czasem jak się magazyny kurczyły w 2002 r. został powołany jako przedstawiciel załogi do Rady Nadzorczej Unimoru. Wtedy też został powołany nowy prezes Spółki.
- Wówczas w Unimorze pracowało już tylko 40-50 osób, sytuacja zakładu była tragiczna. Do 2014 r. byłem członkiem Rady Nadzorczej - mówi pan Jan.Przenosiny na Budowlanych
W magazynie pan Jan pracował do 2006 r., wtedy spółka przeniosła się na
ul. Budowlanych 38, ale bez niego.
- Ja jako jedyny pracowałem tutaj. Kompleks został na miejscu z wyjątkiem jednego budynku, który został sprzedany Stella Marris. Budynek urzędu skarbowego był wynajmowany - precyzuje.W 2013 r. podjęto decyzję, że budynek przy Żabim Kruku 16 będzie gruntownie remontowany. W 2014 r. rozpoczęto prace przygotowawcze. Od 2016 r. jest na nowo użytkowany.
Pan Jan przed remontem pełnił funkcję administratora tych budynków.
Błogosławieństwo czy przekleństwo?
Pan Jan przyznaje, że choć nie planował tak długiej pracy w jednym zakładzie - bo czy można było wtedy to zaplanować? - to mówi wprost, że nie żałuje.
- Nie żałuję, że nie zmieniłem pracy, że nie podjąłem innych decyzji. Był taki moment kiedy zaczął się handel uliczny, żeby coś zmienić. Był kolega i chcieliśmy handlem się zająć - wtedy gdy na Rajskiej handlowało się miedzy innymi mięsem. Mieliśmy dogadane kupno żuka, ale zabrakło odwagi kiedy przyszło do transakcji. Żuk był potrzebny do handlu obwoźnego, by skupować od rolników i sprzedawać, a potem otworzyć sklep mięsny. Ale ostatecznie interes nie doszedł do skutku - opowiada.Pod koniec sierpnia pan Jan przechodzi na emeryturę, ale... wraca 1 września, by podpisać nową umowę w tym samym miejscu pracy.
Unimor, kalendarium
1957 r. - utworzenie Przedsiębiorstwa Państwowego T-18 pod nazwą Gdańskie Zakłady Radiowe
1958 r. - rozpoczęcie produkcji biało-czarnych odbiorników telewizyjnych
1972 r. - zmiana nazwy na Gdańskie Zakłady Elektroniczne Unimor
1981 r. - Rozpoczęcie produkcji odbiorników telewizji kolorowej
1994 r. - przekształcenie Przedsiębiorstwa Państwowego w jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa
1995-1997 r. - koniec działalności produkcyjnej
2010-2011 r. - przeniesienie pakietu 61,55 proc. akcji GZE Unimor S.A., których właścicielem był Skarb Państwa do Agencji Rozwoju Przemysłu S.A., a następnie do MARS FIZ
2013 r. - rozpoczęcie wewnętrznych zmian organizacyjnych związanych z wejściem spółki w skład grupy MARS Real Estate
2014 r. - wdrożenie zmian statutowych rebranding marki: nazwa GZE Unimor S.A. została zastąpiona nową, Unimor Development S.A. nawiązującą bezpośrednio do charakteru prowadzonej działalności
2016 r. - ukończenie modernizacji i oddanie do użytkowania budynku Zefir przy ul. Żabi Kruk 16 w Gdańsku 2022 r. - przeniesienie pakietu 67,22 proc. akcji Unimor Development S.A. do Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
