Tragedia na wielkim ekranie. Recenzja filmu "Smoleńsk"

Tomasz Zacharczuk

9 września 2016 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (531)

Sześć lat po pamiętnych kwietniowych wydarzeniach tragedia smoleńska znów rozgrzewa opinię publiczną. Po kilku nieudanych podejściach film Antoniego Krauzego wreszcie ujrzał światło dzienne. Podczas gdy śmierć pary prezydenckiej i 94 pozostałych osób potrafiła choć na chwilę zjednoczyć Polaków, tak filmowy "Smoleńsk" może jedynie pogłębić różnice i podziały, prezentując do tego dość marny poziom artystyczny.

To, co zdarzyło się 10 kwietnia 2010 roku w lesie w okolicach Smoleńska na stałe zapisało się na kartach polskiej historii i głęboko wryło się w serca milionów Polaków. Śledzenie dramatycznych doniesień z Rosji, a później oglądanie pogrzebowych uroczystości na przemian napawało smutkiem, szokiem i niedowierzaniem. I w takim też tonie utrzymany jest film Antoniego Krauzego. Sporo tu jednak dodatkowej goryczy, żalu i desperackiej próby wyjaśnienia okoliczności smoleńskiej tragedii.

Twórcy filmu od niemal pierwszego kadru konsekwentnie trzymają się obranego kursu i punkt po punkcie odhaczają na ekranie kolejne argumenty na poparcie tezy o zamachu w Smoleńsku. Brakuje jednak przeciwwagi czegoś, co pozwoli widzowi samodzielnie wyciągnąć wnioski i skonfrontować ze sobą często sprzeczne sygnały. Taka jednak była wizja reżysera, który miał pełne prawo nadać filmowej historii autorskich kształtów i nasycić ją własnymi przekonaniami. W efekcie dostajemy przeraźliwie jednostronny i płytki emocjonalnie obraz posmoleńskiej rzeczywistości.

Nina (Beata Fido) drogą dziennikarskiego śledztwa próbuje rozwikłać okoliczności katastrofy smoleńskiej. Stopniowo staje się zwolenniczką teorii o zamachu.

Mnożące się z każdą minutą wątki polityczne i kontrowersje wokół śledztwa niestety w przygniatający sposób tłumią ludzkie, indywidualne dramaty. Niewiele jest w "Smoleńsku" momentów refleksji i zadumy nad portretem ofiar, które potraktowane zostały bardzo ogólnikowo. Społeczny i polityczny przekrój, jaki prezentowali pasażerowie pechowego Tupolewa, mógłby stanowić grunt pod interesujące pojedyncze filmowe historie. Szumnie zapowiadana przez producentów filmu rekonstrukcja relacji między prezydentem a pierwszą damą nijak ma się do ekranowej rzeczywistości. Para prezydencka i specyficzna więź łącząca małżonków gubi się w reżyserskim chaosie. Postać Lecha Kaczyńskiego pojawia się zresztą dopiero w połowie filmu. Ekranowej Marii Kaczyńskiej w filmie jest jeszcze mniej. Antoni Krauze spektakularnie zmarnował potencjał psychologicznej analizy tragicznie zmarłych w Smoleńsku. Szkoda tym większa, że reżyser w "Czarnym Czwartku" doskonale potrafił oddać osobiste dramaty swoich bohaterów na tle dramatycznych wydarzeń na Wybrzeżu.

Sporo niechlujstwa i nieładu znajdziemy w warstwie technicznej filmu. Niezłe zdjęcia Michała Pakulskiego nikną w montażowym rozgardiaszu. Film jest niemiłosiernie pocięty, nieznośnie fragmentaryczny i przeładowany liczbą scen. Nie trzeba być wprawionym kinomanem, żeby bez problemu zauważyć, że "Smoleńsk" przeszedł kilka etapów montażowych, a każdy z nich nadzorowała chyba inna osoba. W rezultacie dochodzi do absurdalnych sekwencji, w których bohaterowie wymieniają między sobą po jednym zdaniu i następuje bezmyślne cięcie. Problem z finansowym dopięciem przedsięwzięcia widać gołym okiem w podrzędnej jakości efektach specjalnych, które przyprawiają o ból głowy.

Doświadczonemu filmowcowi, jakim jest Antoni Krauze, nie wypadało całkowicie oblać testu z reżyserskiego fachu, toteż znajdziemy w "Smoleńsku" kilka porządnie skręconych sekwencji, przykrytych jednak nadmiarem materiałów telewizyjnych. Zwłaszcza początek filmu przypomina bardziej dokumentalny reportaż z posmoleńskich wydarzeń aniżeli fabularną opowieść o kulisach tragedii. Swoją robotę bez zarzutu wykonał za to Michał Lorenc, któremu kolejny raz udało się stworzyć nienachalną, ale bardzo klimatyczną ścieżkę dźwiękową, która w odpowiednich momentach intonowała smutną melodię ekranowych dramatów.

Postać prezydenta Lecha Kaczyńskiego (Lech Łotocki) pojawia się dopiero w połowie filmu. Tak naprawdę niewiele dowiadujemy się o tej postaci.

Uzupełnieniem artystycznej (warte podkreślenia) porażki "Smoleńska" jest z jednej strony przerysowane, a z drugiej zaś jałowe aktorstwo. Paradoksalnie najlepiej prezentują się tu odtwórcy dalszoplanowych ról (Aldona Struzik jako Generałowa czy obiecujący Lech Łotocki w roli prezydenta Kaczyńskiego). Kreacje Redbada Klynstry (Redaktor) czy Jerzego Zelnika (Dyplomata) zakrawają już o niezamierzony komizm i karykaturalne przeładowanie. Prawdziwym aktorskim nieszczęściem, jakie przydarzyło się filmowi jest jednak Beata Fido w głównej roli telewizyjnej reporterki. Fatalne umiejętności (bądź ich brak) widoczne są w każdym posągowym geście i bezuczuciowym słowie wypowiadanym przez bohaterkę. To zatrważający przykład anty-aktorstwa spod znaku produkcji typu "W-11" lub "Szpital", zupełnie nieadekwatny do tragicznej historii wokół której bazuje "Smoleńsk".

W pogoni za chęcią udowodnienia swoich tez za wszelką cenę Krauze traci wyczucie ekranowej historii, która ciągnie widza na poboczne tory, odrywając go od rodzinnych i indywidualnych dramatów ofiar katastrofy smoleńskiej i ich bliskich. Największego ładunku emocjonalnego dostarczają archiwalne zdjęcia telewizyjne, podczas gdy ekranowe postaci snują się jedynie po fabularnej osi opowieści. W konsekwencji "Smoleńsk" paradoksalnie nie wzbudza aż takich emocji, jakich moglibyśmy się spodziewać. Wątek dziennikarskiego śledztwa urywa się w martwym punkcie, pozostawiając jałową dziennikarkę samą sobie. Z kolei poprawnie zrealizowanym zabiegiem było fragmentaryczne ukazanie tragicznego lotu Tupolewa. Nie dostajemy od razu na tacy finalnej katastrofy. Dwuwarstwowa narracja prezentuje nam kulisy reporterskiego dochodzenia, a gdzieś pomiędzy kadrami skrywa się historia, która dzieje się na pokładzie samolotu.

Filmowy "Smoleńsk" swoją kiepską artystycznie jakością nie współgra z ogromem tragedii z jaką musieli zmierzyć się nie tylko bliscy ofiar smoleńskich, ale i wszyscy Polacy. Przesiąknięta polityczną agitacją opowieść z pewnością oddaje hołd zmarłym, ale tylko po to, by stanowić wyjściową bazę do przemycania kolejnych teorii na temat katastrofy. A przecież para prezydencka, ale również doświadczeni politycy, wojskowi, stewardessy czy piloci zasługują na to, by opowiedzieć ich historię w godny i wielopłaszczyznowy sposób. Taki, który pozwoli widzowi pomyśleć, a nie tylko stworzy okazję do jeszcze głębszych podziałów. Pozostaje mieć nadzieję, że nigdy więcej nie będziemy świadkami takich wydarzeń ani takich filmów.

OCENA: 3/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

5.5

51 ocen

Opinie (531) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 08:57

(2)

Teraz tylko czekam na film finansowany przez Ministerstwo Kultury o Jedwabnem, gdzie zbrodni na żydach dokonają pigmeje wraz z uchodźcami z Afryki, którzy przybyli do Polski w balonach, po czym natychmiast przemieścili się w inne miejsce, aby dalej grabić i mordować.

7 lat
- 20 7
Twoja opinia

Zmień treść

Teraz tylko czekam na film finansowany przez Ministerstwo Kultury o Jedwabnem, gdzie zbrodni na żydach dokonają pigmeje wraz z uchodźcami z Afryki, którzy przybyli do Polski w balonach, po czym natychmiast przemieścili się w inne miejsce, aby dalej grabić i mordować.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 09:31
  
  (1)
  
  Drogi Żydzie, nie znasz historii, więc z szacunku dla zmarłych nie bluźnij.
  
  Itzek
  7 lat
  - 2 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Drogi Żydzie, nie znasz historii, więc z szacunku dla zmarłych nie bluźnij.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2016-09-10 10:29
    
    Jakieś argumenty Drogi Żydzie Itzku?
    
    7 lat
    
    0 6
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Jakieś argumenty Drogi Żydzie Itzku?
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 09:02

Ten film wogóle nie powinien powstać! (2)

Z szacunku do tragicznie zmarłych! Czemu Hollywood jeszcze nie nakręciło zamachu na WTC z czołowymi aktorami?A mogliby! A co do samego filmu? nieoglądałem,nie oceniam. Aga idzie do kina z klasą więc pewnie da tu recenzje ale co ona może wiedzieć..najwyżej smak kukurydzy i zapach metki z LPP.

Forum Radunia
7 lat
- 10 8
Twoja opinia

Zmień treść

Z szacunku do tragicznie zmarłych! Czemu Hollywood jeszcze nie nakręciło zamachu na WTC z czołowymi aktorami?A mogliby! A co do samego filmu? nieoglądałem,nie oceniam. Aga idzie do kina z klasą więc pewnie da tu recenzje ale co ona może wiedzieć..najwyżej smak kukurydzy i zapach metki z LPP.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 09:19
  
  Przecież jest film o zamachu na WTC...
  
  7 lat
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Przecież jest film o zamachu na WTC...
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 09:45
  
  Szacunku do tragicznie zmarłych? "Poległych" znaczy?
  
  Szczerze mówiąc w dotychczasowych działaniach fanów tego "dzieła" nie zauważyłem choćby cienia szacunku. Oczekiwania takie są więc mocno na wyrost.
  
  Zjadliwy
  7 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Szczerze mówiąc w dotychczasowych działaniach fanów tego "dzieła" nie zauważyłem choćby cienia szacunku. Oczekiwania takie są więc mocno na wyrost.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 09:18

Ale W-11 to jeszcze trzymało poziom.

7 lat
- 8 0
Twoja opinia

Zmień treść

Ale W-11 to jeszcze trzymało poziom.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 09:42

film artystycznie słaby-ale lepiej oddaje prawdę niż agitka TVN,Polsatu,GW Tuska, KOpacz i iin. z tamtego okresu

film artystycznie słaby-ale lepiej oddaje prawdę niż agitka i propaganda TVN,Polsatu,GW Tuska, KOpacz i iin. z tamtego okresu.
Szkoda, że tak nieudolnie próbowano pokazać drugie i trzecie dno tej tragedii.
Bo to że takie kolejne dna są to chyba nawet połowa cymbalów z tego tagu nie zaneguje.

zorro do bazy
7 lat
- 6 12
Twoja opinia

Zmień treść

film artystycznie słaby-ale lepiej oddaje prawdę niż agitka i propaganda TVN,Polsatu,GW Tuska, KOpacz i iin. z tamtego okresu. Szkoda, że tak nieudolnie próbowano pokazać drugie i trzecie dno tej tragedii. Bo to że takie kolejne dna są to chyba nawet połowa cymbalów z tego tagu nie zaneguje.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 09:43

Celem filmu "Smoleńsk" nie jest "wyjaśnienie" czegokolwiek ani skłonienie kogokolwiek do "samodzielnego myślenia"

Celem jest wzmocnienie jedności etyczno-ideowej wśród wyznawców parareligii smoleńskiej, której papieżem od sześciu lat jest prezes rządzącej aktualnie partii. I, jak wiadomo, dobrze ma tym wychodzi.

Film jest prymitywny, tandetny i żenujący. PRL-owskie produkcyjniaki to przy nim szczyt artyzmu i subtelności. Ale to nie szkodzi - chodzi wyłącznie o to, żeby docelowa grupa odbiorców "nie ustawała w wierze".

Zjadliwy
7 lat
- 16 7
Twoja opinia

Zmień treść

Celem jest wzmocnienie jedności etyczno-ideowej wśród wyznawców parareligii smoleńskiej, której papieżem od sześciu lat jest prezes rządzącej aktualnie partii. I, jak wiadomo, dobrze ma tym wychodzi. Film jest prymitywny, tandetny i żenujący. PRL-owskie produkcyjniaki to przy nim szczyt artyzmu i subtelności. Ale to nie szkodzi - chodzi wyłącznie o to, żeby docelowa grupa odbiorców "nie ustawała w wierze".
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 10:13

tece

Polski TOP GUN

7 lat
- 7 0
Twoja opinia

Zmień treść

Polski TOP GUN
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 10:31

(2)

Jaki portal takie opinie.

7 lat
- 7 15
Twoja opinia

Zmień treść

Jaki portal takie opinie.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 13:27
  
  (1)
  
  Ten portal siega juz powoli dna. Jak ich kolesie z PO i KOD
  
  7 lat
  - 2 7
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Ten portal siega juz powoli dna. Jak ich kolesie z PO i KOD
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2016-09-10 14:11
    
    to po cholere tu wchodzisz
    
    7 lat
    
    2 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 10:39

Wszyscy wiedzą

Reżyserem filmu jest Jarosław K. Nakręcony dla
jego wiernych moherów, którzy pójdą za nim w ogień.

Stoczniowiec
7 lat
- 11 6
Twoja opinia

Zmień treść

Reżyserem filmu jest Jarosław K. Nakręcony dla jego wiernych moherów, którzy pójdą za nim w ogień.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 10:48

Cytat miesiąca:

"to nie jest takie proste a nawet wręcz odwrotnie"

Nutka komedii
7 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

"to nie jest takie proste a nawet wręcz odwrotnie"
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 11:02

Najciekawszy jest ten sms wysłany do ludzi PO i związanych z PO!

Sam film miał masę przeszkód za rządów PO o czym mówi sam reżyser.

7 lat
- 7 4
Twoja opinia

Zmień treść

Sam film miał masę przeszkód za rządów PO o czym mówi sam reżyser.
Regulamin dodawania opinii