Tragedia na wielkim ekranie. Recenzja filmu "Smoleńsk"

Tomasz Zacharczuk

9 września 2016 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (531)

Sześć lat po pamiętnych kwietniowych wydarzeniach tragedia smoleńska znów rozgrzewa opinię publiczną. Po kilku nieudanych podejściach film Antoniego Krauzego wreszcie ujrzał światło dzienne. Podczas gdy śmierć pary prezydenckiej i 94 pozostałych osób potrafiła choć na chwilę zjednoczyć Polaków, tak filmowy "Smoleńsk" może jedynie pogłębić różnice i podziały, prezentując do tego dość marny poziom artystyczny.

To, co zdarzyło się 10 kwietnia 2010 roku w lesie w okolicach Smoleńska na stałe zapisało się na kartach polskiej historii i głęboko wryło się w serca milionów Polaków. Śledzenie dramatycznych doniesień z Rosji, a później oglądanie pogrzebowych uroczystości na przemian napawało smutkiem, szokiem i niedowierzaniem. I w takim też tonie utrzymany jest film Antoniego Krauzego. Sporo tu jednak dodatkowej goryczy, żalu i desperackiej próby wyjaśnienia okoliczności smoleńskiej tragedii.

Twórcy filmu od niemal pierwszego kadru konsekwentnie trzymają się obranego kursu i punkt po punkcie odhaczają na ekranie kolejne argumenty na poparcie tezy o zamachu w Smoleńsku. Brakuje jednak przeciwwagi czegoś, co pozwoli widzowi samodzielnie wyciągnąć wnioski i skonfrontować ze sobą często sprzeczne sygnały. Taka jednak była wizja reżysera, który miał pełne prawo nadać filmowej historii autorskich kształtów i nasycić ją własnymi przekonaniami. W efekcie dostajemy przeraźliwie jednostronny i płytki emocjonalnie obraz posmoleńskiej rzeczywistości.

Nina (Beata Fido) drogą dziennikarskiego śledztwa próbuje rozwikłać okoliczności katastrofy smoleńskiej. Stopniowo staje się zwolenniczką teorii o zamachu.

Mnożące się z każdą minutą wątki polityczne i kontrowersje wokół śledztwa niestety w przygniatający sposób tłumią ludzkie, indywidualne dramaty. Niewiele jest w "Smoleńsku" momentów refleksji i zadumy nad portretem ofiar, które potraktowane zostały bardzo ogólnikowo. Społeczny i polityczny przekrój, jaki prezentowali pasażerowie pechowego Tupolewa, mógłby stanowić grunt pod interesujące pojedyncze filmowe historie. Szumnie zapowiadana przez producentów filmu rekonstrukcja relacji między prezydentem a pierwszą damą nijak ma się do ekranowej rzeczywistości. Para prezydencka i specyficzna więź łącząca małżonków gubi się w reżyserskim chaosie. Postać Lecha Kaczyńskiego pojawia się zresztą dopiero w połowie filmu. Ekranowej Marii Kaczyńskiej w filmie jest jeszcze mniej. Antoni Krauze spektakularnie zmarnował potencjał psychologicznej analizy tragicznie zmarłych w Smoleńsku. Szkoda tym większa, że reżyser w "Czarnym Czwartku" doskonale potrafił oddać osobiste dramaty swoich bohaterów na tle dramatycznych wydarzeń na Wybrzeżu.

Sporo niechlujstwa i nieładu znajdziemy w warstwie technicznej filmu. Niezłe zdjęcia Michała Pakulskiego nikną w montażowym rozgardiaszu. Film jest niemiłosiernie pocięty, nieznośnie fragmentaryczny i przeładowany liczbą scen. Nie trzeba być wprawionym kinomanem, żeby bez problemu zauważyć, że "Smoleńsk" przeszedł kilka etapów montażowych, a każdy z nich nadzorowała chyba inna osoba. W rezultacie dochodzi do absurdalnych sekwencji, w których bohaterowie wymieniają między sobą po jednym zdaniu i następuje bezmyślne cięcie. Problem z finansowym dopięciem przedsięwzięcia widać gołym okiem w podrzędnej jakości efektach specjalnych, które przyprawiają o ból głowy.

Doświadczonemu filmowcowi, jakim jest Antoni Krauze, nie wypadało całkowicie oblać testu z reżyserskiego fachu, toteż znajdziemy w "Smoleńsku" kilka porządnie skręconych sekwencji, przykrytych jednak nadmiarem materiałów telewizyjnych. Zwłaszcza początek filmu przypomina bardziej dokumentalny reportaż z posmoleńskich wydarzeń aniżeli fabularną opowieść o kulisach tragedii. Swoją robotę bez zarzutu wykonał za to Michał Lorenc, któremu kolejny raz udało się stworzyć nienachalną, ale bardzo klimatyczną ścieżkę dźwiękową, która w odpowiednich momentach intonowała smutną melodię ekranowych dramatów.

Postać prezydenta Lecha Kaczyńskiego (Lech Łotocki) pojawia się dopiero w połowie filmu. Tak naprawdę niewiele dowiadujemy się o tej postaci.

Uzupełnieniem artystycznej (warte podkreślenia) porażki "Smoleńska" jest z jednej strony przerysowane, a z drugiej zaś jałowe aktorstwo. Paradoksalnie najlepiej prezentują się tu odtwórcy dalszoplanowych ról (Aldona Struzik jako Generałowa czy obiecujący Lech Łotocki w roli prezydenta Kaczyńskiego). Kreacje Redbada Klynstry (Redaktor) czy Jerzego Zelnika (Dyplomata) zakrawają już o niezamierzony komizm i karykaturalne przeładowanie. Prawdziwym aktorskim nieszczęściem, jakie przydarzyło się filmowi jest jednak Beata Fido w głównej roli telewizyjnej reporterki. Fatalne umiejętności (bądź ich brak) widoczne są w każdym posągowym geście i bezuczuciowym słowie wypowiadanym przez bohaterkę. To zatrważający przykład anty-aktorstwa spod znaku produkcji typu "W-11" lub "Szpital", zupełnie nieadekwatny do tragicznej historii wokół której bazuje "Smoleńsk".

W pogoni za chęcią udowodnienia swoich tez za wszelką cenę Krauze traci wyczucie ekranowej historii, która ciągnie widza na poboczne tory, odrywając go od rodzinnych i indywidualnych dramatów ofiar katastrofy smoleńskiej i ich bliskich. Największego ładunku emocjonalnego dostarczają archiwalne zdjęcia telewizyjne, podczas gdy ekranowe postaci snują się jedynie po fabularnej osi opowieści. W konsekwencji "Smoleńsk" paradoksalnie nie wzbudza aż takich emocji, jakich moglibyśmy się spodziewać. Wątek dziennikarskiego śledztwa urywa się w martwym punkcie, pozostawiając jałową dziennikarkę samą sobie. Z kolei poprawnie zrealizowanym zabiegiem było fragmentaryczne ukazanie tragicznego lotu Tupolewa. Nie dostajemy od razu na tacy finalnej katastrofy. Dwuwarstwowa narracja prezentuje nam kulisy reporterskiego dochodzenia, a gdzieś pomiędzy kadrami skrywa się historia, która dzieje się na pokładzie samolotu.

Filmowy "Smoleńsk" swoją kiepską artystycznie jakością nie współgra z ogromem tragedii z jaką musieli zmierzyć się nie tylko bliscy ofiar smoleńskich, ale i wszyscy Polacy. Przesiąknięta polityczną agitacją opowieść z pewnością oddaje hołd zmarłym, ale tylko po to, by stanowić wyjściową bazę do przemycania kolejnych teorii na temat katastrofy. A przecież para prezydencka, ale również doświadczeni politycy, wojskowi, stewardessy czy piloci zasługują na to, by opowiedzieć ich historię w godny i wielopłaszczyznowy sposób. Taki, który pozwoli widzowi pomyśleć, a nie tylko stworzy okazję do jeszcze głębszych podziałów. Pozostaje mieć nadzieję, że nigdy więcej nie będziemy świadkami takich wydarzeń ani takich filmów.

OCENA: 3/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

5.5

51 ocen

Opinie (531) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 13:36

Powinno być : Komedia,Dramat,Fantasy

M.
7 lat
- 7 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 13:36

Co za durna recenzja

A film Wajdy o Wałęsie jako przeciwwagę do zachwytów pokazywał go jako Bolka?

7 lat
- 12 5
Twoja opinia

Zmień treść

A film Wajdy o Wałęsie jako przeciwwagę do zachwytów pokazywał go jako Bolka?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 13:36

Szkoda że nie lecieli razem.

andrzej
7 lat
- 2 5
Twoja opinia

Zmień treść

Szkoda że nie lecieli razem.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 13:41

Nic nowego (2)

Wiem jak się kończy ten film.Ale nie powiem.

Schidlitzer
7 lat
- 5 1
Twoja opinia

Zmień treść

Wiem jak się kończy ten film.Ale nie powiem.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 14:44
  
  Główny bohater ginie
  
  7 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Główny bohater ginie
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 18:38
  
  Nie chodzi po to jak się kończy..
  
  7 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Nie chodzi po to jak się kończy..
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 13:45

zal

jakich my mamy tepych ludzi w tym kraju zeby nam bylo dobrze to coraz jest gorzej gdzie tu uciekac z tej polski.najgorszy bol to polak polaka chce gnebic jak by mogl to by rozstrzelal

krokodyl
7 lat
- 5 1
Twoja opinia

Zmień treść

jakich my mamy tepych ludzi w tym kraju zeby nam bylo dobrze to coraz jest gorzej gdzie tu uciekac z tej polski.najgorszy bol to polak polaka chce gnebic jak by mogl to by rozstrzelal
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 15:09

recenzja z gadzinowki

Beata Fido wspaniala, film polecam...nozyce Golicyna, hehehe...Pan Zacharczuk niech sie lepiej zajmuje recenzjami z Kulinarnych weekendow na Swietojanskiej

Malgorzata
7 lat
- 4 6
Twoja opinia

Zmień treść

Beata Fido wspaniala, film polecam...nozyce Golicyna, hehehe...Pan Zacharczuk niech sie lepiej zajmuje recenzjami z Kulinarnych weekendow na Swietojanskiej
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 16:12

Cenzura wraca. Ktoś boi się kilku słów prawdy

7 lat
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

Cenzura wraca. Ktoś boi się kilku słów prawdy
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 17:13

Mam pytanie do tych, ktorzy widzieli film. (1)

Czy jest odtajniona telefoniczna rozmowa Jarka z Lechem, podczas ktorej ten pierwszy nakazuje bratu lądowac? Teraz to wypiera z siebie i wbija nam do glowy razem z Antkiem Bombowcem, ze byl zamach. Biedny Jaro, umrze z wielkim poczuciem winy...

kaja
7 lat
- 5 4
Twoja opinia

Zmień treść

Czy jest odtajniona telefoniczna rozmowa Jarka z Lechem, podczas ktorej ten pierwszy nakazuje bratu lądowac? Teraz to wypiera z siebie i wbija nam do glowy razem z Antkiem Bombowcem, ze byl zamach. Biedny Jaro, umrze z wielkim poczuciem winy...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 17:34
  
  Lech Wałęsa rzucił takie haslo
  
  A debile chwycili to i powtarzają jak barany beeeee beeeee beeeee
  
  7 lat
  - 2 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  A debile chwycili to i powtarzają jak barany beeeee beeeee beeeee
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 17:32

Recenzent ma wyrobione zdanie i nic go nie przekona (1)

Ocenił film nie jako dzieło artystyczne tylko z góry założył jako agitke. Recenzent chciałby film o Smoleńsku by skupił się na rodzinach ofiar???? To niech recenzent sam nakręci taki film. Ten film jest o tym co się stało. Ten film opowiada historię widziana oczami rezysera. Można się z tym nie zgadzać ale zarzucać ze nie zrobil czegoś innego jest po prostu głupotą.
WARTO IŚĆ NA FILM samemu wyrobić sobie zdanie i nie czytać RECENZJI !!!

laki
7 lat
- 8 6
Twoja opinia

Zmień treść

Ocenił film nie jako dzieło artystyczne tylko z góry założył jako agitke. Recenzent chciałby film o Smoleńsku by skupił się na rodzinach ofiar???? To niech recenzent sam nakręci taki film. Ten film jest o tym co się stało. Ten film opowiada historię widziana oczami rezysera. Można się z tym nie zgadzać ale zarzucać ze nie zrobil czegoś innego jest po prostu głupotą. WARTO IŚĆ NA FILM samemu wyrobić sobie zdanie i nie czytać RECENZJI !!!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-11 00:26
  
  oj głupiś laki, oj głupi, aż przykro
  
  7 lat
  - 0 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  oj głupiś laki, oj głupi, aż przykro
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-10 17:42

nikt z moich znajomych, rodziny nie idzie na ten SF film (2)

, na ta szmire.

Adam
7 lat
- 8 8
Twoja opinia

Zmień treść

, na ta szmire.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-10 18:41
  
  Twoja wypowiedź świadczy o Tobie - ten co zna prawdę objawioną, nie idzie, nie widział a WIE :)
  
  7 lat
  - 6 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Twoja wypowiedź świadczy o Tobie - ten co zna prawdę objawioną, nie idzie, nie widział a WIE :)
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-09-11 06:56
  
  To i dobrze bo by w kinie smierdziało starą d*pą i moczem
  
  7 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii