• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Wille Trójmiasta: Willa Schrey - dom twórcy fabryki wagonów

Michał Ślubowski
16 grudnia 2023, godz. 12:00 
Opinie (99)

Willa Schrey przy Jaśkowej Dolinie 19 powstała na początku XX wieku. Jej pierwszy właściciel mieszkał w niej do 1913 r.

W kolejnym odcinku cyklu o starych willach Trójmiasta opisujemy dom zbudowany na zlecenie Carla Otto Schreya, twórcy Gdańskiej Fabryki Wagonów. W zeszłym tygodniu opisaliśmy Zameczek Mormonów w Oliwie, a za tydzień przedstawimy willę Herbstów w Sopocie.



Przy Jaśkowej Dolinie znajduje się wiele przepięknych willi, które przetrwały działania wojenne. Wśród nich znajduje się tzw. willa SchreyMapka.

W połowie XIX wieku, w oficynie Woldemara Devrienta ukazał się na poły humorystyczny bedeker: "Taradajka. Nowy przewodnik po Gdańsku i okolicy". Znalazło się w nim w miejsce na opisanie wyjątkowego zielonego skarbu Gdańska, jakim była (i jest do dziś) Jaśkowa Dolina.

Zdjęcie willi Schrey z ok. 1905 r. Ze zbiorów Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej. Zdjęcie willi Schrey z ok. 1905 r. Ze zbiorów Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.
Tak wówczas opisano ten uroczy zakątek miasta:

"Jaśkowa Dolina (Jäschkental)!" - to właśnie najprawdziwszy, rdzenny gdańszczanin może ująć w tym jednym słowie - w tym cudnym wyrażeniu wszystko, co najświętsze, promieniujący afekt do piękna natury, dźwięków koncertu trąbek, przyjemność płynącą z kawy i podziwiania ogrodowych rzeźb. Taradajką do Jaśkowej Doliny! Kto tego nie doświadczył, nie może powiedzieć, że był i zaznał prawdziwego Gdańska! Chociaż Jaśkowa Dolina jest naprawdę urocza, główne atrakcje nie ucieleśniają się w postaci zimowych koncertów w wypełnionych papierosowym dymem w salach Établissementu Schrödera czy przybytkach Schulza i Spliedta, ale na Górze Jana".

Zagłębie eleganckich siedzib finansowej elity Gdańska



Jaśkowa Dolina stała się również miejscem, gdzie zaczęły powstawać wille znanych gdańskich kupców, polityków i przedsiębiorców. Opisaliśmy już historię bajkowej willi Henkenhafa (ul. Pawłowskiego 2) oraz pałacyk wybudowany dla Oskara Kona, następnie przejęty na potrzeby nazistowskiego ośrodka.

Innym z przedsiębiorców, którzy wybudowali sobie siedzibę w tej części Wrzeszcza, był Carl Otto Schrey. Był on inżynierem, absolwentem Akademii Technicznej w Berlinie. W Gdańsku znalazł się pod koniec XIX w. i stanął tu na czele Gdańskiej Fabryki Wagonów, którą zresztą budował, a następnie zarządzał. Po wojnie na jej terenie utworzono Stocznię Północną.

Gdańska Fabryka Wagonów (Waggonfabrik Danzig, Deutsche Wagenbau- und Leihgesellschaft mbH, Danziger Waggonfabrik AG) działała przy Broschkischerweg 1-2 (obecna ul. Wiślna). Gdańska Fabryka Wagonów (Waggonfabrik Danzig, Deutsche Wagenbau- und Leihgesellschaft mbH, Danziger Waggonfabrik AG) działała przy Broschkischerweg 1-2 (obecna ul. Wiślna).
W 1899 r. architekt Ernst August Schade zaprojektował dla Schreya budynek przy ulicy Jaśkowa Dolina 19 (Wówczas Jaeschenktaler Weg 10), w którym Schrey mieszkał do 1913 r., kiedy to wyjechał do Berlina.

Rzut budynku zamieszczony w "Danzig und seine Bauten". Wówczas budynek nosił adres Jaeschkentaler Weg 10. Rzut budynku zamieszczony w "Danzig und seine Bauten". Wówczas budynek nosił adres Jaeschkentaler Weg 10.
W książce "Danzig und seine Bauten" (Gdańsk i jego budowle) z 1908 r. znalazł się krótki opis willi Shreya:

"...do tej ostatniej grupy należy rezydencja prywatnego radcy Schreya, zaprojektowana przez rządowego architekta Schade w 1899 r. Bogato rozbudowany budynek zajmuje powierzchnię ok. 200 m kw. i kosztował ok. 68 tys. marek. Główne pomieszczenia na parterze i piętrze skupione są wokół korytarza, w który wbudowana jest klatka schodowa".

Klatka schodowa willi z 1899 r. zaprojektowanej przez Ernsta Schadego dla Carla Ottona Schreya. Klatka schodowa willi z 1899 r. zaprojektowanej przez Ernsta Schadego dla Carla Ottona Schreya.
W 1939 r. Schrey został patronem jednej z wrzeszczańskich ulic, która dziś nosi nazwę ŻywieckaMapka w Dolnym Wrzeszczu.

Po wojnie willa Schreya została podzielony na mieszkania. Od 1995 r. budynek znajduje się w rejestrze zabytków.

O autorze

autor

Michał Ślubowski

Popularyzator historii Gdańska, autor bloga Gedanarium i podcastu Historia Gdańska dla każdego oraz współautor podcastu Makabreski, poświęconego mrocznym historiom z przeszłości regionu.

Opinie (99) ponad 10 zablokowanych

  • Jaśkowa (1)

    Jaśkowa Dolina niestety nie ma już nic wspólnego z naturą. Z patodeweloperką owszem.....

    • 18 1

    • Dokładnie. Zielona też za chwilę już nie będzie

      • 7 1

  • Chętnie poznałabym losy willi popadającej obecnie w ruinę przy Jaśkowej Dolinie 23, rok temu część się zawaliła, smutny los

    • 21 1

  • Zastanawiam się komu ma służyć zachwalanie poniemieckiej architektury (8)

    Jakie by te budowle nie były piękne to i tak były zbudowane i służyły niemieckim zbrodniarzom a to przekreśla wszystko. Ludobójstwo niemców jest powszechnie znane, szczególnie ludobójstwo Polaków, to czemu ma służyć ta gloryfikacja niemieckiego porządku świata ? i tak dla nich byliśmy, jesteśmy i będziemy podludźmi i zawsze będą nami gardzić. Te umizgiwania się do niemców i zachwycanie się wszystkim co niemieckie jest chore, to brak instynktu samozachowawczego i brak szacunku dla Polski i Polaków.

    • 11 41

    • Architektura, to architektura!

      Tobie się podoba obecną? Progdanskich deweloperów?

      • 10 2

    • Jednak Kaczyński e consortes zrobili z mózgu niektórych sieczkę. (1)

      Dlaczego uważasz, że elita kupców, przemysłowców, ale też śmietanka intelektualna Gdańska u schyłku 19 wieku to byli zbrodniarze? Jakbyś poczytał trochę historii, to dowiedział bys się, że właścicielami tych budynków byli często ludzie wywodzący się ze starych gdańskich rodów holenderskich, niemieckich ale też polskich i żydowskich. Dolina należała kiedyś do rodziny Kühne- Jaśki, zniemczone później na Jeschke. Wiele z tych budynków zostały odebrane ich właścicielom przez nazistów po 1939 roku, jak zostało opisane w tekście o sierocińcu.

      • 13 4

      • A co do tej zresztą słusznej uwagi ma pan Kaczyński, jakaś fobia?

        • 1 1

    • Chyba ze nie Braunowi.

      • 1 0

    • Wiecznie tylko Niemcy źli (1)

      Tacy Belgowie mają na rękach krew od 5 do 10 milionów Kongijczyków. Ale przecież źle można mówić tylko o Niemcach, bo przecież ententa była święta. Brytolski punkt widzenia. Brytole, Francuzi i Belgowie wygrali II wojnę dlatego to oni piszą historię i swoje zbrodnie tuszują.

      • 8 0

      • Nie jestem ,,Kongijczykiem,, i nie obchodzą mnie zbrodnie na ,,Kongijczykach,,

        jestem Polakiem i obchodzą mnie zbrodnie na Polakach a te dokonali niemce, tak trudno to pojąć ?

        • 3 1

    • Sam jesteś chory z nienawiści. Gdyby nie Niemcy to Gdańsk składałby się tylko z obrzydliwych blokowisk.

      • 4 0

    • Lepsza polska bylejakość? Niestety wszystko, co ładne w Gdańsku nie jest polskie.

      • 0 0

  • Konserwator zabytków, polski urzędnik działający za pieniądze Polakow i Polski chroni niemieckie budy (5)

    i to jest bardzo ciekawe zagadnienie, czy zabytki niemieckie mają być chronione przez państwo Polskie ? co jest zabytkiem dla narodu polskiego ? czy wystarczy aktualny teren Polski by chronić wszystko co się na nim znajduje, bez względu na historię i pochodzenie ? czy zabytek to jest coś więcej niż tylko przynależność do terenu ? czy musi to być związane z Polską i Polskością ?

    • 3 32

    • Zabytek nie ma narodowości (1)

      • 9 2

      • powiedz to ukraińcom w Stanisławowie

        • 0 4

    • Zamek malbork (1)

      -kto to wybudował i czy to teraz jest zabytek?
      Sam powinieneś sobie, odpowiedzieć na pytanie...

      • 8 0

      • zburzyc bo niemiecki

        • 0 0

    • Ok, a co z Wilnem i jego zabytkami? Co ze Lwowem?

      Zamek w Malborku i parę innych do zburzenia?

      Lecz się ...

      • 2 0

  • Opinia wyróżniona

    (11)

    Piękny obiekt. Ogólnie Wrzeszcz i Jaśkowa Dolina były przed wojna milion razy ładniejsze i przyjazne do życia niż dziś. Dlatego ja uważam, że architektura jako dziedzina się skończyła +/- do czasów I WŚ, a potem coś poszło nie tak. Nie potrafię też za żadne skarby pojąć, co słoiczki widzą takiego wystrzałowego w nowej Letnicy lub molochach handlowych tyłu Forum...

    • 100 17

    • Nie ma co porównywać tamtych czasów do dzisiejszych. Wtedy było w miastach mniej ludzi, a co za tym idzie - miasta nie były tak rozległe. Było mniej pojazdów, samochodów (w XIX w. nie było ich wcale). Niestety po pięknych czasach zostały tylko zdjęcia. Teraz są czasy i**otów, operacji i pseudo-estetyki "im większe (pewna część ciała) tym lepsze" obrzydliwość.

      • 16 4

    • (3)

      Architekturę popsuł modernizm który wchodził mniej więcej w latach 30 XX wieku. Od tego czasu zamiast bogato zdobionych burżuazjyjnych kamienic zaczęto budować proste pseudo-kamienice a potem blokowiska. po wojnie już za oceanem rozpowszechniło się szkło, "domy szklane" W Europie pierwsze było np. La defence.

      • 12 9

      • i te straszliwe klocuszki czerwonego Le Corbusiera

        • 2 7

      • Architekci wspolczesni sa wyznawcami szatana

        • 3 4

      • Dzięki prostemu modernizmowi mamy mieszkania dla milionów ludzi, którzy wcześniej cisnęli się po 10 osób w jednej izbie. Ludzie porównują stare domy bogatych, nie pamiętając, że większość społeczeństwa żyła w urągających warunkach.

        • 4 0

    • Słoik z Braniewa i Lipna (2)

      Kupuje klitkę na 30 lat kreski sobotę spędza w galeryjach..... i mówi o sobie że jest gdańszczaninem

      • 17 14

      • prędzej na starówce albo na plaży.

        W galeriach to Gdańszczanie z dziada pradziada siedzą.

        • 5 8

      • Odezwał się gdańszczanin z piwnicy po babcinej komunalnej ruderze..

        • 8 8

    • Sloiczkow

      Nie stac aby zaplacic 68 tys marek za dom. To bylo kiedys w srebrze

      • 2 1

    • "potem coś poszło nie tak" (1)

      Zależy o czym piszesz. Bo porównujesz wille ówczesnych bogaczy z blokami dla współczesnych biedaków.

      • 7 0

      • Z tą różnicą, że kiedyś biedak mieszkał z zagrzybionej suterenie bez okien, 10 osób w jednej izbie, więc chyba jednak się poprawiło. A bogaci obecnie nadal mają wypasione chaty, tylko w innym stylu.

        • 3 0

  • A ile CO2 jest generowanego na ogrzanie tej rudery? (1)

    • 2 15

    • I jak slad weglowy zostawia buahaaaa

      • 2 0

  • Rewelacja

    Wspaniałe jet to że ktoś te historie opowiada.dzieki

    • 13 1

  • Dziś już tak nie budują (1)

    Bo jest mnóstwo słoików z Lipna i Braniewa co za 30 lat kreski pragną zamieszkać w gdańsku.
    Nazywają się potem gdańszczanami
    Nie widzą i nie chcą widzieć że słoma im wystaje. No tak człowiek ze wsi wyjdzie wieś z człowieka nigdy

    • 12 13

    • Trójmiasto

      Niestety nie tylko Trójmiasto ma problem ze słojami. Inne duże miasta też....

      • 0 2

  • reklamy

    Każecie włączać reklamy a ja nie włączę - bo jestem przekorny -ciekawe jak inni? najwyżej nie będę oglądał Waszego portalu.

    • 8 0

  • Dziękuję

    Za artykuł, jeden z lepszych na 3miescie i proszę o więcej

    • 8 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane