• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Wille Trójmiasta: Willa Schrey - dom twórcy fabryki wagonów

Michał Ślubowski
16 grudnia 2023, godz. 12:00 
Opinie (99)

Willa Schrey przy Jaśkowej Dolinie 19 powstała na początku XX wieku. Jej pierwszy właściciel mieszkał w niej do 1913 r.

W kolejnym odcinku cyklu o starych willach Trójmiasta opisujemy dom zbudowany na zlecenie Carla Otto Schreya, twórcy Gdańskiej Fabryki Wagonów. W zeszłym tygodniu opisaliśmy Zameczek Mormonów w Oliwie, a za tydzień przedstawimy willę Herbstów w Sopocie.



Przy Jaśkowej Dolinie znajduje się wiele przepięknych willi, które przetrwały działania wojenne. Wśród nich znajduje się tzw. willa SchreyMapka.

W połowie XIX wieku, w oficynie Woldemara Devrienta ukazał się na poły humorystyczny bedeker: "Taradajka. Nowy przewodnik po Gdańsku i okolicy". Znalazło się w nim w miejsce na opisanie wyjątkowego zielonego skarbu Gdańska, jakim była (i jest do dziś) Jaśkowa Dolina.

Zdjęcie willi Schrey z ok. 1905 r. Ze zbiorów Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej. Zdjęcie willi Schrey z ok. 1905 r. Ze zbiorów Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.
Tak wówczas opisano ten uroczy zakątek miasta:

"Jaśkowa Dolina (Jäschkental)!" - to właśnie najprawdziwszy, rdzenny gdańszczanin może ująć w tym jednym słowie - w tym cudnym wyrażeniu wszystko, co najświętsze, promieniujący afekt do piękna natury, dźwięków koncertu trąbek, przyjemność płynącą z kawy i podziwiania ogrodowych rzeźb. Taradajką do Jaśkowej Doliny! Kto tego nie doświadczył, nie może powiedzieć, że był i zaznał prawdziwego Gdańska! Chociaż Jaśkowa Dolina jest naprawdę urocza, główne atrakcje nie ucieleśniają się w postaci zimowych koncertów w wypełnionych papierosowym dymem w salach Établissementu Schrödera czy przybytkach Schulza i Spliedta, ale na Górze Jana".

Zagłębie eleganckich siedzib finansowej elity Gdańska



Jaśkowa Dolina stała się również miejscem, gdzie zaczęły powstawać wille znanych gdańskich kupców, polityków i przedsiębiorców. Opisaliśmy już historię bajkowej willi Henkenhafa (ul. Pawłowskiego 2) oraz pałacyk wybudowany dla Oskara Kona, następnie przejęty na potrzeby nazistowskiego ośrodka.

Innym z przedsiębiorców, którzy wybudowali sobie siedzibę w tej części Wrzeszcza, był Carl Otto Schrey. Był on inżynierem, absolwentem Akademii Technicznej w Berlinie. W Gdańsku znalazł się pod koniec XIX w. i stanął tu na czele Gdańskiej Fabryki Wagonów, którą zresztą budował, a następnie zarządzał. Po wojnie na jej terenie utworzono Stocznię Północną.

Gdańska Fabryka Wagonów (Waggonfabrik Danzig, Deutsche Wagenbau- und Leihgesellschaft mbH, Danziger Waggonfabrik AG) działała przy Broschkischerweg 1-2 (obecna ul. Wiślna). Gdańska Fabryka Wagonów (Waggonfabrik Danzig, Deutsche Wagenbau- und Leihgesellschaft mbH, Danziger Waggonfabrik AG) działała przy Broschkischerweg 1-2 (obecna ul. Wiślna).
W 1899 r. architekt Ernst August Schade zaprojektował dla Schreya budynek przy ulicy Jaśkowa Dolina 19 (Wówczas Jaeschenktaler Weg 10), w którym Schrey mieszkał do 1913 r., kiedy to wyjechał do Berlina.

Rzut budynku zamieszczony w "Danzig und seine Bauten". Wówczas budynek nosił adres Jaeschkentaler Weg 10. Rzut budynku zamieszczony w "Danzig und seine Bauten". Wówczas budynek nosił adres Jaeschkentaler Weg 10.
W książce "Danzig und seine Bauten" (Gdańsk i jego budowle) z 1908 r. znalazł się krótki opis willi Shreya:

"...do tej ostatniej grupy należy rezydencja prywatnego radcy Schreya, zaprojektowana przez rządowego architekta Schade w 1899 r. Bogato rozbudowany budynek zajmuje powierzchnię ok. 200 m kw. i kosztował ok. 68 tys. marek. Główne pomieszczenia na parterze i piętrze skupione są wokół korytarza, w który wbudowana jest klatka schodowa".

Klatka schodowa willi z 1899 r. zaprojektowanej przez Ernsta Schadego dla Carla Ottona Schreya. Klatka schodowa willi z 1899 r. zaprojektowanej przez Ernsta Schadego dla Carla Ottona Schreya.
W 1939 r. Schrey został patronem jednej z wrzeszczańskich ulic, która dziś nosi nazwę ŻywieckaMapka w Dolnym Wrzeszczu.

Po wojnie willa Schreya została podzielony na mieszkania. Od 1995 r. budynek znajduje się w rejestrze zabytków.

O autorze

autor

Michał Ślubowski

Popularyzator historii Gdańska, autor bloga Gedanarium i podcastu Historia Gdańska dla każdego oraz współautor podcastu Makabreski, poświęconego mrocznym historiom z przeszłości regionu.

Opinie (99) ponad 10 zablokowanych

  • Poniemieckie domy mają z reguły piękną architekturą. My się możemy poszczycić szkaradnymi blokowiskami

    • 10 2

  • W 1970 roku stoczniowcy podjeli strajk z powodu wzrostu cen - Grudzień 1970. I teraz refleksja (1)

    Polskojęzyczny nierząd na usługach wielkich korporacji podniósł o 100% ceny energii. Podniósł koszty przedsiębiorcom, nałozył dodatkowy ekstra 5% większy podatek (składka zdrowotna nie odliczana od dochodu)
    A ludzie skutecznie zostali zatomizowani do roli przeżuwaczy.
    Zlikwidowano wielkie zakłady pracy, przekupuje się górników, tak by nie oponowali przed sukcesywną likwidacją kopalń. Metoda jest tak skuteczna, że pomimo, że sytuacja jest drastycznie gorsza niż w 1970 roku, to ludzie jak się okazuje są już tylko do zaorania. Została skutecznie wyeliminowana więź społeczna i narodowa. Jeden na drugiego patrzy wilkiem. Celem nie jest wspóle dobro ale walka o zasoby. Zauważcie. Wtedy ludzie nie mieli kredytów. A teraz każdy boi się jak mysz. Raty razy 2. I co? I nic. Korporacje bankowe mają Polaków w garsci i dojeżdzają jak burą s ukę. Już po Polsce i po Polakach. Szydy palaświeczki w swoim knesejmie. I tylko jeden człowiek zareagował to go szydowskie media dojeżdzają. Zobaczymy jak teraz niemcy bedą rządzić. Aleponiewważ Polacy zostali przyzwyczajeni do roli bauarbajterów, to nie spodziewajcie się aby zależało im na obniżaniu podatków i dobrobycie Polaków. Jesteście tanią i lepiej od kolorowych wyedukowaną siłą roboczą na potrzeby łańcucha europejskich dostaw.

    • 5 4

    • "zlikwidowano wielkie zakłady pracy" - hahaha

      Po pierwsze - naprawdę chciałbyś w takim kołchozie pracować przy taśmie?
      Po drugie - "zakłady pracy" to określenie typowo komunistyczne. W normalnym świecie są po prostu firmy, które coś produkują i do tej produkcji itp zatrudniają ludzi.
      Po trzecie - "wtedy ludzie nie mieli kredytów" - mieli, mieli. Ale też i rynek towarów był ubogi.
      Po czwarte - gdzie ty widzisz tych strasznych Żydów? Ja żadnego nie znam osobiście.

      • 1 0

  • Patodeweloperka

    Oprócz willi i pałaców dla bogaczy budowano tez w Gdańsku domy dla zwykłych ludzi. Na przyklad oficyny przy ul. Długie ogrody 29 i 31 powinny być zachowane jako przykłady jak nie należy budować dla deweloperów wszystkich epok.

    • 16 4

  • A jak przyjada przedwojenni wlasciciele?

    To co?

    • 0 4

  • Dzis

    Projekt to setki stron maklulatury i zyliard uzgodnien z niekumatymi urzednikami.

    • 0 1

  • jesteś pewien "przy Jaśkowe Dolinie"?

    • 0 1

  • Wszystkie najpiękniejsze

    Zabytki zasiedlone i zdewastowane przez komunalnych.

    • 5 0

  • Ładnie się już w głowach pomieszało Danzig to nie Gdańsk (2)

    Danziger Waggonfabrik to nie jest Gdańska Fabryka Wagonów, szajba wam umysły zalała

    • 2 2

    • Mistrzu, to jest wciąż to samo miasto, od ponad 1000 lat. Czy Danzig, czy Gdańsk - to samo. (1)

      A reszta - to historia. Tak było i tego nie zmienisz nawet milionem zaklęć.
      Nazwa fabryki po niemiecku i po polsku dokładnie to samo znaczy.

      • 1 2

      • To znaczy podpisujesz się pod zbrodniami w Sttuthofie

        jak to jest to samo to bierz na klatę wszystkie zbrodnie niemców z tego samego miasta, a nazwa to jest nazwa i tego się nie tłumaczy, ktoś sobie nazwał Danziger Waggonenfabrik to tak się to nazywało, takie są zasady od zawsze, nie mogła być gdańska ta fabryka bo Gdańsk wtedy nie istniał, tak jak nie mogły być Polskie Obozy Koncentracyjne bo Polska wtedy nie istniała, jak były te obozy, a miasto nie jest to samo od ponad 1000 lat bo każdego dnia się zmienia mistrzu, proste to jest dla ciebie czy za trudne ?

        • 2 2

  • Co Niemiec zbudował, Polak zniszczył

    • 1 1

  • Opinia do filmu

    Zobacz film Willa Schrey w Jaśkowej Dolinie

    zgoda w pełnej rozciągłości

    Zgadzam się w pełnej rozciągłości . Od wielkiej płyty po styropian kunsztu tyle co u szczerbatego zębów.

    • 2 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane