W sierpniu media obiegła podana w sensacyjnym tonie informacja o "szturmowaniu" przez "galara gdańskiego" zamkniętych wrót przeciwpowodziowych Kamienna Grodza w śluzie Kamiennej
. Problem w tym, że działają one nieprawidłowo, ponieważ zamykają się, kiedy nie ma powodzi ani podwyższonego poziomu wody. Tym samym wrota blokują turystykę wodną na Motławie i Opływie Motławy - przekonuje Piotr Salecki - redaktor naczelny portalu Pomorski Szlak Żeglarski
Problemem źle działających wrót przeciwpowodziowych Kamienna Grodza na Motławie i
Wrót Żuławskich na Opływie Motławy zajmuję się od dłuższego czasu.
Wrota te działają nieprawidłowo, ponieważ zamykają się, kiedy nie ma powodzi ani podwyższonego poziomu wody. Wrota blokują turystykę wodną na Motławie i Opływie Motławy. Rozwiązaniem problemu byłoby zamocowanie wrót stale w pozycji otwartej i odblokowywanie ich tylko w razie zagrożenia rzeczywistą powodzią. Do 2018 roku Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej stosował to rozwiązanie - teraz nie chce tego robić.
Dzika Motława na Żuławach Gdańskich
Większość mieszkańców zna Motławę z okolic Głównego Miasta - Żurawia, Zielonej Bramy, kładek, Długiego Pobrzeża. W tym miejscu rzeka ma
portowe nabrzeża, z betonowymi umocnieniami, zwartą zabudową, z ciągami spacerowymi pełnymi turystów. Wystarczy jednak tylko wypłynąć Motławą nieco dalej, w górę rzeki, aby znaleźć się w zupełnie innym klimacie, na Żuławach Gdańskich.
Zaraz za Kamienną Grodzą kończą się bowiem sztucznie uregulowane brzegi, między którymi rzeka przypomina kanał, a zaczyna się dzika, meandrująca (zataczająca pętle i łuki) część z brzegami porośniętymi bujną zielenią, dochodzącymi do wody miejscowościami, widocznymi za wałem przedwojennymi budynkami, końmi wypasającymi się na jej zakolach, mnóstwem ptaków, a zdarzy się nawet bobrze żeremie. Można tu wpłynąć nawet jachtem żaglowym z położonym masztem.
W 2019 roku oddano do użytku przystanie kajakowe w ramach projektu Pomorskie Szlaki Kajakowe. Przystanie na Motławie zlokalizowane są przy Kamiennej Grodzy, w Krępcu, Dziewięciu Włókach, Wiślinie, Lędowie, Wróblewie i w Suchym Dębie. W samym Gdańsku doskonałe zaplecze kajakowe znajduje się przy przystani Żabi Kruk.
Miasto zachęca do turystyki wodnej
Ponieważ prąd Motławy jest niewielki, można organizować spływy tą rzeką w obu kierunkach. Niski most Stągiewny, zamykający Marinę Szafarnia na Motławie, został przebudowany na zwodzony, co jeszcze bardziej zwiększyło dostępność tej rzeki dla jednostek wodnych. To wszystko sprawia, że zainteresowanie pływaniem Motławą jest i będzie coraz większe. Tuż za Kamienną Grodzą możemy także popłynąć Opływem Motławy, do Martwej Wisły, zataczając wodną pętlę.
Do wodnej turystyki w tym rejonie zachęca miasto Gdańsk. Na Motławie wybudowano sieć przystani dla kajaków i małych jednostek wodnych. Na Opływie Motławy rozpoczyna się jesienią budowa przystani kajakowej.
Wypożyczalnie kajaków i motorowerów wodnych, organizatorzy wypraw na deskach "sup" umożliwiają kilkugodzinne lub dłuższe wodne wyprawy.
Na zeszłorocznym zebraniu dotyczącym bezpieczeństwa na wodzie przedstawiciele Gdańska zachęcali do pływania w górę Motławy, także "galary gdańskie". Turystów i wodniaków, którzy posłuchają tych zachęt, zatrzymują jednak na wodzie zamknięte wrota przeciwpowodziowe.
- Jesienią 2022 roku odbyło się spotkanie zorganizowane przez Biuro Rozwoju Gdańska, dotyczące bezpieczeństwa na wodzie, na którym zasugerowano, aby firmy organizujące rejsy z turystami na mniejszych jednostkach i wypożyczające łodzie i kajaki, zachęciły klientów do pływania w górę Motławy i na Opływ Motławy - mówi Piotr Kozłowski, prezes "Galara Gdańskiego". - Dostosowaliśmy się do tej prośby, jednak bardzo szybko nasi sternicy zaczęli zgłaszać problem z zamykającymi się wrotami. Źle działające wrota przeciwpowodziowe pułapką dla wodniaków
Zamknięcia wrót Kamienna Grodza są nagłe i niespodziewane, trwają godzinę, kilka godzin, cały dzień, a czasem kilka dni i nie mają żadnego związku z wyższym poziomem wody czy powodzią.
Nie można przewidzieć, kiedy wrota się zamkną, a kiedy otworzą. Stają się one pułapką dla wodniaków, którzy w dobrej wierze wypływają w górę Motławy, sądząc, że kiedy nie ma powodzi, to wrota pozostaną otwarte. Niespodzianka czeka na nich w drodze powrotnej.
W sytuacji, kiedy władze miasta mówią o rozwoju turystyki wodnej, kiedy buduje się przystanie i infrastrukturę wodną za ogromne środki finansowe, pływania nie mogą blokować lub utrudniać źle funkcjonujące wrota, zamykające się w zupełnie przypadkowy sposób.
Zakaz pływania poza wrota, bo może nie być jak wrócić
Wypożyczalnie sprzętu wodnego czy kluby kajakowe wielokrotnie borykały się z problemami, związanymi z pretensjami klientów, którzy utknęli i nie mogli wrócić z rejsu. Dlatego niektóre z nich zakazują obecnie pływania poza wrota.
Cała sytuacja powoduje duże obawy wypożyczalni sprzętu wodnego. Firma Bike&Boat zakazała swoim klientom pływania powyżej wrót Kamienna Grodza i wyraźnie zaznaczyła to na swojej mapie (co pokazuję na jednym ze zdjęć). W ten sposób, zamiast rozwijać turystykę wodną doprowadza się do jej ograniczania!
- Nasi klienci wypływali na motorowerach wodnych w górę Motławy i wracając, bardzo często byli blokowani przez zamknięte wrota - mówi przedstawiciel Boat&Bike, Wojciech Banaszkiewicz. - Był to dla nich duży stres, a dla wszystkich problem, ponieważ musieliśmy organizować transport klientów spod wrót do wypożyczalni, a zablokowane motorowery dozorować.Wodniacy i służby otwierają zamknięte wrota
Podobna sytuacja dotyczyła wielokrotnie "galarów" - płaskodennych łodzi z przyczepnymi silnikami, wożących turystów.
- Miejscowi wodniacy pokazali nam, jak sobie z tym radzić, samodzielnie otwierając wrota, co stało się ostatnio przyczyną medialnej afery. Warto zaznaczyć, że takie samodzielne otwarcia to stała praktyka w tym miejscu - przyznaje Piotr Kozłowski.
Wodniacy chętnie pływaliby również po Opływie Motławy, ale konieczne jest jego stałe czyszczenie z kwitnącej roślinności wodnej. A poza tym kolejne wrota przeciwpowodziowe - Żuławskie - są praktycznie stale zamknięte.
- Budowana jest tam przystań kajakowa. Uważam, że warto, aby oprócz samej przystani władze Gdańska zajęły się także stałym udrażnianiem tego szlaku z wodnej roślinności - dodaje prezes Galara Gdańskiego.Zdesperowani turyści wodni, zaskoczeni zamkniętymi wrotami, próbują więc różnymi sposobami je otwierać "na siłę" i często im się to udaje. Pomagają w tym ochoczo licznie biesiadujący przy grillach pod wiatami przystani kajakowej, dla których jest to dodatkowa atrakcja.
Jak relacjonują wodniacy, otwieranie zamkniętych wrót zdarza się nie tylko turystom wodnym, ale i profesjonalnym służbom.
Takie ręczne otwarcie nie powoduje żadnego uszkodzenia wrót ani zagrożenia powodziowego - bo powodzi nie ma.
Przenoszenie lądem jednostek większych od kajaka - a tych pływa dużo - jest niemożliwe. Kajaka też nie da się przenieść, jeśli płynie nim dorosły z dzieckiem. Na Opływie Motławy są drugie wrota - Żuławskie - które praktycznie zawsze są zamknięte, rzadko kiedy są lekko uchylone, nie ma tam żadnego miejsca do wodowania kajaków, a ulica jest bardzo ruchliwa.
Wrota związane liną
- W maju związaliśmy kawałkiem liny wrota i dwa miesiące był spokój - mówi znany autorowi właściciel pontonu, na którym pływa po okolicznych rzekach i kanałach. - Mieliśmy dość ciągłej zabawy z wrotami i otwierania ich "na siłę". Nigdy nie było wiadomo, czy będą otwarte czy zamknięte, to nienormalna sytuacja. Potem, po dwóch miesiącach ktoś odwiązał linę i zostawił nienaruszoną na wrotach. Założymy ją ponownie.
Sytuacja, w której wrota zablokowane są w pozycji otwartej przez długi czas bawełnianą linką i nikt z nadzorujących obiekt w to nie ingeruje, wiele mówi o nadzorowaniu i kontroli tego, rzekomo tak strategicznego dla bezpieczeństwa gdańszczan obiektu.
Co ciekawe, wcześniej podobne rozwiązanie stosowali... sami pracownicy RZGW. Do 2018 roku wrota przeciwpowodziowe były bowiem przez nich zablokowane stalową liną i pozostawały pozycji otwartej dla ruchu wodnego. Linę odczepiano jedynie w przypadku zagrożenia powodziowego, co zdarzało się nie częściej niż kilka razy w roku, a praktycznie nigdy w sezonie letnim.
- I obywało się bez super-hiper techniki, bez kamer, światłowodów, zdalnego sterowania. Po prostu wrota były na okres letni blokowane w pozycji otwartej. Ta blokada mogła być zwalniana ręcznie, przez pracownika RZGW, tylko w razie rzeczywistego zagrożenia "cofką" wód z Motławy w stronę Żuław, co w sezonie letnim praktycznie nigdy się nie zdarzało - wspominają Jaromir Rowiński i Jerzy Makieła ze Stowarzyszenia Armatorów Jachtowych. - Biorąc pod uwagę, że siedzibę RZGW i wrota dzieli ledwo 1,5 kilometra, nie było to chyba nadzwyczaj trudne organizacyjnie zadanie. Jednak jakoś tak latem 2018 w RZGW Gdańsk postanowili przestać "ogarniać" i zaprzestali blokowania wrót w pozycji otwartej. I komu to przeszkadzało?Kajakarze też protestują
- Problem jest nam znany od wielu lat - mówi Stanisław Sikora, przedstawiciel Klubu Kajakowego "Żabi Kruk". - Do tzw. "legendy miejskiej" przeszła już historia z kajakiem przytrzaśniętym przez wrota. Ta sytuacja rzeczywiście miała miejsce, na szczęście nikomu nic się wtedy nie stało.Kolejne pisma do RZGW w sprawie wrót skończyły się tym, że pojawiły się tabliczki "wrota samoczynne".
- Osoby wypożyczające od nas z klubu kajaki informujemy o problemie. Kiedy tłumaczymy, że wrota mogą się w każdej chwili zamknąć, ludzie po prostu tego nie rozumieją. Dziwią się i wyrażają zdumienie, że jest to w ogóle możliwe - dodaje Sikora. - Często, zwłaszcza jeśli są to rodziny z dziećmi, powoduje to zmianę planów i kierunku pływania. Zamiast w stronę dzikiej Motławy lub tradycyjnej trasy Opływem Motławy płyną wprost do Gdańska.RZGW nie zmieni decyzji
Nieprawidłowe działanie wrót było od lat wielokrotnie zgłaszane Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej w Gdańsku (RZGW) zarówno przez piszącego te słowa, jak i przez kluby kajakowe czy firmy.
Wszyscy jako rozwiązanie sugerowali blokowanie wrót w pozycji otwartej, tak jak funkcjonowało to przed 2018 rokiem. Przedstawiciele RZGW zadeklarowali, ostatnio wiosną 2023 roku, że "przyjrzą się działaniu wrót" i sprawdzą, "czy funkcjonują prawidłowo".
- Po przeprowadzonej kontroli uznaliśmy, że wrota przeciwpowodziowe Kamienna Grodza działają prawidłowo i zgodnie ze swoim przeznaczeniem - mówi Bogusław Pinkiewicz, rzecznik Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Dlatego też dyrektor RZGW podjął decyzję, iż wrota w sezonie 2023 będą funkcjonowały tak jak dotychczas.
Otwarcie wrót nie wymaga żadnych inwestycji
Inaczej widzi sprawę
Marian Kidaj, dyrektor Gdańskiej Delegatury Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Bydgoszczy. Na pytanie:
"Czy wrota przeciwpowodziowe, które zamykają się, kiedy nie ma powodzi działają prawidłowo" odpowiedział krótko: -
"Nie".
Dla tych, którzy wypływają kajakiem, pontonem, małą motorówką czy mniejszym jachtem z położonym masztem ważne jest, że wypływają z Gdańska na rejs w górę Motławy czy Opływu Motławy i chcą potem do Gdańska wrócić. Nie interesuje ich tłumaczenie RZGW, że "wrota działają prawidłowo", kiedy napotykają je zamknięte. Taka sytuacja nie może dłużej mieć miejsca.
Przywrócenie wrót do pozycji otwartej z odblokowywaniem ich w razie rzeczywistego zagrożenia powodzią nie wymaga żadnych wielkich inwestycji.
Mosty, śluzy, pochylnie, wrota przeciwpowodziowe
Liczne obiekty hydrotechniczne to wyróżnik Pomorskiego Szlaku Żeglarskiego (www.pomorskiszlakzeglarski.info.pl). Od Gdańska do Iławy i Ostródy różnorodnych czynnych obiektów jest aż kilkadziesiąt.
Mamy więc na naszych pomorskich szlakach kładki i mosty zwodzone, podnoszone, obrotowe, pontonowe (ostatni zlikwidowano dwa miesiące temu), śluzy, pochylnie, jazy, wrota bezpieczeństwa i wrota przeciwpowodziowe.
Dla porównania - na słynnych Wielkich Jeziorach Mazurskich są "zaledwie" trzy śluzy i jeden most obrotowy (na głównym szlaku od Węgorzewa do Pisza i Rucianego).
Śluzy, pochylnie czy mosty zwodzone mają stałą obsługę i jasno określone godziny otwarć.
Inaczej funkcjonują jednak samoczynne wrota przeciwpowodziowe.
W Gdańsku takie wrota są aż cztery. Na Motławie - Kamienna Grodza. Na Opływie Motławy - Wrota Żuławskie. Mniej znane wrota zlokalizowane są przy
ujściach kanałów Piaskowego i Wielkiego do Martwej Wisły.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
