• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Jak zmieniała się nawierzchnia Traktu Królewskiego w Gdańsku?

Rafał Borowski
14 czerwca 2016 (artykuł sprzed 8 lat) 
Tak wyglądała nawierzchnia ul. Długiej do końca lat 60. Przeprowadzony na początku lat 70. kapitalny remont nadał ulicy współczesny wygląd. Zdjęcie wykonano w pierwszej połowie lat 40. Tak wyglądała nawierzchnia ul. Długiej do końca lat 60. Przeprowadzony na początku lat 70. kapitalny remont nadał ulicy współczesny wygląd. Zdjęcie wykonano w pierwszej połowie lat 40.

Przedproża pośród polnych kamieni i drzew, kostka brukowa poprzeplatana torami tramwajowymi, wreszcie granitowe i marmurowe płyty. Tak na przestrzeni ostatnich 150 lat zmieniała się nawierzchnia ul. Długiej i ul. Długi Targ w Gdańsku. Czy rozpoczynający się niedługo kapitalny remont obu ulic będzie nawiązywać do któregoś z dawnych rozwiązań?



Który z dawnych elementów nawierzchni Traktu Królewskiego przywróciłbyś po remoncie?

Jak informowaliśmy pod koniec marca, lada dzień zostanie ogłoszony przetarg na opracowanie koncepcji architektonicznej na przebudowę nawierzchni ul. Długiej i ul. Długi Targ. Prace remontowe mają rozpocząć się w marcu 2018 roku i zakończyć w listopadzie 2019, a ich koszt szacuje się na ok. 50 mln zł. W związku z tym, obie ulice o łącznej długości 500 m i powierzchni ponad 13 tys. m kw. będą rozkopane przez dwa sezony turystyczne. Oprócz wymiany nawierzchni, wymienione zostaną również wszystkie instalacje (m. in. wodociągowo-kanalizacyjna czy energetyczna), a także powstanie nowa zieleń i mała architektura (m. in. ławki czy latarnie uliczne).

Czytaj także: Za dwa lata ruszy remont Drogi Królewskiej w Gdańsku

Zwycięzca przetargu będzie musiał przedstawić koncepcję przebudowy do stycznia 2017 roku, a dokumentację projektową do grudnia. Ponadto będzie on musiał liczyć się ze zdaniem powołanej przez prezydenta Gdańska rady programowej, której zadaniem jest czuwanie nad prawidłowym przebiegiem prac. 15-osobowe grono, składające się ekspertów z różnych dziedzin, m. in. historyków sztuki, architektów, urbanistów, konserwatorów zabytków i dzieł sztuki, będzie pilnować przygotowania specyfikacji zamówienia, projektu architektonicznego i wreszcie fazy wykonawczej przebudowy.

Zanim zostanie wyłoniony zwycięzca przetargu, przyjrzyjmy się, jak zmieniało się oblicze Traktu Królewskiego na przestrzeni ostatnich 150 lat. Wybór rozpatrywanego okresu nie jest przypadkowy. To właśnie z połowy XIX wieku pochodzą pierwsze zdjęcia ul. Długiej i ul. Długi Targ. Może któraś z fotografii dokumentujących dawny wygląd nawierzchni stanie się inspiracją dla stworzenia koncepcji współczesnej przebudowy?

Przedproża pośród polnych kamieni

Na najdawniejszych zdjęciach Traktu Królewskiego jego nawierzchnia jest wybrukowana polnymi kamieniami. Pomiędzy różnokolorowymi kamieniami o nieregularnym kształcie wyrastają niewielkie drzewa, a wejścia do poszczególnych kamienic wieńczą przedproża. Za ich sprawą ulice pomiędzy Złotą a Zieloną Bramą wydają się znacznie węższe niż obecnie.

Druga połowa XIX wieku to okres, w którym wiele ulic Gdańska przeszło poważną metamorfozę. Partery wielu kamienic przebudowano na sklepy, kawiarnie czy siedziby przeróżnych instytucji, a nawierzchnie ulic pokrywano wygodniejszym zarówno dla pieszych, jak i dla komunikacji konnej, brukiem. Innymi słowy, dostosowywano ulice do nowych funkcji i likwidowano kolidujące z nimi relikty przeszłości.

Jedno z pierwszych zdjęć ul. Długiej, która była wówczas wybrukowana kocimi łbami. Wejścia do kamienic były natomiast przyozdobione przedprożami. Zdjęcie wykonano ok. 1860 roku. Jedno z pierwszych zdjęć ul. Długiej, która była wówczas wybrukowana kocimi łbami. Wejścia do kamienic były natomiast przyozdobione przedprożami. Zdjęcie wykonano ok. 1860 roku.

Szyny tramwajowe w brukowanej ulicy

Jednym z takich - zdaniem ówczesnych budowniczych - reliktów były przedproża. Na niewiele zdały się protesty Towarzystwa Ochrony Zabytków, które za wszelką cenę chciało ocalić te unikatowe elementy gdańskich ulic. W 1868 roku wydano policyjne rozporządzenie, zgodnie z którym w ciągu pięciu lat wszystkie parterowe tarasy wzdłuż ul. Długiej miały zostać usunięte. Jedynie wzdłuż części znacznie szerszej ul. Długi Targ zdecydowano o pozostawieniu wybranych przedproży.

Wraz z ostateczną likwidacją przedproży przy ul. Długiej i częściowo ul. Długi Targ w 1873 roku, rozpoczęto kapitalny remont nawierzchni obu ulic. Zgodnie z koncepcją przebudowy, ruch pieszy i kołowy miał zostać odseparowany. I tak oto w miejscu kocich łbów wyłożono sprowadzoną ze Szwecji granitową kostką brukową ulicę, a w miejscu zlikwidowanych przedproży chodnik wyłożono niewielkimi płytkami.

Co ciekawe, import kostki brukowej ze Skandynawii na pokładzie statku był znacznie tańszy niż sprowadzenie podobnego materiału koleją z kamieniołomów Dolnego Śląska. Wraz z wymianą nawierzchni zainstalowano również gazowe latarnie, a pod powierzchnią Traktu Królewskiego ułożono nowoczesną instalację wodociągowo-kanalizacyjną.

Jednak niedługo po zakończeniu remontu rozpoczęto kolejne prace, które znowu na długie miesiące utrudniały poruszanie się pomiędzy Złotą a Zieloną Bramą. Pomiędzy brukowanymi kostkami położono bowiem szyny tramwajowe, po których od 1885 roku poruszał się tramwaj konny, a od 1889 roku tramwaj elektryczny.

Ul. Długa po przebudowie pod koniec XIX wieku. Tramwaje poruszały się po brukowanej ulicy do 1959 roku. Zdjęcie wykonano ok. 1910 roku. Ul. Długa po przebudowie pod koniec XIX wieku. Tramwaje poruszały się po brukowanej ulicy do 1959 roku. Zdjęcie wykonano ok. 1910 roku.

Wyłożony granitowymi płytami deptak

Ostatnie miesiące II wojny światowej przyniosły niemal całkowitą zagładę zabudowy ul. Długiej i ul. Długi Targ, podobnie zresztą jak i całego gdańskiego Śródmieścia. Po wielu bogato zdobionych, liczących nawet kilka stuleci kamienicach pozostały jedynie sterty wypalonego gruzu. Właściwie jedynym elementem Traktu Królewskiego, który przetrwał niemal bez szwanku, była jego nawierzchnia.

Odbudowa doszczętnie zniszczonych kamienic ul. Długiej i ul. Długi Targ, których elewacje wzniesiono zgodnie z planami i rycinami sprzed XIX-wiecznej przebudowy, odbyła się w latach 1950-1953. Nieco wcześniej uzupełniono wszelkie ubytki w bruku i chodnikach i przywrócono funkcjonowanie tutejszej linii tramwajowej. Tym samym odbudowane ulice otrzymały nową, stylizowaną na dawną zabudowę i zachowały przedwojenną nawierzchnię.

Tramwaje zostały bezpowrotnie wycofane z ul. Długiej i ul. Długi Targ w 1959 roku. Mimo tego, jeszcze przez kilka lat ulice były dostępne dla samochodów. Dopiero w 1963 roku, wyłącznie na okres sezonu wakacyjnego, nastąpiło ich pierwsze zamknięcie dla ruchu kołowego. Definitywne wycofanie aut nastąpiło wraz z kolejną przebudową nawierzchni pomiędzy Złotą a Zieloną Bramą, która miała miejsce w latach 1971-1973. W miejscu usuniętych szyn tramwajowych, bruku i płytek chodnikowych ułożono szlifowane płyty.

Na ul. Długi Targ ułożone cienkie (zaledwie 3 cm grubości) płyty z marmuru, a na ul. Długiej solidne płyty z czerwonego i jasnego granitu. Między bajki można włożyć opowieści o tym, że kamienie pochodzą ze zlikwidowanych, poniemieckich cmentarzy. Materiał, którym pokryto Trakt Królewski na początku lat 70. pochodzi z innych ulic Gdańska oraz z kamieniołomów w okolicach Strzegomia na Dolnym Śląsku.

Prace remontowe podczas kapitalnej przebudowy nawierzchni Traktu Królewskiego. Pochodzący ze Szwecji bruk zastąpiono wówczas granitowymi (na ul. Długiej) i marmurowymi (na ul. Długi Targ) płytami. Zdjęcie wykonano w czerwcu 1973 roku. Prace remontowe podczas kapitalnej przebudowy nawierzchni Traktu Królewskiego. Pochodzący ze Szwecji bruk zastąpiono wówczas granitowymi (na ul. Długiej) i marmurowymi (na ul. Długi Targ) płytami. Zdjęcie wykonano w czerwcu 1973 roku.

Opinie (120) 1 zablokowana

  • ankieta!!! powala

    elementy nawierzchni zestawiono z drzewami

    • 8 1

  • Remont 2lata, czemu nie 4lata?

    • 11 4

  • I tak wygra najtansza oferta i po roku wszystko sie rozpadnie jak te deski na Wyspie Spichrzow

    • 15 2

  • tylko asfalt!! (2)

    A czemu nie wylać nawierzchni eleganckim asfaltem? :)

    • 10 14

    • Boś beton. (1)

      • 6 2

      • Betonem też można wylać nawierzchnię ul. Długiej.

        • 4 1

  • Jest to temat rzeka..... (1)

    Przede wszystkim, należałoby odtworzyć to, co co zostało zniszczone na początku lat siedemdziesiątych, czyli zasypane piwniczki pod zlikwidowanymi 70 lat wcześniej przedprożami, żeby przygotować odtworzenie przedproży. Bo to, że kiedyś to nastąpi jest rzeczą oczywistą i bezdyskusyjną. Ideałem byłoby znalezienie kasy na odtworzenie ich już teraz - zamiast pomostów i "ogródków" ogradzanych tymczasowymi płotkami - niech będą przedproża. Każdy lokal nie będący mieszkaniem (a mieszkań na parterach Długiej praktycznie nie ma) stara się obecnie wyjść na ulicę. Może gdyby umożliwić właścicielom przeznaczenie kasy za zajęcie chodnika na rekonstrukcję przedproży to sprawa ruszyłaby z miejsca? Wystarczyłoby nie pobierać opłat za "nową" powierzchnie użytkową lokalu przez np. 15 lat i przedproża by powstawały. Ale piwniczki pod nimi muszą być wpierw odtworzone.

    • 20 6

    • A czy to nie wymagałoby najpierw obniżenia powierzchni chodnika lub przebudowy frontu kamienic? Np bo jak przedproża to wchodziłoby się po schodkach, czyli parter byłby na wysokości ok.1 m., podczas gdy teraz jest na płaskim.

      • 3 0

  • Granitowe plyty ulicy Dlugiej (2)

    Pochadza z rozebranych nabrzezy portowych, ktore poszerzano w latach70-tych XX wieku przy przebudowie zakretu "Pieciu Gwizdkow"...

    Jest to jednak czerwony granit sprowadzony do budowy nabrzezy portowych w drugiej polowie XIX wieku z Finlandii, a nie z Dolnego Slaska...

    • 17 0

    • granitowe płyty

      nie tylko..., mieszkałem wtedy na ul.Górka i rozebrano chodnik z tych płyt, które poszły na Długą, a na naszej ulicy ułożono betonowe płyty

      • 10 0

    • Grube płyty ułożone na Długiej pochodzą z całego Gdańska. Słusznie w niektórych uwagach mówi się o tej czy tamtej ulicy. Gdańsk dawniej takie grube płyty stosował na ulicach o ciężkim ruchu.
      Niektóre z tych pozyskanych płyt nie zostały wykorzystane na Długiej i trafiły na ul. Toruńską.W czasach gdy stosowano takie utwardzenie ulic również i Elbląg miał podobne płyty. Nie wiem w jaki sposób identyczne płyty trafiły na obrzeżenie Przekopu Wisły w Świbnie i Mikoszewie.

      • 7 0

  • Dobrze zrobili Niemcy, że skasowali te przedproża

    Dzisiaj na schodach siedziałaby 24/7 żulia z VIP-em w łapie. Szkoda tylko tramwaju, no ale to już dzieło PRL-u...

    • 5 14

  • Pamiętam Długą z ruchem samochodwym, pamiętam jak wojsko zrywało bruk i kładło płyty... (3)

    Pamiętam jak ustawiali betonowe ławy i jak je rozebrali.
    Pamiętam na Długiej wszystko co można było zapamiętać, od ludzi po wydarzenia.
    Pamiętam jak państwowe sklepy, lokale, budynki zamieniały się w prywatne.
    Pamiętam jak zmieniał się Genius Locci Długiej.
    Widziałem na niej Gdańszczan, Krzyżaków, Prusaków, Polaków na Długiej.
    Widziałem tak dużo a nadal chcę żyć i widzieć co nastąpi dalej, chociaż wiedza o tym co niebawqem czeka i tą ulicę napawa mocną obawą... delikatnie pisząc...

    Szykujcie się.

    • 10 1

    • co nastąpi dalej? (1)

      będziesz szarżował, to się potkniesz i przewrócisz.
      A w tym wieku to już nie lekko ...

      • 1 3

      • Sam sprawdź... I zwróć uwagę na słowo " Wszystkie ".

        Księga Daniela 2:44

        • 0 0

    • a ja widzialem jak sie rodziles i umierales

      • 2 4

  • Połowa lat 40' i żadnych zniszczeń, tłumy ludzi, ład i porządek (3)

    całe szczęście, zaraz potem sowieci nas wspaniałomyślnie "uwolnili"

    • 19 8

    • ... zanim nas uwolnili, to wpierw nas napadli. A wszystko po to aby okrzyknąć ich boHaterami.

      • 1 0

    • Kogo?

      Jakie nas, jakie nas? Twoi przodkowie wtedy na WOłyniu kury paśli.

      • 0 1

    • porządek

      to zrobili z Polakami w Piaśnicy i innych miejscach parę lat wcześniej. Tacy fajni Niemcy byli... Nie mówię, że kacapy lepsze ale chrzanię taki porządek, w którym wywiozą mnie do lasu na rozwałkę z całą rodziną, bo jestem Polakiem. Więc szwabów nie żałuję, tylko miasta szkoda...

      • 4 1

  • Mogliby

    Już dziś rozkopać. Przynajmniej problem nielegalnego chińskiego badziewia by się skończył.

    • 5 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane