• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Jak zmieniała się nawierzchnia Traktu Królewskiego w Gdańsku?

Rafał Borowski
14 czerwca 2016 (artykuł sprzed 8 lat) 
Tak wyglądała nawierzchnia ul. Długiej do końca lat 60. Przeprowadzony na początku lat 70. kapitalny remont nadał ulicy współczesny wygląd. Zdjęcie wykonano w pierwszej połowie lat 40. Tak wyglądała nawierzchnia ul. Długiej do końca lat 60. Przeprowadzony na początku lat 70. kapitalny remont nadał ulicy współczesny wygląd. Zdjęcie wykonano w pierwszej połowie lat 40.

Przedproża pośród polnych kamieni i drzew, kostka brukowa poprzeplatana torami tramwajowymi, wreszcie granitowe i marmurowe płyty. Tak na przestrzeni ostatnich 150 lat zmieniała się nawierzchnia ul. Długiej i ul. Długi Targ w Gdańsku. Czy rozpoczynający się niedługo kapitalny remont obu ulic będzie nawiązywać do któregoś z dawnych rozwiązań?



Który z dawnych elementów nawierzchni Traktu Królewskiego przywróciłbyś po remoncie?

Jak informowaliśmy pod koniec marca, lada dzień zostanie ogłoszony przetarg na opracowanie koncepcji architektonicznej na przebudowę nawierzchni ul. Długiej i ul. Długi Targ. Prace remontowe mają rozpocząć się w marcu 2018 roku i zakończyć w listopadzie 2019, a ich koszt szacuje się na ok. 50 mln zł. W związku z tym, obie ulice o łącznej długości 500 m i powierzchni ponad 13 tys. m kw. będą rozkopane przez dwa sezony turystyczne. Oprócz wymiany nawierzchni, wymienione zostaną również wszystkie instalacje (m. in. wodociągowo-kanalizacyjna czy energetyczna), a także powstanie nowa zieleń i mała architektura (m. in. ławki czy latarnie uliczne).

Czytaj także: Za dwa lata ruszy remont Drogi Królewskiej w Gdańsku

Zwycięzca przetargu będzie musiał przedstawić koncepcję przebudowy do stycznia 2017 roku, a dokumentację projektową do grudnia. Ponadto będzie on musiał liczyć się ze zdaniem powołanej przez prezydenta Gdańska rady programowej, której zadaniem jest czuwanie nad prawidłowym przebiegiem prac. 15-osobowe grono, składające się ekspertów z różnych dziedzin, m. in. historyków sztuki, architektów, urbanistów, konserwatorów zabytków i dzieł sztuki, będzie pilnować przygotowania specyfikacji zamówienia, projektu architektonicznego i wreszcie fazy wykonawczej przebudowy.

Zanim zostanie wyłoniony zwycięzca przetargu, przyjrzyjmy się, jak zmieniało się oblicze Traktu Królewskiego na przestrzeni ostatnich 150 lat. Wybór rozpatrywanego okresu nie jest przypadkowy. To właśnie z połowy XIX wieku pochodzą pierwsze zdjęcia ul. Długiej i ul. Długi Targ. Może któraś z fotografii dokumentujących dawny wygląd nawierzchni stanie się inspiracją dla stworzenia koncepcji współczesnej przebudowy?

Przedproża pośród polnych kamieni

Na najdawniejszych zdjęciach Traktu Królewskiego jego nawierzchnia jest wybrukowana polnymi kamieniami. Pomiędzy różnokolorowymi kamieniami o nieregularnym kształcie wyrastają niewielkie drzewa, a wejścia do poszczególnych kamienic wieńczą przedproża. Za ich sprawą ulice pomiędzy Złotą a Zieloną Bramą wydają się znacznie węższe niż obecnie.

Druga połowa XIX wieku to okres, w którym wiele ulic Gdańska przeszło poważną metamorfozę. Partery wielu kamienic przebudowano na sklepy, kawiarnie czy siedziby przeróżnych instytucji, a nawierzchnie ulic pokrywano wygodniejszym zarówno dla pieszych, jak i dla komunikacji konnej, brukiem. Innymi słowy, dostosowywano ulice do nowych funkcji i likwidowano kolidujące z nimi relikty przeszłości.

Jedno z pierwszych zdjęć ul. Długiej, która była wówczas wybrukowana kocimi łbami. Wejścia do kamienic były natomiast przyozdobione przedprożami. Zdjęcie wykonano ok. 1860 roku. Jedno z pierwszych zdjęć ul. Długiej, która była wówczas wybrukowana kocimi łbami. Wejścia do kamienic były natomiast przyozdobione przedprożami. Zdjęcie wykonano ok. 1860 roku.

Szyny tramwajowe w brukowanej ulicy

Jednym z takich - zdaniem ówczesnych budowniczych - reliktów były przedproża. Na niewiele zdały się protesty Towarzystwa Ochrony Zabytków, które za wszelką cenę chciało ocalić te unikatowe elementy gdańskich ulic. W 1868 roku wydano policyjne rozporządzenie, zgodnie z którym w ciągu pięciu lat wszystkie parterowe tarasy wzdłuż ul. Długiej miały zostać usunięte. Jedynie wzdłuż części znacznie szerszej ul. Długi Targ zdecydowano o pozostawieniu wybranych przedproży.

Wraz z ostateczną likwidacją przedproży przy ul. Długiej i częściowo ul. Długi Targ w 1873 roku, rozpoczęto kapitalny remont nawierzchni obu ulic. Zgodnie z koncepcją przebudowy, ruch pieszy i kołowy miał zostać odseparowany. I tak oto w miejscu kocich łbów wyłożono sprowadzoną ze Szwecji granitową kostką brukową ulicę, a w miejscu zlikwidowanych przedproży chodnik wyłożono niewielkimi płytkami.

Co ciekawe, import kostki brukowej ze Skandynawii na pokładzie statku był znacznie tańszy niż sprowadzenie podobnego materiału koleją z kamieniołomów Dolnego Śląska. Wraz z wymianą nawierzchni zainstalowano również gazowe latarnie, a pod powierzchnią Traktu Królewskiego ułożono nowoczesną instalację wodociągowo-kanalizacyjną.

Jednak niedługo po zakończeniu remontu rozpoczęto kolejne prace, które znowu na długie miesiące utrudniały poruszanie się pomiędzy Złotą a Zieloną Bramą. Pomiędzy brukowanymi kostkami położono bowiem szyny tramwajowe, po których od 1885 roku poruszał się tramwaj konny, a od 1889 roku tramwaj elektryczny.

Ul. Długa po przebudowie pod koniec XIX wieku. Tramwaje poruszały się po brukowanej ulicy do 1959 roku. Zdjęcie wykonano ok. 1910 roku. Ul. Długa po przebudowie pod koniec XIX wieku. Tramwaje poruszały się po brukowanej ulicy do 1959 roku. Zdjęcie wykonano ok. 1910 roku.

Wyłożony granitowymi płytami deptak

Ostatnie miesiące II wojny światowej przyniosły niemal całkowitą zagładę zabudowy ul. Długiej i ul. Długi Targ, podobnie zresztą jak i całego gdańskiego Śródmieścia. Po wielu bogato zdobionych, liczących nawet kilka stuleci kamienicach pozostały jedynie sterty wypalonego gruzu. Właściwie jedynym elementem Traktu Królewskiego, który przetrwał niemal bez szwanku, była jego nawierzchnia.

Odbudowa doszczętnie zniszczonych kamienic ul. Długiej i ul. Długi Targ, których elewacje wzniesiono zgodnie z planami i rycinami sprzed XIX-wiecznej przebudowy, odbyła się w latach 1950-1953. Nieco wcześniej uzupełniono wszelkie ubytki w bruku i chodnikach i przywrócono funkcjonowanie tutejszej linii tramwajowej. Tym samym odbudowane ulice otrzymały nową, stylizowaną na dawną zabudowę i zachowały przedwojenną nawierzchnię.

Tramwaje zostały bezpowrotnie wycofane z ul. Długiej i ul. Długi Targ w 1959 roku. Mimo tego, jeszcze przez kilka lat ulice były dostępne dla samochodów. Dopiero w 1963 roku, wyłącznie na okres sezonu wakacyjnego, nastąpiło ich pierwsze zamknięcie dla ruchu kołowego. Definitywne wycofanie aut nastąpiło wraz z kolejną przebudową nawierzchni pomiędzy Złotą a Zieloną Bramą, która miała miejsce w latach 1971-1973. W miejscu usuniętych szyn tramwajowych, bruku i płytek chodnikowych ułożono szlifowane płyty.

Na ul. Długi Targ ułożone cienkie (zaledwie 3 cm grubości) płyty z marmuru, a na ul. Długiej solidne płyty z czerwonego i jasnego granitu. Między bajki można włożyć opowieści o tym, że kamienie pochodzą ze zlikwidowanych, poniemieckich cmentarzy. Materiał, którym pokryto Trakt Królewski na początku lat 70. pochodzi z innych ulic Gdańska oraz z kamieniołomów w okolicach Strzegomia na Dolnym Śląsku.

Prace remontowe podczas kapitalnej przebudowy nawierzchni Traktu Królewskiego. Pochodzący ze Szwecji bruk zastąpiono wówczas granitowymi (na ul. Długiej) i marmurowymi (na ul. Długi Targ) płytami. Zdjęcie wykonano w czerwcu 1973 roku. Prace remontowe podczas kapitalnej przebudowy nawierzchni Traktu Królewskiego. Pochodzący ze Szwecji bruk zastąpiono wówczas granitowymi (na ul. Długiej) i marmurowymi (na ul. Długi Targ) płytami. Zdjęcie wykonano w czerwcu 1973 roku.

Opinie (120) 1 zablokowana

  • Na tych płytach

    super jeździło się na wrotkach...

    • 2 0

  • Plyty z Dlugiej powinny wrocic na swoje dawne miejsca.

    • 9 3

  • Przedproza, ktore podziwia caly swiat.

    Przedproza, ktore podziwia caly swiat.
    Tylko w Gdansku jest to partykularne piekno.
    Urokliwe przedproza...,to co zapamietuja turysci.
    Wyobrazcie sobie ul.Mariacka bez przedprozy..

    • 14 0

  • Bursztyn i przedproza (1)

    Kojazy sie wylacznie z urokliwym Gdanskiem.

    • 8 0

    • Tak dla ścisłości przedproża były/są zarówno w Gdańsku oraz w Elblągu.

      • 0 1

  • Było nieco inaczej

    Mieszkałem nieopodal ulic Długiej i Długi Targ. Pamiętam remont ich nawierzchni we wczesnych latach 70-tych. Było inaczej niż twierdzi autor artykułu. Gdańskie chodniki w obrębie Starego Miasta wyłożone były powszechnie dużymi płytami z granitu. Przed remontem niemal wszędzie je zerwano i w to miejsce położono na tych chodnikach marne płytki z lichego betonu, a część chodników wylano koszmarnym, krzywym i powybrzuszanym asfaltem, który pozostał tu i ówdzie do dziś. Tak było m. innymi z ulicą na której mieszkałem. Zerwane solidne płyty granitowe wylądowały na ulicy Długiej. Są bardzo charakterystyczne, nie mają często idealnych krawędzi, nieco różne rozmiary, nierówną powierzchnię i zaokrąglone narożniki. Do dzisiaj chodzimy po ul Długiej po bardzo starych gdańskich płytach! Natomiast na Długim Targu zastosowano inne materiały.Jestem tego pewien na 100%

    • 13 0

  • Żałosny, smarkaty pismaku!

    Panie Rafale Borowski.
    Skoro na życzenie ZDiZ skłamał pan że skandynawskie czerwone granity z ul. Długie są ze Strzegomia,
    to proszę też napisać prawdę, że skwerek między Szeroką a Świętojańską od 15 wieku był gęsto zabudowany i czytelnicy zrozumieją nie tylko to, że ZDiZ nie będzie się cackał z historycznymi płytami, ale urząd miejski odpowiednio przygotuje skwer z Szerokiej do ponownej zabudowy. Właściwie odbudowy. Odbudujcie Gdańsk póki Adamowicz rządzi.

    • 1 8

  • Bzdura

    Wszystkie duże kamienne płyty pochodzą z chodników Gdańskich uliczek przez co większość chodników jest w opłakanym stanie.Płytki na Długim Targu były z szarego granitu a nie z marmuru a że były bardzo cienkie to szybko szlag je trafił.Nie ma znaczenia komuna czy obecne cwaniactwo,zawsze ktoś musi zrobić przekręt.

    • 9 0

  • Nowa DŁUGA. (1)

    Szykuje się duży remont. Ja proponuję bardzo duży. Poziom nawierzchni obniżyć do poziomu sprzed likwidacji przedproży. Następnie odtworzyć przedproża, do współfinansowania namówić właścicieli lokali na parterach kamienic, np przez udzielenie ulgi podatkowej na wiele lat. Turyści chodzący ulicą pomieszczą się, bo i tak teraz muszą omijać tzw letnie ogródki gastronomiczne.
    DŁUGA stanie się równie klimatyczna jak ul. MARIACKA,,,,,

    I żadnych tramwajów ! Żadnych płyt, tylko bruk jak na Mariackiej.

    • 11 2

    • Proponuje przy okazji wielkiego remontu z dlugiej zrobic krotka.

      Walnac z piec pasow do szwecji i pogonic rowerzystow...

      • 0 0

  • Nie chcę bruku....

    Chcę żeby wróciły płyty granitowe. Materiał klasa sama w sobie. Nie chcę bruku....chcę chodząc podziwiać kamieniczki a nie z uwagą stawiać kroki......już teraz trzeba chodzić w idealnie płaskich butach i to o nie za bardzo cienkich podeszwach.....czasami skręcam w Ogarną jak mam dość tego bruku....

    • 5 4

  • Tzw bruk na Długiej ... (1)

    Może być wysokiej jakości. Ja rowerem jadę ulicą Wajdeloty po bruku. A jest równy jak asfalt.
    Zapraszam do Dolnego Wrzeszcza na ul Wajdeloty. Uliczka zrewitalizowana za kasę unijną.

    • 2 1

    • Won faszysci

      • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane