Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Tablice cmentarne w murku oporowym przy Zakopiańskiej

Aleksandra Nietopiel
4 kwietnia 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (177)
2
  • Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.
  • Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.

Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.

fot. Grzegorz Kwiatkowski

W murze oporowym podtrzymującym skarpę przy ul. Zakopiańskiej Mapkaw Gdańsku znajdują się cmentarne płyty. Uwagę na nie zwrócił gdański artysta Grzegorz Kwiatkowski, który zastanawia się, czy nie są to elementy nagrobkowych tablic z cmentarza Żydowskiego na Chełmie. Nekropolia przetrwała wojnę, ale została zniszczona i częściowo rozgrabiona w latach późniejszych. Sprawą płyt zainteresowały się miejskie radne.



Tablice cmentarne z murku oporowego powinny zostać:

Cmentarz Żydowski na Chełmie ma kilkuwiekową tradycję. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1694 r. Od połowy XVIII w. był rozbudowywany, a pod koniec XIX w. pojawiła się część gospodarcza z domem przedpogrzebowym. W latach 30. XX w. cmentarz nabrał cech parku: zbudowano drogę, pojawiły się nasadzenia, a nawet staw z karpiami.

Jak podaje Gedanopedia Zgodnie z umową Gminy Synagogalnej z władzami II Wolnego Miasta Gdańska z 8 I 1939 miał pozostać nienaruszony do 1948 r. Podczas II wojny światowej zniszczone zostały budynki gospodarcze i ogrodzenie od ul. CmentarnejMapka. Cmentarz został zamknięty 8 XII 1956 i następnie całkowicie zdewastowany, zwłaszcza podczas budowy w latach 70. XX w. osiedla Chełm.

Katalog.trojmiasto.pl - Trójmiejskie cmentarze

więcej


W 1984 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków, ale to nie wystarczyło, by uchronić go przed dalszą degradacją. Od lipca 1998 r. miejsce to pozostaje pod opieką Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku. Zachowało się na nim ok. 100 nagrobków - najstarszy z 1786 r.

Cmentarz Żydowski na Chełmie. Cmentarz Żydowski na Chełmie.

Cmentarz Żydowski na Chełmie.

fot. Łukasz Unterschuetz/trojmiasto.pl


"Trudna historia, z którą musimy się zmierzyć"



Czy ślady tej nekropolii można odnaleźć w konstrukcji murku oporowego na Siedlcach? Grzegorz Kwiatkowski zwraca uwagę, że na pewno nie jest to miejsce dla tablic cmentarnych, a historia, która się z nimi wiąże, powinna zostać wyjaśniona.

- Fragmenty płyt pochodzą prawdopodobnie z cmentarza Żydowskiego na Chełmie, który pod koniec lat 60. i na początku lat 70. został zdewastowany oraz rozkradziony przez mieszkańców Gdańska. To jest bolesna historia, ale powinniśmy się z nią mierzyć, aby być lepszymi ludźmi i aby Gdańsk był miastem solidarności, wolności i braku tematów tabu - podkreśla.
Płyty, jego zdaniem, niezależnie od tego z którego cmentarza pochodzą, powinny trafić w miejsce pamięci, które będzie godne dla takich artefaktów.

Czarny granit między kamiennymi blokami



Murek z cmentarnymi płytami znajduje się za blokami i jest niewidoczny od strony ulicy. W konstrukcji ścianki - obok kamieni - widać elementy czarnych, granitowych płyt, które najpewniej pochodzą z nagrobków. Trudno jednak dostrzec inskrypcje czy znaki sugerujące, z jakiego cmentarza są te elementy. Widoczny jest fragment płyty z gwiazdą Dawida.

2
  • Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.
  • Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.

Tablice z czarnego granitu są elementem wypełniającym fragment murku oporowego przy ul. Zakopiańskiej.

fot. Grzegorz Kwiatkowski


Granitowych fragmentów jest niewiele i występują jako część murku na wysokości jednego z bloków.

Z pytaniem dotyczącym płyt cmentarnych w tym miejscu zwróciliśmy się do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku.

- Zarząd Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku, oświadcza, że tablice widoczne na zdjęciach nie pochodzą z cmentarza żydowskiego - poinformował Marek Brand z GWŻ.

Cmentarne płyty jako gruz



Murek, jak i bloki przy ul. Zakopiańskiej, powstały kilka lat po wojnie.

Klaudiusz Grabowski, historyk, pracownik Muzeum Gdańska i mieszkaniec Siedlec, zajmujący się tematyką nekropolii w mieście, wyjaśnia, że gruz ze zniszczonych w czasie wojny, a także zlikwidowanych po wojnie cmentarzy służył za materiał budowlany do odbudowy podnoszącego się z ruin miasta. Stąd obecność pozostałości z cmentarzy w nieoczekiwanych miejscach. Ponadto w czasie, w którym budowano bloki na Zakopiańskiej, zlikwidowano kilka cmentarzy, z których mogą pochodzić płyty.

- Fragmenty płyt na Siedlcach z uwagi na to, że budynki przy ulicach Kartuskiej i Zakopiańskiej powstały w latach 1952-1954, mogą pochodzić albo z któregoś z zlikwidowanych w 1951 cmentarzy (zlikwidowano wtedy 5 cmentarzy ewangelickich w Gdańsku: 3 we Wrzeszczu, 1 w Nowym Porcie i 1 w śródmieściu), albo z akcji porządkowej z 1949 r., kiedy to usuwano ślady wojny z przestrzeni miasta i porządkowano parki, cmentarze, plaże i inne przestrzenie publiczne. Gruz z cmentarzy traktowano jako materiał budowlany - zaznacza Grabowski.
2
  • Lokalizacja muru z cmentarnymi tablicami i cmentarza Żydowskiego na Chełmie na mapce.
  • W maju ub. roku ubytek w murku przy Al. Zwycięstwa ukazał fragment płyty cmentarnej.

Lokalizacja muru z cmentarnymi tablicami i cmentarza Żydowskiego na Chełmie na mapce.

grafika: trojmiasto.pl


Sprawą zainteresowały się miejskie radne



Temat płyt nagrobnych z ul. Zakopiańskiej poruszył radną Annę Golędzinowską i przewodniczącą Rady Miasta Gdańska Agnieszkę Owczarczak, które zajęły się sprawą niezależnie, ale złożyły wspólną interpelację:

- Poprosiłyśmy o zabezpieczenie tych płyt i przeniesienie ich do lapidarium bądź innego godnego miejsca. Nie wiadomo na razie, kto się tym zajmie. Udało się ustalić, że budynek [przy murku - dop red.] należy do wspólnoty mieszkaniowej, ale otaczająca działka, na której jest skarpa i mur jest własnością miasta - mówi radna Golędzinowska.
Płyty zostaną najpewniej wymontowane z muru.

- O wytyczne z sprawie dalszego postępowania wobec płyt nagrobnych w murze przy ul. Zakopiańskiej oraz o określenie możliwości i sposobu wydobycia fragmentów płyt zwrócimy się do Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Do czasu otrzymania wytycznych konserwatorskich fragment konstrukcji, w którym zauważono elementy nagrobka zostanie oceniony pod kątem ewentualnej potrzeby zabezpieczenia i będzie na bieżąco monitorowany - przekazała Aleksandra Strug, rzeczniczka Gdańskich Nieruchomości.

Fragmenty nagrobków w murku i stawie



Warto zaznaczyć, że to nie pierwsze takie odkrycie w Gdańsku. Niecały rok temu pisaliśmy o płycie nagrobnej ukrytej w murku przy ruchliwej al. Grunwaldzkiej na wysokości Politechniki Gdańskiej.
Z kolei trzy lata temu przedstawiliśmy historię przypadkowego znalezienia w oliwskim stawie fragmentu macewy.

Miejscem, do którego trafiają płyty nagrobne ze zlikwidowanych cmentarzy, jest Lapidarium Gdańskie w Parku Akademickim przy Politechnice Gdańskiej. Utworzono je w latach 2005-2006.

Miejsca

Zobacz także

Więcej w kategorii Fakty i Opinie

Opinie (177) ponad 20 zablokowanych

  • 2023-04-04 20:26

    Się nudzi...Panciom. Masakra...

    Dziadu

    1 rok

    • 6 2

  • 2023-04-04 20:46

    Polacy nie mają szacunku dla innych (3)

    ale strasznie nas boli jak nasze symbole np cmentarze nie są szanowane.
    Takich murków i miejsc gdzie użyto płyt nagrobnych jest więcej

    Stan

    1 rok

    • 3 5

    • 2023-04-04 22:40

      A właśnie, że mają szacunek.

      Na miejscach tych cmentarzy najczęściej są parki. A nagrobki to i dzisiaj się likwiduje.

      1 rok

      • 1 0

    • 2023-04-05 01:31

      Tak

      Narwik Amada Stadion Marynalki Polskiej 14 Stosy luckich resztek czaszki resztki marmurowych grobow tam jest wszystko czego nie powinno być ale to nikogo nie interesuje bo chyba to te niemcy albo inni

      1 rok

      • 0 0

    • 2023-04-05 12:38

      zanim coś napiszesz zobacz co robią gminy i jak handlują terenami na których były cmentarze

      było kilka takich przypadków, tu krzyk że nie można ekshumacji robić a obok pod deweloperkę teren idzie

      1 rok

      • 0 0

  • 2023-04-04 21:18

    Hańba

    Kiedyś napisał wielki człowiek naród który niszczy cmentarze nie zasługuję na istnienie. Oburzamy jak są niszczone nasze cmentarze na wschodzie a co robili nasi ojcowie puszczamy w niepamięć.

    haim

    1 rok

    • 0 4

  • 2023-04-04 22:15

    To są raczej tablice z cmentarza który teraz nazywa się Park przy Bema, na początku Zakopiańskiej (2)

    Nie rozumiem czemu ktoś twierdzi, że to są tablice z nekropoli żydowskiej. Niewiele trzeba by zobaczyć jakie są litery i jaka symbolika.
    Mieszkałem na Zakopiańskiej i pamiętam ten mur i tablice.

    1 rok

    • 6 0

    • 2023-04-04 22:56

      twierdzi, bo to się lepiej sprzedaje

      poza tym, o tych tablicach było już z XX artykułów, nawet na tym portalu.

      343

      1 rok

      • 0 0

    • 2023-04-05 07:53

      ten mur jest od wieków w tym miejscu, a tablice tak jak piszesz moim zdaniem z cmentarza przerobionego w park na Bema. Pamiętam za dzieciaka jak jeszcze były pozostałości po tablicach grobowych tam.

      Loki

      1 rok

      • 1 0

  • 2023-04-04 22:38

    Jeżeli Konserwator Zabytków przyłoży rękę do zniszczenia tego muru

    przez wyjmowanie jego elementów, to słabo...
    To miasto powstało z gruzów i na gruzach. Tu była wojna, cmentarze też były zniszczone i zamienione w gruz. Ten mur ma już wlasną historię i proszę jej nie niszczyć.

    1 rok

    • 5 1

  • 2023-04-04 22:46

    Może pan artysta napisze coś o ludobójstwie na Palestyńczykach?

    Izrael zabija z okrucieństwem. Może to jest bardziej aktualny temat? Ciekawe jakie nagrobki tam palestyńczycy mają.

    1 rok

    • 8 1

  • 2023-04-04 22:52

    Murek

    Caly murek okalający dawne cmentarze przy al.Zwycięstwa jest zrobiony z nagrobków.Pamietam jak był budowany.

    Merlot

    1 rok

    • 0 0

  • 2023-04-04 23:39

    Pan artysta żydowskiego pochodzenia chce rozbierać mur...

    ... bo myśli, że tam jest zakopany złoty pociąg. Żydzi już rościli sobie prawo do jego zawartości, zanim wbito w ziemię pierwszą łopatę.

    1 rok

    • 6 0

  • 2023-04-05 00:29

    a gdzie narwik stadion I Marynarki Polskiej14

    1 rok

    • 1 0

  • 2023-04-05 02:08

    Takie sytuacje nie sprzyjają dobrym relacjom między narodami

    Z tego wynika, że jeśli likwiduje się grób chrześcijański po 20 latach, to nagrobek można bez problemu użyć do utwardzenia drogi, ale jeśli ta sama procedura ma dotyczyć grobu żydowskiego, to radni podnoszą raban. To w końcu czyje interesy oni reprezentują? Widać , że nawet wśród zmarłych są równi i równiejsi.

    1 rok

    • 2 1

4
5
6
7
8

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (3246)

Najczęściej komentowane

Imprezy triathlonowe w Gdańsku. Od piątku będą utrudnienia

Triathlon w Gdańsku. Będą utrudnienia

Mandat na 7,5 tys. zł dla rowerzysty

Mandat na 7,5 tys. zł dla rowerzysty

więcej

Najczęściej czytane