• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Historia jednego zdjęcia. Zapomniane miejsce kąpieli i lodowisko przy Garnizonie

Jan Daniluk
26 sierpnia 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (134)
Dawny (nieistniejący już dziś) zbiornik retencyjny przy obecnym skrzyżowaniu ul. J. Słowackiego i B. Chrzanowskiego, około 1950 r. W tle budynek obecnego Starego Maneżu. Dawny (nieistniejący już dziś) zbiornik retencyjny przy obecnym skrzyżowaniu ul. J. Słowackiego i B. Chrzanowskiego, około 1950 r. W tle budynek obecnego Starego Maneżu.

Jeszcze ok. 50 lat temu, dosłownie tuż obokMapka jednej z dziś najpopularniejszych sal koncertowych w Trójmieście, istniał spory zbiornik retencyjny. Użytkowany był przez mieszkańców jako miejsce wypoczynku latem i zimą. Dziś nie ma po nim praktycznie żadnego śladu.



Wiedziałe(a)ś o istnienie w tym miejscu zbiornika?

O jakiej sali koncertowej mowa? Czytelnicy, jeśli przyjrzą się uważnie tytułowej ilustracji, chyba szybko odpowiedzą sobie sami na to pytanie. Budynek, choć dziś mocno przebudowany, zachował swój pierwotny kształt. Mowa oczywiście o Starym Maneżu na Garnizonie. Dawna ujeżdżalnia w koszarach wojskowych widoczna jest doskonale na drugim planie prezentowanej fotografii, wraz z przylegającym do niego (dziś niezachowanym) podłużnym budynkiem.

Zapomniany "staw"



Zdjęcie, wykonane ok. 1950 r., zostało opublikowane w działającej na Facebooku grupie Strzyża i okolice. Poza wspomnianym budynkiem obecnego Starego Maneżu zwraca uwagę oczywiście spory zbiornik wodny, a na pierwszym planie - przybrzeżne sitowie. Widać kąpiących się ludzi, których sportretował fotograf. Zauważyć można też wał okalający ów "staw", który zdradza jasno, że zbiornik ten nie był dziełem natury, ale wytworem rąk ludzkich.



  • Widok na zbiornik retencyjny z perspektywy ul. W. Reymonta, lata 50. XX w.
  • Lokalizacja dawnego zbiornika retencyjnego (Verzögerungsbecken, Staubecken) na planie Gdańska z 1933 r.
Nieistniejący już zbiornikMapka powstał w okresie międzywojennym. Był to w istocie pierwszy zbiornik retencyjny z prawdziwego zdarzenia, jaki zbudowano w Gdańsku. Ulewne deszcze dawały się we znaki mieszkańcom Wrzeszcza i Strzyży Górnej szczególnie od początku XX w., kiedy potok Strzyży został po raz pierwszy w większości skanalizowany. Ostateczna decyzja, by zbudować zbiornik retencyjny, mający w razie potrzeby przyjąć nadmiar wody spływającą Strzyżą, podjęto na początku maja 1922 r.

Budowa zakończyła się 99 lat temu



Na jego lokalizację wybrano teren niewielkiej piaskowni (wyrobiska piasku) o powierzchni ok. 12 tys. m kw., położonego tuż przy ogrodzeniu kompleksu dawnych koszar 2. pułku przybocznego huzarów, przy głównej szosie biegnącego z Wrzeszcza przez Strzyżę Górną w kierunku Srebrzyska i Brętowa, czyli powojennej ul. Słowackiego.

Nie wiadomo, kiedy dokładnie rozpoczęto prace - w każdym razie niecałe 100 lat temu, tj. pod koniec sierpnia 1924 r., zbiornik był już w zasadniczym stopniu gotowy. Od głównego koryta Strzyży poprowadzono szeroką na ok. 2 m odnogę zamykaną śluzą.

Po kilu tygodniach podjęto jednak decyzję, by zbiornik pogłębić - tj. powiększyć wały (groble) go otaczające oraz nadać mu bardziej symetryczny kształt. Zbiornik był tylko z trzech stron otoczony wałem, od czwartej strony teren naturalnie się wznosił. Prace nad zbiornikiem ostatecznie ukończono - wszystko na to wskazuje - najpóźniej w 1925 r.

Kąpielisko, lodowisko i boisko



  • Zbiornik użytkowany jako lodowisko, przełom lat 50. i 60. XX w. Chłopiec widoczny na pierwszym planie to Lech Żelichowski.
  • Studnia spustowa przy zbiorniku, najpewniej początek lat 50. XX w.
Brakuje świadectw, by zbiornik był wykorzystywany rekreacyjnie przed 1945 r. Z całą pewnością jednak miało to miejsce już w polskim Gdańsku. W sezonie letnim, jeśli była taka potrzeba, zapełniany był wodą - służył wtedy jako miejsce rekreacji, co widać na zachowanych zdjęciach.

Zimą, kiedy taflę skuł lód, wykorzystywano zbiornik jako naturalne lodowisko do gier w hokeja czy wyścigów. Kiedy zbiornik był pusty użytkowano go przez okoliczne dzieci i młodzież jako boisko do piłki nożnej, a jeśli wierzyć niektórym relacjom - także jako miejsce zakładania niewielkich ogródków warzywnych (siłą rzeczy, krótkotrwałych).

Niecałe pół wieku istnienia



  • Zdjęcie wykonane między zbiornikiem a murem koszar, czyli terenem, który obecnie zajmuje ul. B. Chrzanowskiego, około 1956 r.
  • Brzeg zbiornika przy ul. J. Słowackiego, 1969 r. Na zdjęciu Pani Elżbieta Łomańczyk.
Zbiornik retencyjny przy skrzyżowaniu obecnych ul. Słowackiego i Chrzanowskiego istniał niecałe pół wieku. Został zlikwidowany w pierwszej połowie lat 70. XX w. Na jego terenie powstały nowe wieżowce.

Częściowo rolę zlikwidowanego zbiornika przy koszarach przejął zbiornik "Srebrzysko", kiedy po modernizacji przeprowadzonej w latach 1991-1993 stał się zbiornikiem przepływowym (powstał już w latach 60. XX w.).

W kontekście jednak tego, co mieszkańcy tej części Górnego Wrzeszcza doświadczyli w ciągu ostatnich lat - przy okazji każdej, większej ulewy - można mieć wątpliwości, czy likwidacja zbiornika retencyjnego przy zbiegu ul. Słowackiego i Chrzanowskiego była zasadna.

Autor chciałby podziękować w szczególności Pani Elżbiecie Łomańczyk oraz Panu Lechowi Żelichowskiemu za podzielenie się zdjęciami z rodzinnych zbiorów. Osobne podziękowania składa przewodniczce po Gdańsku Ince Niemczewskiej.

O autorze

autor

Jan Daniluk

- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).

Opinie (134) 5 zablokowanych

  • (21)

    Dzisiaj nie zostało nic...oprócz pięknej historii a likwidacja tego zbiornika retencyjnego przypomina się zawsze przy większych opadach,Gdańsk zalewany, drzew zero,zaniedbania a potem zdziwienie że wszystko pod wodą.

    • 64 21

    • Masz rację, bo przecież zbiornik retencyjny na Potokowej, drugi na Niedźwiedniku i trzeci na Trawkach to pikuś. (6)

      • 19 11

      • (5)

        Nie pikuś, ale betonu jest więcej i jak widać obecne zbiorniki sobie nie radzą, czyli jest ich za mało.

        • 14 4

        • Spoko, zburzymy twój dom i zrobimy zbiornik retencyjny. (2)

          Przecież w okolicy nie powstało nic więcej niż było zbudowane wcześniej.

          • 4 10

          • (1)

            Cały Garnizon teraz to beton, a jak był garnizon wojskowy to był przecież w większości piach.

            • 7 3

            • Piach? To chyba w życiu tam nie byłeś. Piach to miałeś na poligonie na Wróbla Staw.

              • 7 0

        • to wieczne pisanie o "betonozie" obi się nudne. (1)

          rozejrzyj się, tyle zieleni w Gdańsku, jak budują osiedle to od razu drzewa sadzą, i to nie jakieś malutkie, ale duże podrośnięte. Na osiedlu na którym mieszkam, dobudowano ostatnio kilka domów i zanim je zasiedlono, to było ok 20 drzew wysokości ponad 2m,

          • 5 8

          • To zobacz sobie jak wygląda taki właśnie Garnizon i porównaj do Zaspy

            • 3 1

    • Od tamtej pory powstały dwa nowe zbiorniki retencyjne wzdłuż Słowackiego. (1)

      Niedźwiednik i Trawki. Twój argument jest inwalidą.

      • 17 11

      • a twój pacjentem ze Srebrzyska przypiętym pasami do łóżka :)

        • 6 4

    • (8)

      Jaki sens twoich komentarzy, skoro zawsze jesteś minusowany do potęgi? Narzekanie, że nie stac cie na obiad dla dzieci to twój cel życiowy?

      • 8 9

      • (5)

        Bo mamy coś takiego jak wolność wypowiedzi. Za to Ty masz wolność ocenienia tej wypowiedzi.

        • 10 9

        • Wolność wypowiedzi? To napisz coś o złodziejstwie PiSu, albo o pedofilach w koloratkach, o turystach z U.. (4)

          Zobaczymy jak szybko suną.

          • 14 9

          • A najlepiej na stronie tvp.info. (3)

            • 8 4

            • (2)

              Albo TVNienawiść)

              • 6 16

              • Tylko TVPutin cenzuruje nieprzychylne komentarze.

                Sprawdzone organoleptycznie.

                • 11 2

              • Mówienie prawdy o złodziejach z PiSu to nienawiść?

                To ty Kowalski?

                • 11 2

      • (1)

        Minusowany?Kochany 2 minusy to plus...A i tych mam jakieś 60000 przez 5 lat.

        • 3 12

        • 60000 to ty masz deficytu szarych komórek.

          • 11 1

    • Zero drzew to zaraz w TPK zostanie. Ale to wycina Bartek Obajtek z twojego kochanego Prawa i ZPRawiedliwości więc spoko, nie?

      • 15 9

    • Z pretensjami do władz PRL-u, czyli byłego Prawa i ZPRawiedliwości.

      • 13 2

    • Niezły fikołek, wmieszać obecny Samorząd w decyzje wydane w latach siedemdziesiątych.

      • 9 0

  • Chodziłam tam na łyżwy

    Takie przykręcane do butów lód był bardzo gruby mrozy były siarczyste Już pierwszego listopada chodziliśmy ubrani po zimowemu

    • 49 0

  • Super. Dzięki (1)

    Od 1968 roku mieszkam w Gdańsku, ale nigdy nie słyszałem o tym zbiorniku

    • 27 11

    • Od 55r i też nie.

      • 6 1

  • Troche nie prawda (4)

    Na pewno nie około 30 lat temu bo mam 40 i już tego nie było dawno. Pozdrawiam ekipę ze Słowaka:)

    • 23 22

    • Policz dobrze ;)

      W latach 70-tych zbudowano tam osiedle - czyli około 50 lat temu ...
      jak byłam bardzo mała - chodziłam tam z Babcią 'na koc' ;)))

      • 9 2

    • Ekipę Tolka Banana? (2)

      • 2 9

      • Majki Skowron. (1)

        • 5 1

        • chyba raczej ekipę Mariusza Trynkiewicza?

          • 6 6

  • Dalo sie 100 lat temu (4)

    Może i teraz dałoby się stworzyć podobną atrakcję mieszkańcom... i skończyć z zalewaniem Wrzeszcza ... Może jakaś działka zamiast do dewelopera to na taka inwestycje. Gdzie by to mogło być?

    • 52 8

    • Masz zbiornik retencyjny na Trawkach, czekaj na zimę.

      • 13 0

    • Tjaaaa.. wylęgarnia komarów pod oknami to niebywała atrakcja. (1)

      • 5 12

      • Osy zjadają komary. W tym roku jest os zatrzęsienie, to komarów nie ma w ogóle.

        • 8 3

    • Może lepiej rozejrzeć się po okolicy , zamiast pisać głupoty.

      • 2 0

  • Dobrze, ze go nie ma, bo utopilo sie tam pare dzieciakow, ktore pochowano na pobliskim Srebrzysku. (6)

    • 8 41

    • Idąc tym tokiem rozumowania należy zasypać wszystkie jeziora,o morzach nie wspomnę.

      • 31 8

    • W morzu

      Też niestety się potopiły a nawet na strzeżonych basenach Przykre jest to bardzo i szkoda tych dzieci jednak nie zasypujemy ani morza ani basenów

      • 8 0

    • Moi bracia na łyżwach... (3)

      podjechali w miejsce, gdzie lód był cienki i wpadli, ale skończyło się na mokrych ciuchach i przeziębieniu, bo było płytko. Przeziębili się, bo mieszkaliśmy kawałek od stawu, na Chrzanowskiego przy Rolnej. Ale były tam rzeczywiście głębsze miejsca, jak robiło się cieplej, to lód był cienki.

      • 4 0

      • Jak głęboko (2)

        Tam było?

        • 0 0

        • 15m (1)

          • 1 4

          • wody - góra 3 metry, różnie w różnych miejscach, ogólnie raczej płytko, najgłębiej przy odpływie w okolicy Maneżu.

            ale jak lód się cienki zrobił, to było ryzyko, że wpadnie się od lód. Nawet jak nie głęboko, to trudno znaleźć wyjście. Ponoć jakieś dzieci się utopiły kiedyś.

            • 0 0

  • Jeszcze 30 lat temu... (3)

    Czyli w połowie lat siedemdziesiątych... Co to? Przedruk sprzed 20 lat? Coś nie tak z tym liczeniem!

    • 28 8

    • Zaraz zabklokuja ci możliwość komentowania (2)

      Za krytykę rzetelności dziennikarskiej na tym portalu

      • 8 4

      • To nie tvp.info tylko trojmiasto.pl. (1)

        • 6 5

        • na TVP info nie ma możliwości komentarzy, ubeku.

          • 1 0

  • (3)

    Komu on przeszkadzał.

    • 26 7

    • Agencji mienia wojskowego.

      • 13 0

    • Władzy ludowej

      • 5 0

    • mi!

      • 1 7

  • (5)

    Duzo wiem o Wrzeszczu, ale ten fakt byl mi nieznany. Wielka szkoda, ze tego stawu nie ma. Moglaby byc to wspaniala atrakcja i swietne miejsce spacerowo rekreacyjne. Woda w miescie to zawsze dobry motyw na zagospodarowanie terenu.

    • 119 16

    • Gdzie byly agencje towarzyskie we wrzeszczu?poza hadesem (1)

      • 0 5

      • Elizabeth :) za stsami we Wrzeszczu. Od brzozowej można było wejść

        Albo od strony dworca od stsow

        • 1 0

    • Jest teraz staw wyżej . Tez dobre miejsce do spacerów. (2)

      • 2 2

      • Ale nie można się tam kąpać (1)

        • 1 1

        • Wykomp sie w domu.

          • 0 1

  • Nie 30 lat temu, jak pisze autor, ale 50 lat temu. Pierwsza połowa lat 70-tych XX wieku to np. 1973 rok (3)

    Pięćdziesiąt lat temu. I wiem to bez liczenia na palcach.

    • 43 5

    • Racja (1)

      Z pewnoscią nie 30 lat temu ale znacznie wcześniej, to prawda.

      • 10 2

      • Autor czy ktoś czuwa i już skorygowane

        • 6 2

    • super bylo

      Blisko lat siedemdziesiatych, gdzies 1968 rok. Pamietam, jezdzilam po tym zbiorniku na lyzwach bo mieszkalam bliziutko.

      • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane