• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Historia jednego zdjęcia. Zapomniane miejsce kąpieli i lodowisko przy Garnizonie

Jan Daniluk
26 sierpnia 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (134)
Dawny (nieistniejący już dziś) zbiornik retencyjny przy obecnym skrzyżowaniu ul. J. Słowackiego i B. Chrzanowskiego, około 1950 r. W tle budynek obecnego Starego Maneżu. Dawny (nieistniejący już dziś) zbiornik retencyjny przy obecnym skrzyżowaniu ul. J. Słowackiego i B. Chrzanowskiego, około 1950 r. W tle budynek obecnego Starego Maneżu.

Jeszcze ok. 50 lat temu, dosłownie tuż obokMapka jednej z dziś najpopularniejszych sal koncertowych w Trójmieście, istniał spory zbiornik retencyjny. Użytkowany był przez mieszkańców jako miejsce wypoczynku latem i zimą. Dziś nie ma po nim praktycznie żadnego śladu.



Wiedziałe(a)ś o istnienie w tym miejscu zbiornika?

O jakiej sali koncertowej mowa? Czytelnicy, jeśli przyjrzą się uważnie tytułowej ilustracji, chyba szybko odpowiedzą sobie sami na to pytanie. Budynek, choć dziś mocno przebudowany, zachował swój pierwotny kształt. Mowa oczywiście o Starym Maneżu na Garnizonie. Dawna ujeżdżalnia w koszarach wojskowych widoczna jest doskonale na drugim planie prezentowanej fotografii, wraz z przylegającym do niego (dziś niezachowanym) podłużnym budynkiem.

Zapomniany "staw"



Zdjęcie, wykonane ok. 1950 r., zostało opublikowane w działającej na Facebooku grupie Strzyża i okolice. Poza wspomnianym budynkiem obecnego Starego Maneżu zwraca uwagę oczywiście spory zbiornik wodny, a na pierwszym planie - przybrzeżne sitowie. Widać kąpiących się ludzi, których sportretował fotograf. Zauważyć można też wał okalający ów "staw", który zdradza jasno, że zbiornik ten nie był dziełem natury, ale wytworem rąk ludzkich.



  • Widok na zbiornik retencyjny z perspektywy ul. W. Reymonta, lata 50. XX w.
  • Lokalizacja dawnego zbiornika retencyjnego (Verzögerungsbecken, Staubecken) na planie Gdańska z 1933 r.
Nieistniejący już zbiornikMapka powstał w okresie międzywojennym. Był to w istocie pierwszy zbiornik retencyjny z prawdziwego zdarzenia, jaki zbudowano w Gdańsku. Ulewne deszcze dawały się we znaki mieszkańcom Wrzeszcza i Strzyży Górnej szczególnie od początku XX w., kiedy potok Strzyży został po raz pierwszy w większości skanalizowany. Ostateczna decyzja, by zbudować zbiornik retencyjny, mający w razie potrzeby przyjąć nadmiar wody spływającą Strzyżą, podjęto na początku maja 1922 r.

Budowa zakończyła się 99 lat temu



Na jego lokalizację wybrano teren niewielkiej piaskowni (wyrobiska piasku) o powierzchni ok. 12 tys. m kw., położonego tuż przy ogrodzeniu kompleksu dawnych koszar 2. pułku przybocznego huzarów, przy głównej szosie biegnącego z Wrzeszcza przez Strzyżę Górną w kierunku Srebrzyska i Brętowa, czyli powojennej ul. Słowackiego.

Nie wiadomo, kiedy dokładnie rozpoczęto prace - w każdym razie niecałe 100 lat temu, tj. pod koniec sierpnia 1924 r., zbiornik był już w zasadniczym stopniu gotowy. Od głównego koryta Strzyży poprowadzono szeroką na ok. 2 m odnogę zamykaną śluzą.

Po kilu tygodniach podjęto jednak decyzję, by zbiornik pogłębić - tj. powiększyć wały (groble) go otaczające oraz nadać mu bardziej symetryczny kształt. Zbiornik był tylko z trzech stron otoczony wałem, od czwartej strony teren naturalnie się wznosił. Prace nad zbiornikiem ostatecznie ukończono - wszystko na to wskazuje - najpóźniej w 1925 r.

Kąpielisko, lodowisko i boisko



  • Zbiornik użytkowany jako lodowisko, przełom lat 50. i 60. XX w. Chłopiec widoczny na pierwszym planie to Lech Żelichowski.
  • Studnia spustowa przy zbiorniku, najpewniej początek lat 50. XX w.
Brakuje świadectw, by zbiornik był wykorzystywany rekreacyjnie przed 1945 r. Z całą pewnością jednak miało to miejsce już w polskim Gdańsku. W sezonie letnim, jeśli była taka potrzeba, zapełniany był wodą - służył wtedy jako miejsce rekreacji, co widać na zachowanych zdjęciach.

Zimą, kiedy taflę skuł lód, wykorzystywano zbiornik jako naturalne lodowisko do gier w hokeja czy wyścigów. Kiedy zbiornik był pusty użytkowano go przez okoliczne dzieci i młodzież jako boisko do piłki nożnej, a jeśli wierzyć niektórym relacjom - także jako miejsce zakładania niewielkich ogródków warzywnych (siłą rzeczy, krótkotrwałych).

Niecałe pół wieku istnienia



  • Zdjęcie wykonane między zbiornikiem a murem koszar, czyli terenem, który obecnie zajmuje ul. B. Chrzanowskiego, około 1956 r.
  • Brzeg zbiornika przy ul. J. Słowackiego, 1969 r. Na zdjęciu Pani Elżbieta Łomańczyk.
Zbiornik retencyjny przy skrzyżowaniu obecnych ul. Słowackiego i Chrzanowskiego istniał niecałe pół wieku. Został zlikwidowany w pierwszej połowie lat 70. XX w. Na jego terenie powstały nowe wieżowce.

Częściowo rolę zlikwidowanego zbiornika przy koszarach przejął zbiornik "Srebrzysko", kiedy po modernizacji przeprowadzonej w latach 1991-1993 stał się zbiornikiem przepływowym (powstał już w latach 60. XX w.).

W kontekście jednak tego, co mieszkańcy tej części Górnego Wrzeszcza doświadczyli w ciągu ostatnich lat - przy okazji każdej, większej ulewy - można mieć wątpliwości, czy likwidacja zbiornika retencyjnego przy zbiegu ul. Słowackiego i Chrzanowskiego była zasadna.

Autor chciałby podziękować w szczególności Pani Elżbiecie Łomańczyk oraz Panu Lechowi Żelichowskiemu za podzielenie się zdjęciami z rodzinnych zbiorów. Osobne podziękowania składa przewodniczce po Gdańsku Ince Niemczewskiej.

O autorze

autor

Jan Daniluk

- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).

Opinie (134) 5 zablokowanych

  • Stary maneż to znana sala koncertowa?

    Może Hala? Od razu widać, że napisane przez gimbaze pomijającą latte na owsianymi. Ludzie, gdzie ten większy pokój restauracyjny porównywać do SAL koncertowych? Może do Olivii albo bursztynowego porównujcie? Geeez mniej kompleksów, więcej faktów.

    • 1 4

  • Za Gierka (1)

    Krążyła wtedy anegdota że Gierek jechał po
    wizycie w Gdańsku na lotnisko i powiedział
    że w miejscu stawu powinny być wieżowce.
    I to jest pewnie rozwiązanie zagadki
    zniknięcia stawu.

    • 4 3

    • Ciolku i przy slupie, to kultowa scena z filmu Mis Bareji-

      • 0 0

  • Dziękuje za artykuł, tata opowiadał o tym zbiorniku, całe życie mieszkał w okolicy, ale zdjęć z dzieciństwa nie ma. Ja w tym samym domu dzieciństwo przeżyłam i nie potrafiłam sobie wyobrazić ze za miast bloków mógł być zbiornik .

    • 14 0

  • Tytuł wprowadza w błąd. Powinno być - nieistniejący...

    • 2 0

  • pozdrowienia dla Inki od kolegi z Niedzwiednika .

    • 1 0

  • Zapomniany? Po prostu nie istnieje . . .

    • 2 0

  • Kontynuować

    Brawo za takie artykuły o dawnym Gdańsku.

    • 3 0

  • Był zbiornik nie było powodzi !!!!!!!! Zabudowali i mamy powodzie we Wrzeszczu !!!!!!!!!!

    • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane