Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Co się stało z pomnikiem Marcina Lutra z Bazyliki Mariackiej?

Rafał Borowski
3 kwietnia 2022 (artykuł sprzed 2 lat) 
Opinie (218)
Chrzcielnica i pomnik Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej na pocztówce z 1904 r. Chrzcielnica i pomnik Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej na pocztówce z 1904 r.

Chrzcielnica i pomnik Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej na pocztówce z 1904 r.

za: fotopolska.eu

W Bazylice Mariackiej w Gdańsku stał niegdyś pomnik Marcina Lutra. Odlana najprawdopodobniej z mosiądzu, posadowiona na wysokim postumencie figura przywódcy reformacji zniknęła tuż po zakończeniu II wojny światowej. Czy uda się odnaleźć osoby, które znają dokładne okoliczności jej usunięcia?



Czy zwiedzając inne miasta odwiedzasz świątynie (jako atrakcje turystyczne)?

Górująca nad panoramą Gdańska Bazylika Mariacka służyła w latach 1572-1945 wiernym kościoła ewangelicko-augsburskiego, zwanego potocznie luterańskim. Pod koniec XIX stulecia, w świątyni pojawił się pomnik założyciela tego wyznania, czyli Marcina Lutra.

Pomnik został odlany z mosiądzu w 1883 r. w Berlinie, a jego autorem był ceniony niemiecki rzeźbiarz Rudolf Siemering.

Statua przedstawiała Lutra odzianego w długą szatę, w birecie na głowie oraz dzierżącego Biblię w dłoni. Mosiężna figura został posadowiona na wysokim, kamiennym postumencie, otoczonym kratownicą.

Data ufundowania pomnika nie była przypadkowa - w 1883 r. przypadała bowiem 400. rocznica urodzin "ojca reformacji".

- Pomnik został ufundowany przez lokalną gminę luterańską, co wpisywało się w niezwykle bogate świętowanie okrągłej rocznicy urodzin Lutra. Głównie w krajach niemieckojęzycznych, choć nie tylko, urządzano okolicznościowe wydarzenia, drukowano jego pisma czy właśnie wznoszono pomniki. Musimy pamiętać, że Luter był nie tylko założycielem kościoła ewangelicko-augsburskiego, ale również de facto współtwórcą nowożytnego, literackiego języka niemieckiego, do czego przyczynił się przetłumaczeniem Biblii z języków oryginalnych czyli greckiego i hebrajskiego oraz we fragmentach z aramejskiego zgodnie z jej oryginalnym tekstem. W XIX wieku zaczęto rozumieć historię jako przedmiot narracji i zaczęto masowo upamiętniać ważne wydarzenia i postaci dla danej społeczności. Tym samym pomnik Lutra miał charakter nie tylko religijny, ale również narodowy - tłumaczy dr Jacek Bielak z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego.
Co ciekawe, twórca rzeźby odlał z jednej formy dwie figury Lutra. Druga trafiła do miejscowości Eisleben w Saksonii-Anhalt, gdzie Luter urodził się i zmarł.

Tamten pomnik przetrwał do dziś, natomiast pomnik z Bazyliki Mariackiej zniknął w nieznanych bliżej okolicznościach tuż po II wojnie światowej.

Figura Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej, która do wojny była świątynią ewangelicką. Figura Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej, która do wojny była świątynią ewangelicką.

Figura Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej, która do wojny była świątynią ewangelicką.

za: fotopolska.eu

W artykule poświęconym historii pomnika, który został opublikowany w 2001 r. czasopiśmie "30 dni", znajduje się ciekawa relacja, w jakim stanie wyglądała figura tuż przed jej usunięciem.

- Kiedy w ostatnich miesiącach wojny starano się zabezpieczyć szczególnie cenne dzieła sztuki z Kościoła Mariackiego i po spakowaniu w drewniane skrzynie wywożono je poza Gdańsk, pomnik Lutra pozostał w świątyni, która wiosną 1945 r. została wydana na pastwę bomb i płomieni. Ocalał, ale okazało się, że niepotrzebnie. Dla nowych mieszkańców był raczej symbolem niemieckiego nacjonalizmu, a nie reformacji. Podobno ktoś nałożył na posągową głowę hełm, a na trzymanej przez postać księdze napisał "Mein Kampf". Niechciany pomnik usunięto podczas odgruzowywania świątyni w 1946 r. - czytamy w artykule.
Tymczasem dr Bielak, który przygotowuje monografię poświęcono zmianom w wystroju Bazyliki Mariackiej, zwraca uwagę, że źródła milczą na temat okoliczności usunięcia pomnika.

Pomnik Marcina Lutra w kościele Mariackim. Pocztówka z początku XX wieku. Pomnik Marcina Lutra w kościele Mariackim. Pocztówka z początku XX wieku.

Pomnik Marcina Lutra w kościele Mariackim. Pocztówka z początku XX wieku.

Nie wiadomo, kto podjął decyzję w tej kwestii, dokąd trafił pomnik ani w którym roku to nastąpiło. Nie ma na ten temat nawet jednego zdania w powojennej prasie, co udowodniła kwerenda przeprowadzona przez naszego rozmówcę.

- To modelowy przykład zacierania śladów kultury niemieckiej w Gdańsku po 1945 r. Okoliczności usunięcia tego pomnika nie mają oparcia w źródłach. Wynika to z faktu, że kościół Mariacki został odbudowany w podstawowym zakresie dopiero w 1951 r. Do tego roku mamy spora lukę na temat tego, jakie dokładnie prace wykonano w świątyni. Nie ma żadnego śladu w gazetach, że ten pomnik rozebrano. Nie ma również żadnego zdjęcia, wykonanego już po wojnie. Pomnik na pewno przetrwał wojnę, gdyż nie stał w miejscu, gdzie spadły sklepienia kościoła, a jego wnętrze - w przeciwieństwie do innych świątyń w Gdańsku - nie zostało wypalone przez pożar. Nie znałem tej relacji o profanacji pomnika, ale ostrzegam, że takie historie zawsze brać w cudzysłów. Z drugiej strony, nawet jeśli ubarwiona, sporo mówi ona o ówczesnym stosunku Polaków do dziedzictwa Niemców - kontynuuje dr Bielak.

Wielkie zmiany w Bazylice Mariackiej. Film z 2020 r.



Pomnik Marcina Lutra trafił do huty?



Wiele wskazuje na to, że pomnik Lutra z Bazyliki Mariackiej trafił do huty, gdzie został przetopiony.

Historyk sztuki zdecydowanie odrzuca hipotezę, że figura została jako dzieło sztuki wywieziona przez żołnierzy Armii Czerwonej do Związku Radzieckiego. W połowie XX wieku pomnik z końca XIX wieku, czyli kilkudziesięcioletni, nie miał żadnej wartości historycznej.

Zresztą ówcześni konserwatorzy z dużą niechęcią odnosili się do dzieł sztuki i architektury z XIX wieku, którą uważali za sztuczną i wtórną. Z tego powodu burzono zresztą w Gdańsku ruiny XIX-wiecznych budynków.

- Pomnik Lutra nie mógł się ostać z dwóch powodów. Po pierwsze, Polakom kojarzył się - co zrozumiałe - z krwawą okupacją niemiecką. Po drugie, po wojnie kościół został odzyskany przez katolików. Prawdopodobnie ktoś dostał rozkaz brać "hurtem" wszystkie niemieckie, odlane z metalu pomniki, a po ich zebraniu wysłano je jednym pociągiem do huty. Tuż po wojnie, na potrzeby odbudowującego się kraju, bardzo potrzebne były stopy metali, w tym mosiądz. Mam nadzieję, że po artykule zgłoszą się osoby, które znają okoliczności usunięcia pomnika. Na naszych oczach odchodzi pokolenie, które może mieć wiedzę na ten temat. Wszelkie ewentualne informacje na pewno pojawią się w mojej monografii - kwituje dr Jacek Bielak.
Zwracamy się z prośba o zgłaszanie się czytelników, którzy mają wiedzę o okolicznościach usunięcia pomnika Lutra z Bazyliki Mariackiej, do kontaktowania się z redakcją na adres mailowy: news@trojmiasto.pl

Miejsca

Zobacz także

Więcej w kategorii Fakty i Opinie

Opinie (218) ponad 20 zablokowanych

  • 2022-04-03 16:44

    (1)

    Po wojnie, w trakcie zawieruchy dziejowej, byz moze figura trafila do pieca hutniczego Nie powinno to dziwic, ze osoba Niemca nie budzila pozytywnych skojarzen. Potem nastapil naplyw ludnosci taki troche pszenno buraczany, wiec nie bylo protestow.

    2 lata

    • 39 15

    • 2022-04-03 17:04

      Ty jako potomek tego napływu pszenno - buraczanego napływu ludności, dajesz dowód na twój własny pogląd o mieszkańcach Gdańska.

      2 lata

      • 11 13

  • 2022-04-03 16:44

    (8)

    Przypuszczalnie pomnik został usunięty przez katolików, uważających kościół za swój.

    2 lata

    • 24 12

    • 2022-04-03 17:20

      (5)

      no, kościół mariacki był zbudowany przez katolików dla katolików

      2 lata

      • 16 10

      • 2022-04-03 17:31

        Poczytaj sobie historię mistrzu (4)

        wiadomo, wszystko na świecie zostało zbudowane dla katolików.

        2 lata

        • 6 10

        • 2022-04-04 06:38

          (1)

          o, kolejny ewangelik marzący o swojej ewangelickiej potędze, która już nigdy nie wróci? jak mi was nie szkoda ;)

          2 lata

          • 5 3

          • 2022-04-05 21:40

            A USA i GB to co koleś ? Podaj mi równy im czołowy, wyłącznie katolicki kraj pyszny człowieczku.

            Katolicka pycha, buta i arogancja niczym woda sodowa uderzyły ci do głowy.

            Wojciech J.

            2 lata

            • 0 0

        • 2022-04-04 13:17

          Śmieszne jest wypominanie nieznajomości historii przez kogoś, kto nie wie, że zanim heretyk zrobił przewrót w KK (1)

          przez 1500 lat to katolicy zbudowali prawie wszystkie bazyliki na świecie.

          2 lata

          • 4 2

          • 2022-04-05 21:41

            Katolicy zbudowali ? To co w związku z tym ? Odsuwasz protestantów od prawa dziedziczenia

            części z nich ?

            Wojciech J.

            2 lata

            • 0 0

    • 2022-04-03 17:21

      xxx (1)

      Jak wybudujesz dom za swoje(kościół został wybudowany dużo przed powstaniem protestantyzmu) , czyli za kasę katolików, a potem ktoś to ukradnie, to jest złodzieja, czy właściciela?

      marek

      2 lata

      • 10 10

      • 2022-04-05 21:43

        A KK to mało nagrabił ? W imię kogo mordowano na koloniach tubylców ? Tylko w imię świeckich

        (czytaj katolickich) władców ?

        Jesteś tu drugim katolem któremu odbija katolickie pycha i buta ?

        Wojciech J.

        2 lata

        • 0 0

  • 2022-04-03 16:59

    Jak z mosiadziu to na zlom poszlo

    2 lata

    • 13 3

  • 2022-04-03 17:07

    Niech zapytają wyzwocicieli.

    2 lata

    • 13 8

  • 2022-04-03 17:26

    Albo leży w piwnicach Muzeum Narodowego w Gdańsku, jak wiele innych eksponatów.

    2 lata

    • 21 9

  • 2022-04-03 17:30

    Opinia wyróżniona

    Należy przypomnieć (13)

    że od roku 1529 do roku 1945 Bazylika należała do ewangelików.

    2 lata

    • 76 15

    • 2022-04-03 17:49

      xxx (8)

      Ewangelicy wykupili od katolików ten kościół?

      marek

      2 lata

      • 7 24

      • 2022-04-03 18:05

        (7)

        nie, parafianie zmienili wyznanie, w końcu 16 w, katolików pozostało w Gdańsku ok 4,5% (Gedanopedia)

        2 lata

        • 30 5

        • 2022-04-03 19:27

          xxx (5)

          Jeśli zmienili wyznanie, to powinni sobie wybudowac nowy kościół, w końcu, to nie oni wybudowali Bazylikę.

          marek

          2 lata

          • 12 26

          • 2022-04-03 19:45

            (3)

            no właśnie oni, albo ich przodkowie, np. poczytaj o rodzie Ferberów, którzy ufundowali do kościoła wiele ołtarzy i są tu pochowani - byli katolikami a potem ewangelikami

            2 lata

            • 20 4

            • 2022-04-04 10:05

              Xxx (1)

              Jeśli ją zapłacę za dom, i po jakimś czasie mój syn jest zły i go wydziedzicze, to i tak należy do niego? Skąd wiadomo, że rodzina Ferberow, która fundowała budowę poparła by zmianę wyznania przez swoich następców ?

              Marek

              2 lata

              • 5 12

              • 2022-04-05 21:44

                Marek, nie ośmieszaj się.

                Wojciech J.

                2 lata

                • 0 0

            • 2022-04-04 20:39

              Marek tęga głowa

              2 lata

              • 1 1

          • 2023-07-03 07:50

            Lol

            1 rok

            • 0 0

        • 2022-04-04 21:37

          W Niemczech kilkanaście lat temu liczba protestantów po raz pierwszy od

          blisko pół tysiąca lat spadła poniżej liczby katolików ! Oba wyznania tracą w Niemczech wiernych, z tym ze protestanci szybciej ! Oczywiście "polskie" media z N!emiec sterowane o tym milczą. Jak i o tym, że np. w Kolonii najwyższą świątynią jest co prawda nadal ta katolicka, ale najbardziej uczęszczaną - meczet.

          atp

          2 lata

          • 2 3

    • 2022-04-04 02:15

      Od 1529? (3)

      W tym roku odbyło się tylko pierwsze nabożeństwo protestanckie - skąd pomysł, że oznaczało to przejęcie całego kościoła? Do 1572 roku główny ołtarz służył katolikom.

      2 lata

      • 7 4

      • 2022-04-04 06:32

        (2)

        ewangelicy lubią myśleć, że wszystkie kościoły w gd są ich. takie kompleksy, bo muszą jeździć do sopotu żeby się pomodlić ;)

        2 lata

        • 7 20

        • 2022-04-04 20:18

          gratulacje

          gratuluję stanu umysłu/ tak naprawdę współczuję/

          2 lata

          • 4 1

        • 2022-04-05 21:46

          Jak widać twój katolicyzm polega na zacietrzewieniu w stosunku do ewangelików. Czyli ośmieszasz się !

          Wojciech J.

          2 lata

          • 0 0

  • 2022-04-03 17:35

    (2)

    lutra najlepiej do wittenbergi

    jola

    2 lata

    • 9 9

    • 2022-04-03 19:03

      a katolików do Watykanu ;-) (1)

      2 lata

      • 6 1

      • 2022-04-03 19:44

        Księży na księżyc.

        2 lata

        • 2 1

  • 2022-04-03 18:03

    Kolejny artykul o niemieckim dziedzictwie w Gdańsku. (6)

    na siłę już się starają przywrócić Gdańsk Niemcom, tylko czy Niemcy tego chcą oto jest pytanie

    2 lata

    • 28 32

    • 2022-04-03 19:04

      Gdańsk nigdy nie był niemiecki (4)

      tak to jest jak się ma braki z historii

      2 lata

      • 5 6

      • 2022-04-03 19:29

        xxx

        Po zdobyciu Gdańska przez wojska Napoleona( w którym byli żołnierze Polscy) i zrujnowaniu przez decyzje owego Napoleona, Gdańsku juz niezbyt lubił Polaków i Francuzów.....po pierwszym Wolnym Mieście, Gdańsk bardzo zblizył sie do Prus.

        marek

        2 lata

        • 2 3

      • 2022-04-03 20:31

        łżesz i tyle (2)

        1939-1945 mało ? mam szukać dalej ?

        2 lata

        • 1 5

        • 2022-04-03 22:08

          W tym czasie (1)

          To cała Polska była niemiecka i grzeczniej.

          2 lata

          • 1 4

          • 2022-04-03 22:27

            to był niemiecki Gdańsk w tym czasie czy nie był ?

            bo może jak cała Polska była niemiecka to nie był ? bo to jest alibi, cała Polska była, tylko, że znowu łżesz bo do 1941 pół Polski była radziecka i w 1944 i 1945 tak samo i kto ma braki z historii ? na siłę wciskacie tą swoją propagandę tylko prawda obroni się sama

            2 lata

            • 2 0

    • 2022-04-05 21:48

      O, kolejny koleś, co chce blokować innym Polakom poznanie histori Gdańska.

      Wojciech J.

      2 lata

      • 1 0

  • 2022-04-03 18:15

    Dzień bez sczucia na Polaków dniem straconym. (6)

    I te codzienne lamenty, że Gdańsk jest teraz Polski, a taki był kiedyś wspaniały jak był niemiecki.

    2 lata

    • 33 27

    • 2022-04-03 18:24

      Myślę, że dobry psychiatra jeszcze jest ci w stanie pomóc. (2)

      2 lata

      • 5 5

      • 2022-04-03 18:29

        Jak przejrzysz na oczy to będzie już za późno. (1)

        2 lata

        • 2 3

        • 2022-04-03 18:59

          sPiSki wszędzie, wszędzie sPiSki..

          2 lata

          • 0 6

    • 2022-04-03 19:04

      Napisz kiedy był niemiecki (2)

      bo nigdy nie był

      2 lata

      • 3 3

      • 2022-04-03 19:31

        xxx

        Drugi i trzeci zabór(prusy)+Wolne Miasto 2

        marek

        2 lata

        • 3 3

      • 2022-04-03 19:35

        jak sie przyłączyli do Rzeszy 1939-1945

        2 lata

        • 0 4

  • 2022-04-03 18:18

    Historyk trochę oderwany od życia. Akurat Rusek miałby decydować o jumie na podstawie wartości historycznej?

    Ja bym nie odrzucał hipotezy o kradzieży przez Ruskich.

    leon

    2 lata

    • 18 5

1
2
3
4
5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (3239)

Najczęściej komentowane

Duże zmiany czekają gdyńską marinę. Belgijski deweloper wybuduje centrum żeglarskie

Duże zmiany czekają gdyńską marinę

Kopał byłą partnerkę po głowie, nie trafił do aresztu

Kopał kobietę po głowie, nie trafił do aresztu

więcej

Najczęściej czytane