Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Co się stało z pomnikiem Marcina Lutra z Bazyliki Mariackiej?

Rafał Borowski
3 kwietnia 2022 (artykuł sprzed 2 lat) 
Opinie (218)
Chrzcielnica i pomnik Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej na pocztówce z 1904 r. Chrzcielnica i pomnik Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej na pocztówce z 1904 r.

Chrzcielnica i pomnik Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej na pocztówce z 1904 r.

za: fotopolska.eu

W Bazylice Mariackiej w Gdańsku stał niegdyś pomnik Marcina Lutra. Odlana najprawdopodobniej z mosiądzu, posadowiona na wysokim postumencie figura przywódcy reformacji zniknęła tuż po zakończeniu II wojny światowej. Czy uda się odnaleźć osoby, które znają dokładne okoliczności jej usunięcia?



Czy zwiedzając inne miasta odwiedzasz świątynie (jako atrakcje turystyczne)?

Górująca nad panoramą Gdańska Bazylika Mariacka służyła w latach 1572-1945 wiernym kościoła ewangelicko-augsburskiego, zwanego potocznie luterańskim. Pod koniec XIX stulecia, w świątyni pojawił się pomnik założyciela tego wyznania, czyli Marcina Lutra.

Pomnik został odlany z mosiądzu w 1883 r. w Berlinie, a jego autorem był ceniony niemiecki rzeźbiarz Rudolf Siemering.

Statua przedstawiała Lutra odzianego w długą szatę, w birecie na głowie oraz dzierżącego Biblię w dłoni. Mosiężna figura został posadowiona na wysokim, kamiennym postumencie, otoczonym kratownicą.

Data ufundowania pomnika nie była przypadkowa - w 1883 r. przypadała bowiem 400. rocznica urodzin "ojca reformacji".

- Pomnik został ufundowany przez lokalną gminę luterańską, co wpisywało się w niezwykle bogate świętowanie okrągłej rocznicy urodzin Lutra. Głównie w krajach niemieckojęzycznych, choć nie tylko, urządzano okolicznościowe wydarzenia, drukowano jego pisma czy właśnie wznoszono pomniki. Musimy pamiętać, że Luter był nie tylko założycielem kościoła ewangelicko-augsburskiego, ale również de facto współtwórcą nowożytnego, literackiego języka niemieckiego, do czego przyczynił się przetłumaczeniem Biblii z języków oryginalnych czyli greckiego i hebrajskiego oraz we fragmentach z aramejskiego zgodnie z jej oryginalnym tekstem. W XIX wieku zaczęto rozumieć historię jako przedmiot narracji i zaczęto masowo upamiętniać ważne wydarzenia i postaci dla danej społeczności. Tym samym pomnik Lutra miał charakter nie tylko religijny, ale również narodowy - tłumaczy dr Jacek Bielak z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego.
Co ciekawe, twórca rzeźby odlał z jednej formy dwie figury Lutra. Druga trafiła do miejscowości Eisleben w Saksonii-Anhalt, gdzie Luter urodził się i zmarł.

Tamten pomnik przetrwał do dziś, natomiast pomnik z Bazyliki Mariackiej zniknął w nieznanych bliżej okolicznościach tuż po II wojnie światowej.

Figura Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej, która do wojny była świątynią ewangelicką. Figura Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej, która do wojny była świątynią ewangelicką.

Figura Marcina Lutra w Bazylice Mariackiej, która do wojny była świątynią ewangelicką.

za: fotopolska.eu

W artykule poświęconym historii pomnika, który został opublikowany w 2001 r. czasopiśmie "30 dni", znajduje się ciekawa relacja, w jakim stanie wyglądała figura tuż przed jej usunięciem.

- Kiedy w ostatnich miesiącach wojny starano się zabezpieczyć szczególnie cenne dzieła sztuki z Kościoła Mariackiego i po spakowaniu w drewniane skrzynie wywożono je poza Gdańsk, pomnik Lutra pozostał w świątyni, która wiosną 1945 r. została wydana na pastwę bomb i płomieni. Ocalał, ale okazało się, że niepotrzebnie. Dla nowych mieszkańców był raczej symbolem niemieckiego nacjonalizmu, a nie reformacji. Podobno ktoś nałożył na posągową głowę hełm, a na trzymanej przez postać księdze napisał "Mein Kampf". Niechciany pomnik usunięto podczas odgruzowywania świątyni w 1946 r. - czytamy w artykule.
Tymczasem dr Bielak, który przygotowuje monografię poświęcono zmianom w wystroju Bazyliki Mariackiej, zwraca uwagę, że źródła milczą na temat okoliczności usunięcia pomnika.

Pomnik Marcina Lutra w kościele Mariackim. Pocztówka z początku XX wieku. Pomnik Marcina Lutra w kościele Mariackim. Pocztówka z początku XX wieku.

Pomnik Marcina Lutra w kościele Mariackim. Pocztówka z początku XX wieku.

Nie wiadomo, kto podjął decyzję w tej kwestii, dokąd trafił pomnik ani w którym roku to nastąpiło. Nie ma na ten temat nawet jednego zdania w powojennej prasie, co udowodniła kwerenda przeprowadzona przez naszego rozmówcę.

- To modelowy przykład zacierania śladów kultury niemieckiej w Gdańsku po 1945 r. Okoliczności usunięcia tego pomnika nie mają oparcia w źródłach. Wynika to z faktu, że kościół Mariacki został odbudowany w podstawowym zakresie dopiero w 1951 r. Do tego roku mamy spora lukę na temat tego, jakie dokładnie prace wykonano w świątyni. Nie ma żadnego śladu w gazetach, że ten pomnik rozebrano. Nie ma również żadnego zdjęcia, wykonanego już po wojnie. Pomnik na pewno przetrwał wojnę, gdyż nie stał w miejscu, gdzie spadły sklepienia kościoła, a jego wnętrze - w przeciwieństwie do innych świątyń w Gdańsku - nie zostało wypalone przez pożar. Nie znałem tej relacji o profanacji pomnika, ale ostrzegam, że takie historie zawsze brać w cudzysłów. Z drugiej strony, nawet jeśli ubarwiona, sporo mówi ona o ówczesnym stosunku Polaków do dziedzictwa Niemców - kontynuuje dr Bielak.

Wielkie zmiany w Bazylice Mariackiej. Film z 2020 r.



Pomnik Marcina Lutra trafił do huty?



Wiele wskazuje na to, że pomnik Lutra z Bazyliki Mariackiej trafił do huty, gdzie został przetopiony.

Historyk sztuki zdecydowanie odrzuca hipotezę, że figura została jako dzieło sztuki wywieziona przez żołnierzy Armii Czerwonej do Związku Radzieckiego. W połowie XX wieku pomnik z końca XIX wieku, czyli kilkudziesięcioletni, nie miał żadnej wartości historycznej.

Zresztą ówcześni konserwatorzy z dużą niechęcią odnosili się do dzieł sztuki i architektury z XIX wieku, którą uważali za sztuczną i wtórną. Z tego powodu burzono zresztą w Gdańsku ruiny XIX-wiecznych budynków.

- Pomnik Lutra nie mógł się ostać z dwóch powodów. Po pierwsze, Polakom kojarzył się - co zrozumiałe - z krwawą okupacją niemiecką. Po drugie, po wojnie kościół został odzyskany przez katolików. Prawdopodobnie ktoś dostał rozkaz brać "hurtem" wszystkie niemieckie, odlane z metalu pomniki, a po ich zebraniu wysłano je jednym pociągiem do huty. Tuż po wojnie, na potrzeby odbudowującego się kraju, bardzo potrzebne były stopy metali, w tym mosiądz. Mam nadzieję, że po artykule zgłoszą się osoby, które znają okoliczności usunięcia pomnika. Na naszych oczach odchodzi pokolenie, które może mieć wiedzę na ten temat. Wszelkie ewentualne informacje na pewno pojawią się w mojej monografii - kwituje dr Jacek Bielak.
Zwracamy się z prośba o zgłaszanie się czytelników, którzy mają wiedzę o okolicznościach usunięcia pomnika Lutra z Bazyliki Mariackiej, do kontaktowania się z redakcją na adres mailowy: news@trojmiasto.pl

Miejsca

Zobacz także

Więcej w kategorii Fakty i Opinie

Opinie (218) ponad 20 zablokowanych

  • 2022-04-03 18:27

    Na Gustloffie jest zatopiony ten pomnik. (1)

    Szkopy uciekały to wzięły ze sobą. Większość wywieźli i taka jest prawda, ale teraz jest taka moda pluć na zdobywców Gdańska i nowych mieszkańców.

    2 lata

    • 12 14

    • 2022-04-05 21:23

      Na takich jak ty na pewno.

      Wojciech J.

      2 lata

      • 0 0

  • 2022-04-03 18:40

    Do 1945 roku z większości Polskich kościołów (4)

    zniknęły zabytkowe dzwony. Wiemy co się z nimi stało. Niemcy przetopili w hutach na amunicję którą zabijali Polaków. Może by tak tym się zainteresować proszę szanownego autora?

    2 lata

    • 25 14

    • 2022-04-03 18:46

      (2)

      a prosze tak szanownego autara ,cosie stalo zmiejscami kultu religinego slowian-lysa gora?zniszczono,postawiono klasztor, na sw.gorze?zniszczono,postawiono kapliczke,jakiegos swietego grzesznika!.nic nowego!!

      2 lata

      • 3 6

      • 2022-04-03 19:00

        tutaj od jakiegos czasu jakis fascynata niemiecki za pozwoleniem redakcji (sic) opisuje ckliwe historyjki (1)

        o niemieckich faszystach. on mysli ze, oboz w Sztutowie to wioska rybacka.

        r5

        2 lata

        • 9 6

        • 2022-04-05 21:25

          Ty chcesz dyktować koleś człowiekowi czym ma się zainteresować ? Komunisto, czasy waszego

          zacierania niemieckości przeminęły.

          Wojciech J.

          2 lata

          • 0 0

    • 2022-04-03 19:08

      do 1945 wiele kościołów było ewangelickich, dopóki nie uznano że jest tylko jedna prawdziwa wiara.

      2 lata

      • 5 5

  • 2022-04-03 18:44

    Dzieki Bogu to przeszlosc ktora ma tylko smierc niewinnych zabitych w obozach (6)

    w Sztutowie i wielu innych nazistowskich obozach. Gdansk w Polskich rekach to milosierdzie dla wielu uczciwych i sprawiedliwych ludzi od tych niemieckich mordercow ktoych nigdy nie powinnismy widziec tutaj.

    r5

    2 lata

    • 30 10

    • 2022-04-03 19:07

      ale co ma wspólnego pomnik Lutra i Ewangelicy (3)

      z tym co robili hitlerowcy?
      To jak już tak jedziesz to przypomnij sobie czy Kościół Katolicki potępił Hitlera.

      2 lata

      • 8 6

      • 2022-04-03 19:23

        Mengele uciekl do Argentyny dzięki watykanowi

        Pius 12 był zwany jako papiez Hitlera.

        2 lata

        • 7 10

      • 2022-04-03 20:33

        nie każdy hitlerowiec to ewangielik ale każdy ewangielik to hitlerowiec (1)

        przynajmniej w Gdańsku tak było

        2 lata

        • 8 2

        • 2022-04-05 21:26

          Każdy ewangelik ? Nie kłam tu bezczelnie.

          Wojciech J.

          2 lata

          • 0 0

    • 2022-04-03 19:43

      A na klamrach od pasków "Gott mit uns". (1)

      2 lata

      • 6 1

      • 2022-04-03 22:10

        A Krzyżacy

        Mieli krzyże

        2 lata

        • 3 0

  • 2022-04-03 18:45

    A potem znajdują te wszystkie ozdóbki w kościołach w Niemczech. (1)

    Ale najwygodniej przypisać to Polakom albo Ruskim bo taka jest linia propagandy.

    2 lata

    • 25 11

    • 2022-04-05 02:36

      Ruskie kradli, gwałcili,zabijali więc najprawdopodobniej to te mendy ukradły większość dóbr historycznych również pomnik Lutra. Ta azjatycka dzicz nie szanuje kultury

      2 lata

      • 1 0

  • 2022-04-03 18:56

    Gdansk dzieki Bogu bedzie wiecznie Polski i (3)

    ...nie ma znaczenie dawna historia Gdanska bo moralnie to papier toaletowy pozostaly z niemieckiej tozsamosci.

    r5

    2 lata

    • 15 18

    • 2022-04-03 19:01

      Najpierw zadbaj o czystość języka polskiego, potem zacznij się bawić w patriotę.

      2 lata

      • 6 6

    • 2022-04-03 19:05

      Poczytaj sobie historię

      dowiesz się wtedy, że Gdańsk NIGDY nie był niemieckim miastem.

      2 lata

      • 7 4

    • 2022-04-05 21:26

      Bóg cię prosił o zdanie ?

      Wojciech J.

      2 lata

      • 0 0

  • 2022-04-03 19:02

    Przypominam nawiedzonym (5)

    że Wolne Miasto Gdańsk, nie było niemieckim miastem, po drugie to że nie należało do Polski zawdzięczamy ówczesnemu premierowi Wielkiej Brytanii.

    2 lata

    • 30 5

    • 2022-04-03 19:43

      Przypominam ja tobie (4)

      że Gdańsk przyłączył się do III Rzeszy w 1939 roku, nie został wcielony tylko sam z siebie się przyłączył i o to wybuchła II wojna światowa, że Gdańsk i ówcześni Gdańszczanie chcieli się przyłączyć do Rzeszy, żądania Hitlera były jasne, Gdańsk do Rzeszy i korytarz do Gdańska i nie Hitler sobie to ubzdurał tylko Gdańszczanie go o to prosili

      2 lata

      • 3 8

      • 2022-04-03 19:52

        (2)

        a kto tak tylko pytam czy wiasz?kto w 1918roku nadzorowal wolnosc gdanska. cos mi mowi ze francja dala ciala. awiekszosc polakow niemcy po 33roku nimiaszki wysiedlili!o ile juz!

        2 lata

        • 4 0

        • 2022-04-03 20:11

          (1)

          i teraz też będą nas wysiedlać albo już to robią i o tym nie wiemy, jak będziemy pozwalać na fałszowanie historii i wychwalanie przedwojennych gdańszczan, wywoływaczy II WŚ, no chyba, że jesteś za wysiedlaniem

          2 lata

          • 3 4

          • 2022-04-03 22:13

            Oho

            Niezłe zioła.

            2 lata

            • 0 2

      • 2022-04-03 22:12

        W 1939 roku

        Cała Polska była niemiecka aż do czasu jak stała się sowiecka.

        2 lata

        • 1 2

  • 2022-04-03 22:02

    To modelowy przykład zacierania śladów kultury niemieckiej w Gdańsku po 1945 r (2)

    Cytat z artykułu.
    Szanowni Państwo, ręce opadają. Tzn. Niemcy, którzy zamordowali bestialsko i w całkowitej pogardzie 6 milionów ludzi nic by nie zacierali? Po co w ogóle debatować na takie tematy zwłaszcza teraz gdy Niemcy poraz kolejny pokazują swoją prawdziwą twarz.

    2 lata

    • 21 5

    • 2022-04-05 21:29

      A jaką to Niemcy pokazują twarz ? G... wiesz o współczesnych Niemcach, bo jak widać nie masz

      zielonego pojęcia jak mocno stali się społeczeństwem pacyfistycznym, niechętnie zbrojącym się i przeciwnym wysyłaniu swoich żołnierzy na misje zagraniczne, co wywołało nieraz irytacje sojuszników z NATO.

      Wojciech J.

      2 lata

      • 0 0

    • 2022-04-05 21:31

      I wbij se do łba - mordowali niemieccy naziści, bowiem inne partie rozbite przez NSDAP zaraz

      po jej dojściu do władzy miały w swoich programach politycznych ludobójstwo kogokolwiek ?

      Wojciech J.

      2 lata

      • 0 0

  • 2022-04-03 22:05

    kolejna odsłona niemieckiej propagandy w polskim Gdańsku (1)

    2 lata

    • 19 9

    • 2022-04-05 21:35

      Artykuł o historii pomnika Lutra odsłoną niemieckiej propagandy ? Koleś, nie ośmieszaj się.

      Wojciech J.

      2 lata

      • 1 0

  • 2022-04-03 22:09

    pamiętamy niemieckich bandytów z Gdańska

    tworzyli "niemiecką kulturę" w Stutthofie

    2 lata

    • 21 7

  • 2022-04-03 22:30

    postawcie kopię tego belzebuba w kościele Mariackim. (1)

    to się fajnie wpisuje w NWO.

    jarek

    2 lata

    • 6 9

    • 2022-04-05 21:36

      Po twoich wypocinach jestem za postawieniem kopii jego pomnika w bazylice.

      Wojciech J.

      2 lata

      • 0 0

1
2
3
4
5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (3240)

Najczęściej komentowane

Duże zmiany czekają gdyńską marinę. Belgijski deweloper wybuduje centrum żeglarskie

Duże zmiany czekają gdyńską marinę

Kopał byłą partnerkę po głowie, nie trafił do aresztu

Kopał kobietę po głowie, nie trafił do aresztu

więcej

Najczęściej czytane