- 1 Kto obawia się tramwaju przez Klonową? (269 opinii)
- 2 Jarmark: zobacz jego pierwszy dzień (94 opinie)
- 3 Trójmiejskie mola, których już nie ma (99 opinii)
- 4 Długie Ogrody: ogłoszono konkurs na zmianę (279 opinii)
- 5 Pozbieraliśmy śmieci, ale nie dorzucajcie (95 opinii)
- 6 Mieszkam nad morzem i co mi zrobisz? (373 opinie)
W razie Niemca trajtkiem na pachtę, czyli słów kilka o trójmiejskiej gwarze
Urodziłem się w Trójmieście i mieszkam tu przez całe życie. Ciężko mi więc samemu (swoją drogą, używanie tej formy jest ponoć najczęstsze na Pomorzu) wyłapać elementy języka charakterystyczne dla naszego regionu. Poprosiłem więc kilku znajomych z Polski, aby oni wskazali, co w naszej mowie jest typowe dla mieszkańców Gdańska, Gdyni i Sopotu. Zapraszam.
- "W razie Niemca dam znać" - powiedział mi kiedyś Goran, gdy umawialiśmy się na próbę. "Ale jakiego Niemca?" - spytałem, mając wizję, że może jakiś Richard Kruspe albo Dieter Birr do nas będą chcieli dołączyć. "No, gdybym miał się spóźnić, to dam znać" - wyjaśnił Goran, a potem powiedział coś, co wprawiło mnie w pewną panikę: "zagramy wtedy wszystko z bomby" - napisał.
Przeczytałem to ze sporym zdziwieniem, bo sam do dziś używam pierwszego z tych wyrażeń, a i drugie nie było mi obce, bo tak - gdy jeszcze grywałem w młodości w kilku zespołach - mówiliśmy o zagraniu czegoś na szybko, bez próby. Nie miałem jednak świadomości, że tych zwrotów używa się tylko na Pomorzu.
Szczerze mówiąc, nadal tej pewności nie mam, jednak wiem, że język używany w danym regionie zawsze ma w sobie nuty, które dla osób z innych części kraju brzmią obco i dziwnie.
Zapytałem więc kilku znajomych, którzy Trójmiasto znają, ale nie wychowali się tu, o zwroty, wyrażenia czy językowe smaczki, które kojarzą im się z Gdynią, Sopotem czy Gdańskiem.
Z Gdańska do Gdańska, z Gdyni do Gdyni
Całe tomy napisano już o tym, że w południowej Polsce wychodzi się "na pole", a na północy kraju - "na dwór". Użyłem tego jako pretekstu, aby zapytać znajomego z Krakowa, co jeszcze go dziwi, gdy słyszy, jak osoby z Trójmiasta mówią o wychodzeniu dokądś lub przemieszczaniu się.
- Zawsze mnie trochę śmieszyło, że wy, będąc w mieście, jeździcie do miasta. Możecie siedzieć w knajpie we Wrzeszczu, ale jak chcecie pojechać trzy przystanki do centrum, to mówicie "jedziemy do Gdańska". Jakby ten Wrzeszcz był osobnym miastem. W Gdyni to samo. Jesteś na wakacjach, siedzisz na plaży i dzwonisz po znajomego, który mieszka przecież w Gdyni, a on ci mówi: "za 30 minut przyjadę do Gdyni" - stwierdził.
Dodał też, że kompletnie gubi się w doborze przyimków "na" i "do" w zestawieniu z nazwami dzielnic czy przystanków. Bo choć dla nas zupełnie naturalne wydaje się, że jedziemy "na Przymorze", "na Zaspę" czy "na Grabówek", ale już "do Orłowa" i "do Wrzeszcza", to okazuje się, że dla osób spoza Trójmiasta nie jest to wcale oczywiste.
"Tak" na końcu zdania i niepotrzebne "wtedy"
Inny znajomy zwraca z kolei uwagę, że w Trójmieście kończymy często zdanie zupełnie niepotrzebnym "tak". "Pan tu podpisze, tak?". Bo kończymy, prawda? W Gdyni to nawet kaszubskim "jo". Zresztą to "tak" na końcu zdania taki może mieć właśnie rodowód.
Mamy też tendencję do umieszczania w wielu zdaniach słowa "wtedy". "To wtedy chodźmy już". "Dobra, to wtedy na razie!".
Można tak zbudować całe zdanie, które dla kogoś spoza Trójmiasta będzie absolutnie dziwaczne, choć dla wielu z nas zabrzmi znajomo. A jeśli dodamy jeszcze słowa charakterystyczne dla konkretnych miast, jak gdyński "trajtek"... Cóż, zobaczcie, jak to brzmi.
"Wtedy idziemy na pachtę na Grabówek, ale ty stój na czatach. W razie Niemca dawaj znać, tak? Jak się najemy, to wtedy pojedziemy trajtkiem do Gdyni, a później na Morenę, jo?"
W Gdyni "pachta", w Gdańsku "szaber"
No właśnie, "pachta". To przykład słowa, które zrozumiałe będzie dla wielu osób w Gdyni, ale już w Gdańsku niekoniecznie.
Czymże jest owa "pachta"? Myślę, że wiele osób, które dorastały w Gdyni na przełomie lat 80. i 90., wie, że chodziło się wtedy po szkole "na pachtę", czyli po prostu wchodziło do cudzego sadu lub ogrodu (wiem, że to nieładnie, ale kto tego w wieku pacholęcym nie robił?), aby najeść się rosnących tam owoców.
Spytałem znajomego z Gdańska, czy zna to słowo. Ku mojemu zdziwieniu - nie znał. Kiedy mu wytłumaczyłem, na czym polegała "pachta", rzucił tylko z uśmiechem. "A, chodzi ci o szaber!".
Podobnych zwrotów, wyrażeń czy naleciałości jest pewnie znacznie więcej. Dajcie znać w komentarzach, co wam kojarzy się z trójmiejską gwarą i co wyróżnia nas językowo na tle reszty Polski.
Opinie (1283) ponad 20 zablokowanych
-
2022-02-13 09:44
(4)
Element napływowy, ci nawet tu urodzeni nie maja rdzennych elementów gwary pomorskiej we krwi, rodzice i dziadkowie przekazali im ich językowe przyzwyczajenia, dla Pomorzan obce, dziwaczne.
- 26 9
-
2022-02-13 11:16
o przepraszam, dużo zwrotów uważanych za poznańskie (1)
Są typowe na Kociewiu, a zatem przynajmniej w czesci Pomorza!
- 9 0
-
2022-02-13 13:01
...bo pochodzenie zwrotów jest niemieckie.
- 7 0
-
2022-02-15 20:16
a co za nazywanie ludzi elementem stary ubek ormowiec czy klawisz ?
- 0 0
-
2022-02-15 20:25
też mi odkrycie. oczywiście że dużo napływowych bo port w Gdyni się budował. Wcześnie to Gdynia taka wiocha była.
- 0 0
-
2022-02-13 09:45
Stare i nowe dzielnice (14)
Mieszkam w Oliwie, we Wrzeszczu, w Nowym Porcie, w Jelitkowie, w Brzeźnie. Ale: na Zaspie, na Przymorzu, na Morenie. A do Gdańska jedzie się z Oliwy, bo Oliwa jest częścią Gdańska dopiero od 1926 roku.
- 107 1
-
2022-02-13 09:50
Wow ,hultaju
To mnie teraz zaimponowałeś teraz.
- 13 4
-
2022-02-13 09:52
Po prostu kiedyś było Stare i Główne Miasto
A dookoła wiochy więc jeździło się do Gdańska, ot i cała filozofia
- 28 0
-
2022-02-13 10:30
Także w Górkach (Zachodniuch, Wschodnich) (1)
Niestety na tym portalu raz już zobaczyłem słoikowe "na Górkach".
- 13 4
-
2022-02-13 13:33
Ty powiesz jade w Gorki Zachodnie? To dopiero wiocha.
Jedziemy ,,na Gorki Zachodnie" a nie ,,do Gorek Zachodnich"' Ty na pewno z Gdanska jestes?
- 11 4
-
2022-02-13 10:48
racja z Oliwą
zawsze tak w rodzinie, sąsiedzi mówili - jadę do Gdańska
- 22 0
-
2022-02-13 17:02
ok (1)
ale do Gdańska jedzie się też z przymorza żabianki moreny czy suchanina
- 12 0
-
2022-02-13 17:48
Nie do Gdańska jedzie się z Przymorza Żabianki Zaspy itp
- 5 0
-
2022-02-13 18:27
(5)
Nie mieszkasz na morenie bo takiej dzielnicy nie ma!!!!!!!!!!!!!!
- 2 6
-
2022-02-13 19:06
(3)
Dla Gdańszczan jest Morena, dla mieszkańców Gdańska; Piecki- Migowo.
Tak rozróżniasz autochtona od słoika.- 13 0
-
2022-02-13 20:22
(1)
Gdańszczanie to obywatele Wolnego Miasta Gdańska teraz są gdańszczanie
- 0 5
-
2022-02-15 18:22
a te minusy to z powodu braku znajomości zasad języka polskiego
- 0 0
-
2022-02-13 23:25
Morena
Plus, na Morenie są jednostki A,B,C,D itd. ale tego nie ogarniam . Wychowany we Wrzeszczu, od 20 lat Oliwa.
- 5 0
-
2022-02-13 19:43
Zaczyna się :p
- 3 0
-
2022-02-14 09:42
ale na Siedlce, na Orunię, na Suchanino, na Niedżwiednik i do Brętowa
- 0 0
-
2022-02-13 09:45
Zgadnijcie co to jest (2)
kiziak? To nie po kaszubsku
- 9 3
-
2022-02-13 09:55
Coś czymś palisz w piecu ?
- 4 2
-
2022-02-13 09:59
Wiem
Jest to pielucha tetrowa
- 5 3
-
2022-02-13 09:48
Dziecinada... Przecież prawdziwa gdańska gwara wygląda zupełnie inaczej. Tak jest gdy zajmują się nią słoiki..
- 29 24
-
2022-02-13 09:49
Opinia wyróżniona
Po przeprowadzce (73)
20 lat temu to mnie dziwilo "beka", "kręcić bekę" no i te "patrzałem", które raniło moje uszy. Kiełbasę też niektórzy na pomorzu kupują na laski a nie pęta.
- 184 24
-
2022-02-13 10:25
(15)
Ja zawsze kupuję na laski. A słowo beka to chyba nie związane konkretnie z miejscem a z czasami. Taka nowomowa na tamte czasy, teraz pewnie jest inne określenie wyśmiewania się z czegoś.
- 70 1
-
2022-02-13 10:45
Np. Ty dzbanie ;) (13)
- 35 0
-
2022-02-13 11:17
Albo, jesteś głupszy niż Suski. (12)
- 35 27
-
2022-02-13 11:57
Albo, jesteś głupszy niż Suski. (11)
Nie mogłeś się powstrzymać? Masz tyle taktu co Komorowski.
- 43 35
-
2022-02-13 12:01
Komorowskiemu to ty cieciu możesz buty czyścić, o ile ci pozwoli. (10)
Na swojego śmieszka Adriana popatrz lepiej, wzór taktu normalnie.
- 35 62
-
2022-02-13 12:25
Ma obraz
- 3 2
-
2022-02-13 12:41
to ty cieciu
O, szogun się odezwał.
- 19 6
-
2022-02-13 12:44
możesz buty czyścić, o ile ci pozwoli.
A wyjmiesz z nich słomę?
- 23 9
-
2022-02-13 14:41
mówisz o Komorowskim który wlazł w butach na fotel w "sejmie" japońskim ? (5)
i do podwładnego wołał: mój szogunie ?
- 31 20
-
2022-02-13 20:33
(1)
a wy po tylu przekretach pisu potraficie tylko wymienic ten jeden komora? hahahah
- 14 11
-
2022-02-13 21:22
Bul pupy jeszcze
- 7 3
-
2022-02-14 07:30
Jak to jest łykać propagandę PiSowską?
Może sobie wygooglasz czym owo krzesło było naprawdę?
- 11 9
-
2022-02-15 13:32
widocznie miał te buty już wyczyszczone...
- 0 1
-
2022-02-22 00:40
Mój szogunie to akurat zabawne i ciepłe określenie.
- 0 1
-
2022-02-15 13:32
Nie tyle buty co żyrandol...
belwederski ;)
- 1 0
-
2022-02-13 19:44
Poprawnie to mowi się
Pęto kielbasy
- 11 1
-
2022-02-13 10:46
(12)
Dodawanie "tak" na koncu polecenia jest kaszubizmem i/lub danizmem, co w sumie na jedno wychodzi że do polszczyzny trafiło przez/z kaszubskiego.
- 42 3
-
2022-02-13 14:48
Duńczycy dodają? (1)
- 3 0
-
2022-02-14 11:50
Må jag have to billeter = To billeter, tak?
- 1 0
-
2022-02-13 14:49
(9)
duńskie takk to dziękuję, fakt dużo się tam dziękuję, a u nas prawie tak często się przeprasza
- 13 1
-
2022-02-13 17:13
przeprasza się w angielskim
zwłaszcza w Anglii (w USA nie tak)
- 5 0
-
2022-02-13 19:33
W Danii, w odróżnieniu od Polski, w drzwiach czy wąskim przejściu (5)
najpierw idzie pan stworzenia, a po nim personel domowy. Inaczej mówiąc, najpierw mężczyzna, za nim kobieta. To zwyczaj protestancki, z Niemiec. I to nie mówię o starszych Duńczykach ze wsi czy mieściny jakiejś, ale młode, nieźle ubrane osoby w centrum Kopenhagi, już w XXI wieku.
- 8 9
-
2022-02-13 19:46
Jak u Arabów (1)
I personel domowy (kobieta) targa paczki
- 14 3
-
2022-02-14 08:34
i prawidłowo!
Ahmed
- 4 9
-
2022-02-14 00:19
(1)
Domyślasz się chociaż, dlaczego facet wchodzi przed kobietą?
- 5 3
-
2022-02-14 14:59
Sprawdza czy nie ma min?
- 7 0
-
2022-02-14 11:51
Zgadza się, samiec toruje drogę samicy :) Zupełnie co innego niż u Arabów.
- 8 2
-
2022-02-13 21:44
Mała poprawka (1)
W języku duńskim nie ma słowa "takk" - jest za to "tak" ;).
- 6 0
-
2022-02-14 12:54
Takk to dziękuję w Norwegii
- 4 0
-
2022-02-13 10:47
Szaber (4)
Chodziłem do sąsiada na szaber za pazuchą wynosiło się gruszki klapsy. Lata 50te 60te.
- 36 2
-
2022-02-13 13:29
Z gruszek najbardziej lubię Konferencję (2)
- 13 1
-
2022-02-13 14:52
świetne, ale wraźliwe (1)
jakoś ostatnie dwa lata była epidemia u moich wszystkich Konferencji, u sąsiadkw teź, a inne gruszki nie chorowaly. plamy żółtawe, czerniejące na liściach. opadające kwiaty. bardzo mało owoców, też z plamami. szkoda. mam nadzieję, źe tylko w Oliwie ten pomór, to świetne gruszki
- 8 0
-
2022-02-14 20:14
Jodla fe
To przez te jodly nie wiadomo po co sadzone
- 0 0
-
2022-02-15 13:09
wreszcie wiem dlaczego gruszki ginęły
Porozmawiamy sobie Jureczku
- 2 0
-
2022-02-13 10:58
Wiem co robiłem (1)
" "patrzałem" to wówczas nie widziałem, jak patrzyłem to widziałem wszystko.
- 15 3
-
2022-02-13 14:48
He he
- 2 0
-
2022-02-13 11:43
A mnie boli, gdy ktoś jedzie "na Wrzeczcz" albo "na Oliwę" (29)
- 110 1
-
2022-02-13 11:57
(23)
A mnie dodatkowo boli gdy ktoś jedzie do Sopot.
- 57 26
-
2022-02-13 12:00
w latach 80 tak mowilismy, starsi mowili, ze jada do Sopotow (7)
- 53 4
-
2022-02-13 13:18
(4)
Zdaje się że przed wojną Sopot nazywał się Sopoty.
- 29 4
-
2022-02-13 14:49
Zoppot
- 21 2
-
2022-02-13 15:06
Sopoty (2)
bo cały czas jest Sopot dolny i górny
- 13 3
-
2022-02-13 15:21
tak
ale to czasy jednego z moich dziadków który w Sopocie kozy pasał ( tam gdzie teraz jest SP nr.7 )
- 8 0
-
2022-02-13 16:56
Wrzeszcz też jest Dolny i Górny a nie mówi się jadę do Wrzeszczy
- 22 1
-
2022-02-14 13:20
(1)
Moja babcia zawsze mowila, ze jedziemy do Sopot.
- 9 0
-
2022-02-14 13:41
A ja jadę do Sopotkowa
- 5 1
-
2022-02-13 12:31
Lokalsi jadą do Sopot. Do Sopotu/ów to Polonizm. (8)
- 22 7
-
2022-02-13 15:08
Sopot (3)
po polsku mówi się jade do Sopotu.
- 25 2
-
2022-02-13 17:53
(2)
ja tam jadę do Zoppot Gletkau Brosen Langfuhr
- 19 10
-
2022-02-14 10:41
(1)
Ino te nazwy zniemczone są. Gupio troche, hyhy.
- 2 0
-
2022-02-15 18:29
Nie zniemczone tylko tak się nazywały całkiem niedawno jeszcze żyją tacy co pamiętają
- 1 1
-
2022-02-13 17:16
Młodzież jeździ na Sopot (2)
Wtedy oznacza to wyjazd do klubów, na imprezy
- 24 4
-
2022-02-13 17:57
młodzież to jeździ na Sopot na Oliwe i na Wrzeszcz troglodyci językowi
- 23 3
-
2022-02-14 08:56
jak do klubu to wymawiamy :
Sopoćkowo
- 4 1
-
2022-02-14 17:30
Do Sopotu
Jestem lokalsem i od zawsze odmieniam, nie odmieniała moja Babcia, przyjechała tutaj po wojnie i taki germanizm obowiazywal
- 6 0
-
2022-02-13 13:19
(2)
Bo to jest od niemieckiego Zoppot, więc jedziesz do Zoppot, a nie do Zoppotu.
- 24 6
-
2022-02-13 17:14
Sopot to nazwa stricte słowiańska
- 8 2
-
2022-02-14 08:56
Ja Ja
- 2 0
-
2022-02-13 15:09
Obie formy są poprawne do Sopot i do Sopotu. Starsi sopocianie powiedzą zawsze że do Sopot
- 23 7
-
2022-02-15 13:35
Do Sopot (a raczej Zoppot) (1)
wzięło się od autochtonów i nie powinno tak ranić jak sławetne na Wrzeszcz, na Oliwę, etc. O ile jeszcze kilka lat temu można było po tym rozpoznać ludność napływową, to obecnie już młodzież lekkomyślnie przejęła tę formę ze zwykłego lenistwa językowego...
- 4 0
-
2022-02-15 18:33
popieram w całej rozciągłości
- 1 0
-
2022-02-13 22:25
Mieszkacie w Osowie czy na Osowie? (4)
- 1 0
-
2022-02-14 01:25
Na Osowej. (1)
- 12 2
-
2022-02-14 13:41
W Osowej
- 5 1
-
2022-02-14 08:57
Osowa w Gdańskim slangu
nazywa się : za Gdańskiem
- 11 1
-
2022-02-16 17:43
Na osowej (Osowa Góra)
- 0 0
-
2022-02-13 12:24
Piter gdzie perułka
- 3 1
-
2022-02-14 07:21
Słowacki
Car przeszedł a my patrzali jak głupce.
- 1 0
-
2022-02-14 09:31
Laska a pęto
Laska to prosty kawał kiełbasy a pęto to okrągłe. No chyba tak.
- 8 0
-
2022-02-14 12:37
no pewnie, że laski
:)
- 0 1
-
2022-02-14 19:50
W Trójmieście
Piszemy nazwę regionu wielką literą, na Pomorzu, a nie jak ty na pomorzu ;)
- 0 0
-
2022-02-15 18:22
Bo jak kiełbasa prosta to na laski. Pęto to w pętlę zwinięta
- 3 0
-
2023-02-13 09:43
'te "patrzałem"' raniło ci uszy
a mnie to "te" rani oczy. To, TO! Nauczcie się wreszcie no
- 0 0
-
2022-02-13 09:49
(1)
Jedna opinia jest napisana,ze pachta to spadek po zaborze pruskim od slowa pachten,bzdura calkowita,pachten w niemieckim znaczy wynajem a nie ze idziemy na pachte na jablka czy sliwki!!!
- 7 12
-
2022-02-13 10:06
No, pożyczyć śliwki
W czym rzecz?
- 12 0
-
2022-02-13 09:49
Kraków mówi: (1)
NA Kazimierz.
- 19 1
-
2022-02-13 17:24
oj
a czemu nie jade w Kazimierza ?
- 4 0
-
2022-02-13 09:53
(1)
Słoje do siebie
- 30 18
-
2022-02-13 10:24
Głupek do budy !!!
- 11 7
-
2022-02-13 09:54
Urodziłam się w Gdańsku, spędziłam tu całe życie.... (2)
do średniej szkoły w Gdyni jeździłam, na studia do Sopotu. Żadnego z opisanych tu zwrotów nie zauważyłam. Może są jakieś środowiska w których się je używa, ale na pewno nie powszechnie. Są tu grupy przesiedleńców, może to jakaś wskazówka? Może jakieś grupy, bo na pewno inny język słyszy się na Przymorzu i Zaspie, gdzie mieszkania spółdzielcze w 90% dostawali ludzie pracujący w dużych zakładach, którzy przyjechali z wiosek i mieszkali najpierw w hotelach robotniczych. Część z nich wyprowadziła się na obrzeża do nowych dzielnic.
- 27 58
-
2022-02-13 10:20
Zdrowo zahukana
- 17 3
-
2022-02-13 11:20
Co do tych ludzi , co dostawali mieszkania na Przymorzu i Zaspie, to sie mylisz. W 90 % to byli ludzie , ktorzy tu przyjechali zaraz po wojnie.
- 12 3
-
2022-02-13 09:57
Kiedyś jeździło się na Sianki nie na Stogi (16)
- 62 2
-
2022-02-13 10:32
Krótko po wojnie (7)
Ktoś tak przetłumaczył Heubude na Polski zanim przypomniano sobie, ze przed zaborami były to Stogi.
- 10 0
-
2022-02-13 11:22
Przed wojną ta dzielnica nosiła również dźwięczną nazwę "Hejbudy", dzisiaj bardziej kojarzącą się z plażą w Brzeźnie (6)
- 5 0
-
2022-02-13 13:30
(5)
A ponoć na Przeróbkę mówiło się pięknie Zawiśle
- 4 0
-
2022-02-13 15:20
(2)
Faktycznie, ładnie.
- 5 0
-
2022-02-13 18:00
(1)
Skąd w ogóle wzięła się nazwa Przeróbka ?
- 4 0
-
2022-02-13 20:59
Z przerobienia nazw Trojan i Zawiśle
- 0 0
-
2022-02-13 18:31
(1)
Słyszałem o Trojanie!!!!!!
- 4 0
-
2022-02-13 19:49
taki wirus złośliwy
- 2 0
-
2022-02-13 13:35
Kiedys jo ale teraz na.
- 3 0
-
2022-02-13 13:52
(2)
ulica Roosevelta, , nie Marksa, Polanki, nie Przymorze, Sianki, nie Stogi, Pohulanka, nie Chełm, Morska ulica nie Hibnera albo do Do Studzienki, Wzgórze Focha nie Nowotki albo Maksymiliana, i wiele innych , hej, łza się kreci a gdzie jest fotoplastikon na Grunwaldzkiej, Produkt i Spółdzielnia na Wyspiańskiego ale i tak kocham cały Gdańsk mimo słoików
- 9 0
-
2022-02-13 14:08
O ulicy Rokossowskiego i Jedności Robotniczej zapomniałeś...
- 9 0
-
2022-02-13 20:48
Marksa to Hallera
- 5 0
-
2022-02-13 14:57
I na Trojan, nie na Przeróbkę
- 3 1
-
2022-02-13 18:30
Przez Trojan a nie przeróbkę!!!!!!
- 3 0
-
2022-02-13 19:50
I na Trojan
- 3 0
-
2022-02-13 20:46
Mój mały syn też jak spadnie śnieg
Wychodzi na ,sianki"
- 3 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.