Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

W razie Niemca trajtkiem na pachtę, czyli słów kilka o trójmiejskiej gwarze

Piotr Weltrowski
13 lutego 2022 (artykuł sprzed 2 lat) 
Opinie (1283)
Kiedy powiecie komuś np. z Krakowa, że chcecie pojechać dokądś "trajtkiem", to gwarantuję wam, że nie zrozumie on z tego nic. Kiedy powiecie komuś np. z Krakowa, że chcecie pojechać dokądś "trajtkiem", to gwarantuję wam, że nie zrozumie on z tego nic.

Kiedy powiecie komuś np. z Krakowa, że chcecie pojechać dokądś "trajtkiem", to gwarantuję wam, że nie zrozumie on z tego nic.

fot. ZKM Gdynia

Urodziłem się w Trójmieście i mieszkam tu przez całe życie. Ciężko mi więc samemu (swoją drogą, używanie tej formy jest ponoć najczęstsze na Pomorzu) wyłapać elementy języka charakterystyczne dla naszego regionu. Poprosiłem więc kilku znajomych z Polski, aby oni wskazali, co w naszej mowie jest typowe dla mieszkańców Gdańska, Gdyni i Sopotu. Zapraszam.



Jesteś mieszkańcem Trójmiasta?

Do napisania tego tekstu zainspirował mnie znajomy muzyk - Piotr Pawłowski (m.in. Made in Poland i The Shipyard). Przez lata żył on w Trójmieście, jednak się tu nie urodził, a sprowadził się już jako osoba dorosła. Opisał on, w formie anegdoty, kilka zwrotów, których znaczenia kompletnie nie rozumiał, a które jego znajomi z Trójmiasta używali... bo po prostu byli z Trójmiasta.

- "W razie Niemca dam znać" - powiedział mi kiedyś Goran, gdy umawialiśmy się na próbę. "Ale jakiego Niemca?" - spytałem, mając wizję, że może jakiś Richard Kruspe albo Dieter Birr do nas będą chcieli dołączyć. "No, gdybym miał się spóźnić, to dam znać" - wyjaśnił Goran, a potem powiedział coś, co wprawiło mnie w pewną panikę: "zagramy wtedy wszystko z bomby" - napisał.
Przeczytałem to ze sporym zdziwieniem, bo sam do dziś używam pierwszego z tych wyrażeń, a i drugie nie było mi obce, bo tak - gdy jeszcze grywałem w młodości w kilku zespołach - mówiliśmy o zagraniu czegoś na szybko, bez próby. Nie miałem jednak świadomości, że tych zwrotów używa się tylko na Pomorzu.

Szczerze mówiąc, nadal tej pewności nie mam, jednak wiem, że język używany w danym regionie zawsze ma w sobie nuty, które dla osób z innych części kraju brzmią obco i dziwnie.

Zapytałem więc kilku znajomych, którzy Trójmiasto znają, ale nie wychowali się tu, o zwroty, wyrażenia czy językowe smaczki, które kojarzą im się z Gdynią, Sopotem czy Gdańskiem.

Z Gdańska do Gdańska, z Gdyni do Gdyni



Memiczne tłumaczenie różnic między gwarą z południa i północy Polski. Memiczne tłumaczenie różnic między gwarą z południa i północy Polski.

Memiczne tłumaczenie różnic między gwarą z południa i północy Polski.

fot. wykop.pl

Całe tomy napisano już o tym, że w południowej Polsce wychodzi się "na pole", a na północy kraju - "na dwór". Użyłem tego jako pretekstu, aby zapytać znajomego z Krakowa, co jeszcze go dziwi, gdy słyszy, jak osoby z Trójmiasta mówią o wychodzeniu dokądś lub przemieszczaniu się.

- Zawsze mnie trochę śmieszyło, że wy, będąc w mieście, jeździcie do miasta. Możecie siedzieć w knajpie we Wrzeszczu, ale jak chcecie pojechać trzy przystanki do centrum, to mówicie "jedziemy do Gdańska". Jakby ten Wrzeszcz był osobnym miastem. W Gdyni to samo. Jesteś na wakacjach, siedzisz na plaży i dzwonisz po znajomego, który mieszka przecież w Gdyni, a on ci mówi: "za 30 minut przyjadę do Gdyni" - stwierdził.
Dodał też, że kompletnie gubi się w doborze przyimków "na" i "do" w zestawieniu z nazwami dzielnic czy przystanków. Bo choć dla nas zupełnie naturalne wydaje się, że jedziemy "na Przymorze", "na Zaspę" czy "na Grabówek", ale już "do Orłowa" i "do Wrzeszcza", to okazuje się, że dla osób spoza Trójmiasta nie jest to wcale oczywiste.

"Tak" na końcu zdania i niepotrzebne "wtedy"



Inny znajomy zwraca z kolei uwagę, że w Trójmieście kończymy często zdanie zupełnie niepotrzebnym "tak". "Pan tu podpisze, tak?". Bo kończymy, prawda? W Gdyni to nawet kaszubskim "jo". Zresztą to "tak" na końcu zdania taki może mieć właśnie rodowód.

Mamy też tendencję do umieszczania w wielu zdaniach słowa "wtedy". "To wtedy chodźmy już". "Dobra, to wtedy na razie!".

Można tak zbudować całe zdanie, które dla kogoś spoza Trójmiasta będzie absolutnie dziwaczne, choć dla wielu z nas zabrzmi znajomo. A jeśli dodamy jeszcze słowa charakterystyczne dla konkretnych miast, jak gdyński "trajtek"... Cóż, zobaczcie, jak to brzmi.

"Wtedy idziemy na pachtę na Grabówek, ale ty stój na czatach. W razie Niemca dawaj znać, tak? Jak się najemy, to wtedy pojedziemy trajtkiem do Gdyni, a później na Morenę, jo?"

W Gdyni "pachta", w Gdańsku "szaber"



Kto w dzieciństwie nie zakradał się do cudzych sadów i ogrodów, aby zerwać trochę owoców, ten niech pierwszy rzuci ogryzkiem. W Gdyni dzieciaki chodziły "na pachtę", ale już w Gdańsku - "na szaber". Kto w dzieciństwie nie zakradał się do cudzych sadów i ogrodów, aby zerwać trochę owoców, ten niech pierwszy rzuci ogryzkiem. W Gdyni dzieciaki chodziły "na pachtę", ale już w Gdańsku - "na szaber".

Kto w dzieciństwie nie zakradał się do cudzych sadów i ogrodów, aby zerwać trochę owoców, ten niech pierwszy rzuci ogryzkiem. W Gdyni dzieciaki chodziły "na pachtę", ale już w Gdańsku - "na szaber".

fot. 123rf.com/smileus

No właśnie, "pachta". To przykład słowa, które zrozumiałe będzie dla wielu osób w Gdyni, ale już w Gdańsku niekoniecznie.

Czymże jest owa "pachta"? Myślę, że wiele osób, które dorastały w Gdyni na przełomie lat 80. i 90., wie, że chodziło się wtedy po szkole "na pachtę", czyli po prostu wchodziło do cudzego sadu lub ogrodu (wiem, że to nieładnie, ale kto tego w wieku pacholęcym nie robił?), aby najeść się rosnących tam owoców.

Spytałem znajomego z Gdańska, czy zna to słowo. Ku mojemu zdziwieniu - nie znał. Kiedy mu wytłumaczyłem, na czym polegała "pachta", rzucił tylko z uśmiechem. "A, chodzi ci o szaber!".

Podobnych zwrotów, wyrażeń czy naleciałości jest pewnie znacznie więcej. Dajcie znać w komentarzach, co wam kojarzy się z trójmiejską gwarą i co wyróżnia nas językowo na tle reszty Polski.

Zobacz także

Więcej w kategorii Fakty i Opinie

Opinie (1283) ponad 20 zablokowanych

  • 2022-02-13 21:37

    Prawdziwy kaszub ma czarne podniebienie (1)

    spodnie chojla chojla i buty cwaniaki,poziomuje waserwagą, pije z flaszki, używa kombinerek i lubi świeże amerykanki

    kaszub z wiczlina

    2 lata

    • 13 0

    • 2022-02-13 23:22

      Jo.Prawdziwy Kaszub ma buksy zamiast spodni, beloczy, obiera bulwy i wciąga red bulla z roga,...a...,i nieważne ze jest z Kaszub-bele be beł z Kartuz.Jo.
      No i dokładnie zna znaczenie pierwszego i ostatniego Jo.

      Beka

      2 lata

      • 5 0

  • 2022-02-13 21:44

    Na obiad je pulki na kolacje zylc (2)

    2 lata

    • 11 2

    • 2022-02-14 15:27

      Z pulkami spotkałam się dopiero po dwudziestce. Na obiad w Szymbarku podawano nam pulki ze śledziami.

      Gdynianka

      2 lata

      • 1 0

    • 2022-02-16 15:31

      Kuchnia kaszubska rywalizuje z francuską W Gdańsku zylc mówiło się na jakieś goo*no nie do zjedzenia

      2 lata

      • 0 0

  • 2022-02-13 22:16

    Wyrażenie 'beka' i'beczka' powstało na ławkach i klatkach najstarszej części dzisiejszej Gdyni czyli Oksywia. Bliskość tzw.Beki czy tam kaszubskiej atlantydy nadało temu terminowi znaczenie,ze ktos jest czyms w sposób aż śmieszny zdziwiony tzw.ale beka. Zdziwiony tym ze cos takiego istnieje, moze sie wydarzyc lub wydarzyło.
    Drugie znaczenie tego terminu to ze cos jest naprawde śmieszne albo śmiać sie z kogoś lub czegoś. Prawdopodobnie pochodzi z potocznej kaszubszczyzny i brzmi cos w rodzaju 'beczać sa', takiego prześmiwczego beczenia. Śmiać się czyli mieć beké lub beczke, kręcić beczke.
    Trzecia opcja.W latach 90tych na Oksywiu młodzi ludzie prowadzili wręcz pojedynki na bekanie.Kto lepiej , śmiszniej lub głośniej beknął, był często posumowywany powiedzeniem 'ale beka!'. Najlepsi potrafili wypowiadać całe kwestie bekając jednocześnie.
    Byl nawet taki okres gdzie na górnym Oksywiu młodzi mówili tzw.szyfrem, układajac sentencje z wyrazów od konca lub od którejś tam slaby.
    No ale Jachimki wam tego nie powiedzą. Młody szczególnie był toporny w te klocki i chyba pierwszy obcy język jaki się uczył to był czeski. B e k a.

    2 lata

    • 9 4

  • 2022-02-13 23:15

    Ja uważam, że właśnie w Gdańsku mówi się na pachte. Nie znam nikogo kto mówiłby na szaber. Raczej Gdyni bym to przypisala.

    40stka

    2 lata

    • 2 13

  • 2022-02-13 23:21

    Szweds

    Pod ch** to Szweda.

    Papa

    2 lata

    • 3 1

  • 2022-02-13 23:24

    Jo

    Ale w piątek przyjedziecie na jo?! Jo?

    Papa

    2 lata

    • 7 1

  • 2022-02-13 23:27

    W razie

    W razie niemca tzn w razie ogólnie rozumianego przypału

    Papa

    2 lata

    • 7 0

  • 2022-02-13 23:36

    Kaaaartoooffllleee (1)

    Nigdy tego nie zapomnę i muzyczki z auta z lodami

    Freddy Koralski

    2 lata

    • 19 0

    • 2022-02-14 09:41

      Tak, pamietam jak w latach 80 między bloki wjeżdżał wóz ciągnięty przez konia i pan z charakterystycznym zaśpiewem wolał : Kaaaaryofle! Na co odiedlowe dzieciaki zgodnym chórem odpowiadały: Zgniłe i niedobre

      2 lata

      • 8 0

  • 2022-02-14 00:42

    Siateczka (2)

    Siateczkę doliczyć? Teraz już sama tak mówię, ale 10 lat temu, gdy mówiłam poproszę reklamówkę/foliówkę/torbę. Odpowiedź była jedna - Yyy siateczkę?

    Centralna Polska

    2 lata

    • 12 1

    • 2022-02-14 09:46

      Starsze pokolenie tak ma - zostało z czasów kiedy po zakupy chodziło się z własną siatką (siatkową torbą) na zakupy.

      2 lata

      • 3 0

    • 2023-01-24 00:10

      Yyy, nie bardzo...

      1 rok

      • 0 0

  • 2022-02-14 00:59

    (3)

    Lufcik, fyrtel, iść na lufry iść na plachandry

    40stka

    2 lata

    • 6 0

    • 2022-02-14 01:52

      z Poznania jesteś

      to nie jest gdańska mowa

      r

      2 lata

      • 4 0

    • 2022-02-14 09:42

      Lufcik znam. A co to plachandry?

      2 lata

      • 4 0

    • 2022-02-15 19:56

      a po jakiemu to

      2 lata

      • 0 0

17
18
19
20
21

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (3234)

Najczęściej komentowane

Gdynia pochwaliła się "zagranicznym" raportem, który zrobiła firma żony radnego

Gdynia najszczęśliwsza, ale kto robił raport?

121 tys. zł kary dla NSZZ "Solidarność" za wielki baner

121 tys. zł kary dla "Solidarności" za baner

więcej

Najczęściej czytane